فناوری نانو و کالاهای تقلبی(1)
ساخت محصولات تقلبی ،یک پدیده جهانی است وافراد وشرکت ها را در فروشگاه های زنجیره ای وصنایع دارویی تحت تاثیر قرارمی دهد.اثر دوگانه جهانی شدن و تجارت اینترنتی حضور محصولات تقلبی در بازار را پر رنگ تر کرده است.محصولات تقلبی در بازارهای جهانی از طریق کانال های غیرقانونی توزیع می شوند اما می توانند به زنجیره عرضه قانونی مواد نیز وارد شوند. فناوری نانو یکی از بهترین راه ها برای تشخیص کالاهای تقلبی می باشد.
در بسیاری از موارد تشخیص محصولات تقلبی از محصولات اصل بسیار دشوار است. در حال حاضر متقلبان قادرهستند اکثر فناوری های ضد تقلب را در مدت 18 ماه کپی کنند.این در حالی است که معضل محصولات تقلبی در صنایع محصولات دارویی، قطعات هواپیما، قطعات خودرو و طراحی لباس بارزتر است.پیشرفت های اخیر در فناوری نانو و نانو مواد تحول بزرگی در تشخیص مواد تقلبی به وجود آورده است اما کاربرد این فناوری ها شاید نیازمند تدوین سیاست های جدید باشد.این دستور العمل شامل توصیه هایی برای ایجاد بستری از فناوری در کاربردهای ضد تقلب است که به تقاضای روز افزون برای کاهش خطر برای سلامت و امنیت شهروندان در هنگام استفاده از محصولات تقلبی و نیز کاهش درآمد صنایع بر اثر فعالیت های مربوط به تقلب بها می دهد.
تعریف تقلب
تقلب شامل تولید هر گونه محصولی است که ظاهرا یک محصول تولید شده به وسیله ی شرکت دیگر را تقلید می کند، به گونه ای که باعث گمراهی مصرف کننده می شود.تقلب همچنین شامل محصولات ناقض علامت تجاری "ترید مارک" (Trademark) ، ناقض کپی رایت و همچنین کپی بسته بندی ، برچسب (لیبل ) و یا هر ویژگی بارز دیگر محصول است.چالش تقلب
امروزه ساخت محصولات تقلبی یک کسب و کار پرسود با حجم بالا است که سلامت شهروندان را به مخاطره می اندازد و درآمد حاصل از کسب و کار را از بین می برد و علاوه براین به محصولات تولید شده به وسیله ی برندهای معروف آسیب می زند و اعتماد عمومی را کاهش می دهد.خلافکاران به دلیل وجود عوامل متعددی به این فعالیت علاقه مند هستند.از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
*مناطق آزاد تجاری، جهانی سازی و زنجیره پیچیده عرضه محصولات ، باعث آسان شدن وارد کردن محصولات تقلبی به کانال های قانونی عرضه محصولات به ویژه در مناطقی که کنترل دقیق وجود ندارد، می شوند.
*این کاربسیار پرسوداست ،به ویژه برای محصولاتی که قیمت بالایی دارند یادرحجم وسیع مورد نیاز هستند.
*فناوری های تولید مواد موردنیاز وبسته بندی محصولات ،ارزان ودردسترس هستند.
*فناوری های ضدتقلب موجود،محدودیت های بسیاری دارند که به متقلبان اجازه می دهد اکثر فناوری های ضدتقلب رادرمدت 18 ماه کپی کنند.
*مصوبات ومقررات موجود به اندازه کافی بازدارنده نیستند ونمی توانند برای متقلبان تهدید جدی به شمارروند.
فناوری نانو یکی از بهترین راه ها برای تشخیص کالاهای تقلبی
در حال حاضر با پیشرفت های روز به روز در عرصه فناوری نانو انتظار می رود بتوان از این فناوری در عرصه جلوگیری از کپی کردن و فروش محصولات تقلبی استفاده کرد.درواقع فناوری نانو،حصار به دورمحصولات تقلبی را محکم می کند.مهمتر از آن استفاده از این تکنیک های نوین به میزان قابل ملاحظه ای ضرر مالیات بر درآمد ناشی از اجناس تقلبی را کاهش می دهد و ایمنی و کیفیت زندگی شهروندان را افزایش می دهد.هولوگرام ها، بسته بندی هایی که دستکاری شدن را مشخص می کنند، برچسب ها ، نشانه ها و لیبل های شناسایی فرکانس رادیویی پرکاربردترین فناوری های مقابله با اجناس تقلبی هستند.مهمترین محدودیت آنها این است که قابل کپی هستند. فناوری های نوآورانه که از خصلت ذاتی نانو مواد استفاده می کنند تا به محصولات، خصلت منحصر به فرد و پیچیده "اثر انگشت" بدهند،منجر به توسعه رویکردهای جدید وارتقای فناوری های نوین می شوند.
هولوگرافی
هولوگرام هایی که به راحتی شناسایی می شوند و به عنوان مثال لوگوی شرکت سازنده را نشان می دهند و عمدتا به عنوان سطح اول تجهیزات شناسایی محصولات به کار می روند.هم پوشانی دو بعدی در مقیاس نانو، پلیمرهای نوری و نانو مواد درخشان می توانند به منظور فراهم آوردن ایمنی بیشتر در هولوگرام ها به کار روند.
تصدیق سطح لیزری
پرتو لیزر به منظور تشخیص زبری سطح یک ماده به کار برده می شود. پیچیدگی و منحصر به فرد بودن سختی سطح همانند اسکن عنبیه چشم و اثر انگشت است. مزایای این روش این است که سختی سطح در مقیاس نانو، قابل شبیه سازی نیست .در نتیجه این روش سطح ایمنی بالاتری برای محصولات در مقایسه با روش هولوگرام و چاپ سفید به وجود می آورد.
شناسایی فرکانس رادیویی(RFID)
این روش یک شیوه شناسایی خودکار و یک فناوری ضبط اطلاعات است که اطلاعات ذخیره شده بر روی برچسب از طریق امواج رادیویی به یک گیرنده منتقل می شود و سپس گیرنده اطلاعات را از برچسب می خواند.پیشرفت های جدید از تغییرات در مقیاس نانو بهره می برند که به صورت طبیعی در هنگام فرایند تولید فرکانس رادیویی به وجود می آیند و برای هر مدار همگرا منحصر به فرد هستند و تایید صحت آنها در هنگام انتقال اطلاعات امکان پذیراست .این فرایند به نام "تابع غیر قابل شبیه سازی فیزیکی" شناخته می شود.
بارکد نانویی
الگوی پلیمری سه بعدی در ابعاد ده ها نانو متر می تواند بر روی لایه از سیلیکون ایجاد شود تا یک سیستم رمزگذاری سه بعدی همانند بارکد در مقیاس نانو به وجود آورد.مزایای این روش در مقایسه با بارکدهای قدیمی ، پیچیدگی در تشخیص وجود آنها ، نشانه گذاری مخفی و کپی کردن از آنها است.این روش می تواند در مورد اسکناس، اوراق امنیتی ، آثار هنری، جواهرات و سنگ های قیمتی نیز به کار رود.طیف سنجی رامان پیشرفته سطح (SERS)وبرچسب های نقطه کوانتومی
نانو ذرات فلزی طیف های الکترومغناطیسی منحصر به فردی تولید می کنند،که به عنوان پراکندگی رامان پیشرفته سطح،شناخته می شود .درحالی که برخی نانوذرات نیمه رسانا که به عنوان نقاط کوانتومی شناخته می شوند،بسته به اندازه ذره وترکیب درصد،دارای تشعشع فلورسانس متفاوتی هستند.هردو ویژگی می تواند به عنوان ابزار تشخیص به کار برده شوند.
شبیه سازی این ویژگی ها به دلایل زیر،بسیار مشکل است :
*تعدادنامحدود ترکیبات
*خصوصیات ایمنی پنهان
*غیر سمی بودن
*چند منظوره بودن
این بر چسب های نانو مقیاس می توانند برروی جوهر،مواد چسبناک،لمینیت،کاغذ، بسته بندی،منسوجات،شیشه وسایر محصولات نصب شوند.
برچسب های نانو کامپوزیتی
این برچسب ها بر مبنای الگویی از مواد ساخته شده اند که خواص مغناطیسی یا نوری دارند و قسمتی از لیبل یا برچسب را می سازند .خواص مغناطیسی یا نوری که در مقیاس نانو وجود دارند به شکل تصادفی در هنگام تولید به وجود می آیند و یک "اثر انگشت" منحصر به فرد را ایجاد می کنند که در یک بانک اطلاعاتی مرکزی خوانده و ذخیره می شود.حاصل کار ، هویت امنیتی برای یک محصول خاص است که به شکل بازدارنده ای گران و کپی کردن آن بسیار مشکل است.از این فناوری می توان درصنایع داروسازی،لوازم یدکی،صنایع غذایی ونوشیدنی استفاده کرد.کاربرد نانوذرات کپسوله شده وعامل دار ،مانند نانو ذرات ترمو کرومیک،در لیبل ها راه حل امید وار کننده دیگری است که برمبنای نانو کامپوزیت ها بنا شده است.
بخش دانش و زندگی تبیان
منبع:
ماهنامه فناوری نانو