تبیان، دستیار زندگی
مال و فرزند دلیل قرب به خدا نیست! وَ ما أَمْوالُكُمْ وَ لا أَوْلادُكُمْ بِالَّتِی تُقَرِّبُكُمْ عِنْدَنا زُلْفى‏ إِلاَّ مَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُولئِكَ لَهُمْ جَزاءُ الضِّعْفِ بِما عَمِلُوا وَ هُمْ فِی الْغُرُفاتِ آمِنُونَ (سبا37) و اموال و ف
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دشمنان دوست داشتنی در خانه


اموال و اولاد انسان اگر در مسیر الهی قرار گیرند به صبغه الهى در مى‏آیند و رنگ ایمان و عمل صالح مى‏پذیرند، و مایه قرب به خداوند متعال مى‏شوند، اما اموال و اولادى كه انسان را از خدا دور سازند و همچون بتى مورد پرستش قرار گیرند و مایه فساد و افساد گردند آتش‏گیره‏هاى جهنمند، و به گفته قرآن: دشمن جان انسان و دشمن سعادت او هستند.


خانواده

مال و فرزند دلیل قرب به خدا نیست!

وَ ما أَمْوالُكُمْ وَ لا أَوْلادُكُمْ بِالَّتِی تُقَرِّبُكُمْ عِنْدَنا زُلْفى‏ إِلاَّ مَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُولئِكَ لَهُمْ جَزاءُ الضِّعْفِ بِما عَمِلُوا وَ هُمْ فِی الْغُرُفاتِ آمِنُونَ (سبا/ 37)

و اموال و فرزندانتان آن گونه (فضیلتى) نیست كه شما را به پیشگاه ما نزدیك گرداند، مگر كسانى كه ایمان آورده و كار شایسته انجام داده‏اند.

پس آنانند كه برایشان دو برابر آن چه عمل كردند پاداش است و آنانند كه در غرفه‏ها و طبقات (بهشتى) آسوده خاطرند.

این اشتباه بزرگى است كه دامنگیر گروهى از عوام شده است كه تصور مى‏كنند آنها كه در این جهان از نظر مادى گرفتار محرومیتند مغضوب و مطرود درگاه خدا هستند و آنها كه در رفاه نعمت غوطه‏ورند محبوب و مقبول او مى‏باشند.

چه بسیار افراد محرومى كه با این وسیله آزمایش مى‏شوند و به برترین مقامات مى‏رسند، و چه بسیار افراد متنعمى كه اموال و ثروتشان بلاى جانشان و مقدمه مجازاتشان است.

مگر قرآن در آیه 15 سوره تغابن صریحا نمى‏گوید: «إِنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ اللَّهُ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظیمٌ»‏. "اموال فرزندان شما وسیله آزمایش شما هستند و پاداش عظیم نزد خدا است".

كسانى كه به مال و فرزند زیاد افتخار مى‏كنند بدانند كه كثرت مال و فرزند همیشه نشانه‏ى گشایش رزق نیست، بلكه گاهى خداوند افرادى را با سرمایه عذاب مى‏دهد. «فَلا تُعْجِبْكَ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ بِها» (توبه، 55)

تمام معیارها به این دو امر باز مى‏گردد" ایمان" و عمل" صالح" از هر كس و در هر زمان و در هر مكان، و از هر قشر و هر گروه، و تفاوت انسانها در پیشگاه خدا به تفاوت درجات ایمان و مراتب عمل صالح آنها است، و جز این چیز دیگرى نیست

این سخن بدان معنى نیست كه انسان دست از تلاش و كوشش لازم براى‏ زندگى بر دارد، بلكه هدف این است كه داشتن امكانات اقتصادى و نیروى انسانى فراوان هرگز معیار ارزش معنوى انسانها در پیشگاه خدا نمى‏شود.

سپس به معیار اصلى ارزشهاى انسانها و آنچه مایه تقرب به درگاه خدا مى‏شود پرداخته مى‏گوید:" مگر كسانى كه ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند كه براى آنها در برابر اعمالشان پاداش مضاعف است، و در غرفه‏هاى بهشتى در نهایت امنیت به سر مى‏برند" (إِلَّا مَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُولئِكَ لَهُمْ جَزاءُ الضِّعْفِ بِما عَمِلُوا وَ هُمْ فِی الْغُرُفاتِ آمِنُونَ).

بنا بر این تمام معیارها به این دو امر باز مى‏گردد" ایمان" و عمل" صالح" از هر كس و در هر زمان و در هر مكان، و از هر قشر و هر گروه، و تفاوت انسانها در پیشگاه خدا به تفاوت درجات ایمان و مراتب عمل صالح آنها است، و جز این چیز دیگرى نیست.

حتى علم دانش و انتساب به افراد بزرگ، حتى به پیامبران، اگر توأم با این دو معیار نباشد به تنهایى چیزى بر ارزش انسان نمى‏افزاید.

اینجا است كه قرآن با صراحت بى‏نظیرش قلم بطلان بر تمام پندارهاى انحرافى و خرافى در زمینه عوامل قرب به پروردگار، و ارزش وجودى انسان كشیده، و معیار اصیل را در دو چیز خلاصه كرده كه همه انسانها قدرت بر تحصیل آن را دارند، و امكانات و محرومیت‏هاى مادى در آن مؤثر نیست.

پدر و مادر بچه

آرى اموال و اولاد نیز اگر در این مسیر قرار گیرند به همین صبغه الهى در مى‏آیند و رنگ ایمان و عمل صالح مى‏پذیرند، و مایه قرب خدا مى‏شوند، اما اموال و اولادى كه انسان را از خدا دور سازند و همچون بتى مورد پرستش قرار گیرند و مایه فساد و افساد گردند آتش‏گیره‏هاى جهنمند، و به گفته قرآن: دشمن جان انسان و دشمن سعادت او هستند:

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْواجِكُمْ وَ أَوْلادِكُمْ عَدُوًّا لَكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ:" اى كسانى كه ایمان آورده‏اید بعضى از همسران و فرزندان شما دشمن شما هستند، از آنها بر حذر باشید"! (تغابن- 14).

ضمنا " ضعف" تنها به معنى" دو چندان" نیست، بلكه به معنى" چند برابر" آمده است، و در آیه مورد بحث به همین معنى است، زیرا مى‏دانیم پاداش هر كار نیك در نزد خدا حد اقل ده برابر است، مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها (انعام- 160) و گاه به مراتب از این هم فراتر مى‏رود.

" غرفات" جمع" غرفه" به معنى حجره‏هایى است در طبقه بالا قرار گرفته كه هم نور بیشتر دارد و هم هواى بهتر، و هم از آفات به دور است، به همین دلیل این تعبیر در مورد برترین منازل بهشت به كار رفته است.

تعبیر به آمنون (كسانى كه در امنیت به سر مى‏برند) در مورد بهشتیان تعبیر بسیار جامعى است كه آرامش روح و جسم آنها را از هر نظر منعكس مى‏كند، چرا كه نه ترس فنا و زوال و مرگ دارند، و نه ترس هجوم دشمن، و نه بیمارى و آفت و اندوه، و نه حتى ترس از ترس! و نعمتى برتر از این نیست كه انسان از هر نظر در امنیت به سر برد، همان گونه كه بلائى بدتر از ناامنى در جنبه‏هاى مختلف زندگى وجود ندارد.

پیام‏های آیه:

1ـ به تبلیغات و تفكّرات غلط دشمنان پاسخ دهید. كفّار (در آیه 35) مى‏گفتند: ما با داشتن اموال و فرزندانِ بیشتر، عذاب نمى‏شویم. «نَحْنُ أَكْثَرُ أَمْوالًا وَ أَوْلاداً وَ ما نَحْنُ بِمُعَذَّبِینَ»، این آیه پاسخ مى‏دهد: كه مال و فرزند سبب در امان ماندن از عذاب نیست. «وَ ما أَمْوالُكُمْ وَ لا أَوْلادُكُمْ» ...

2ـ قرب به خدا، همیشه براى انسان یك هدف بوده امّا گاهى انسان براى رسیدن به آن راه‏ها و وسایل نادرستى را انتخاب كرده است، نظیر بت پرستى. «ما نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِیُقَرِّبُونا إِلَى اللَّهِ زُلْفى‏» (زمر، 3)، «وَ ما أَمْوالُكُمْ ... عِنْدَنا زُلْفى‏»

3ـ داشتن مال و فرزند و سایر امكانات، نشانه‏ى رشد و كمال نیست، بلكه بهره‏گیرى صحیح از آنها كمال است. «وَ ما أَمْوالُكُمْ ... إِلَّا مَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً» (آرى، اگر مال و فرزند در راستاى ایمان و عمل صالح باشد، وسیله‏ى قرب است.) «وَ ما أَمْوالُكُمْ ... إِلَّا مَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ»

4ـ گرچه پاداش دو برابر داده مى‏شود ولى باز هم در برابر عمل است. «جَزاءُ الضِّعْفِ بِما عَمِلُوا»

5ـ در بهشت، هیچ گونه بیمارى، ترس، اندوه و اضطرابى وجود ندارد. «آمِنُونَ»


منابع:

1- تفسیر نور ج9

2- تفسیر نمونه ج18

آمنه اسفندیاری

بخش قرآن تبیان