تاثیر زردی کودک بر شنوایی او
بیماری زردی که با علایمی همچون زرد شدن پوست و چشم همراه است، به دلیل تجمع رنگدانه زرد صفراوی (بیلی روبین) در خون بروز می کند. بیلی روبین، ماده ای دفعی است که در اثر تجزیه گلبول های قرمز در کبد تولید می شود و از طریق مدفوع دفع می شود. زردی نوزادان بیماری غیرعفونی است و واگیر ندارد. این زردی با زردی بزرگسالان که به علت هپاتیت (التهاب کبد)، انسداد یا ناهنجاری در مجاری صفراوی و برخی انواع کم خونی به وجود می آید، متفاوت است.
زردی در یک سوم نوزادان در طی هفته اول بعد از تولد دیده می شود. این زردی ،" زردی فیزیولوژیک " نام دارد. تقریبا در تمام این نوزادان هیچ بیماری زمینه ای وجود ندارد و علت بروز آن تنها این است که کبد و دستگاه گوارش کودک در حال تطابق یافتن با زندگی خارج رحمی است. زردی فیزیولوژیک در نوزادانی که شیرمادر می خورند بیشتر دیده می شود.
زردی به دنبال رسوب ماده رنگین بیلی روبین در زیر پوست به وجود می آید. زیرا کبد نوزادان فعال نیست و بعد از تولد به مرور زمان فعال می شود به همین دلیل نوزادان در هفته اول زردی بیشتری دارند و وقتی کبدشان فعال شد، دیگر این ماده رنگی در زیر پوست رسوب نخواهد کرد. این زردی تنها در پوست نیست، بلکه در قسمت های دیگر بدن از جمله چشم، روده، قلب، ریه، استخوان، عضله و مغز هم دیده می شود که برای ما تنها زردی پوست قابل مشاهده است.
اولین جایی که زردی در آن دیده می شود چشم ها هستند. پس از بهبودی هم آخرین جایی که از زردی پاک می شود چشم ها هستند.
علائم
زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها، ادرار قهوه ای تیره ، مدفوع کمرنگ ، تهوع و کاهش اشتها.
نخستین اقداماتی که شما می توانید انجام دهید:
1- در صورت زرد شدن پوست کودک ، او را نزد پزشک متخصص ببرید.
2- در صورتی که کودک بدحال و بی اشتهاست، جهت جلوگیری از کم آب شدن بدن به وی مقادیر زیادی مایعات بدهید (کودکان بالاتر از 6 ماه).
3- بهداشت را در مورد کودک کاملا رعایت کنید، زیرا ممکن است کودک شما مبتلا به هپاتیت باشد که مسری است.
4- در صورت وجود زردی در کودک هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کنید. کودک مبتلا به زردی باید حتما توسط پزشک بررسی شود؛ زیرا مقادیر بالای "بیلی روبین" (ماده ای دفعی است که در اثر تجزیه گلبول های قرمز در کبد تولید می شود و از طریق مدفوع دفع می شود) در خون می تواند به اندام های داخلی آسیب برساند. همچنین هر نوع بیماری زمینه ای باید تشخیص داده شود.
5- زردی ممکن است با تب، بی حالی، نخوردن شیر، گریه و تشنج همراه باشد و در نهایت نوزاد به کما رود که اگر درمان انجام نشود نوزاد فوت خواهد کرد.
دکتر احمد شاه فرهت، متخصص اطفال و فوق تخصص نوزادان می گوید:
60 درصد نوزادان رسیده و 80 درصد نوزادان نارس ممکن است زردی داشته باشند، یعنی در واقع از هر 5 نوزادی که به دنیا می آید ، 3 تا 4 نوزاد زردی دارند. از این تعدا، حدود 95 درصد، زردی طبیعی دارند و به مرور زمان خوب می شوند، اما 5 درصد زردی غیرطبیعی و خطرناک دارند و پزشکان با تشخیص و درمان به موقع باید به این نوزادان کمک کنند و در صورتی که درمان سریع و مناسب انجام نشود، مشکلات و عوارض مادام العمری را به همراه دارد و حتی بعضی مواقع به مرگ نوزاد می انجامد.
مهم ترین عضوی که آسیب می بیند مغز است که اگر زردی به موقع درمان نشود، مغز نوزاد دچار عوارض شدیدی خواهد شد. این بیماری در صورت درمان نشدن، باعث تخریب عصب شنوایی نوزاد می شود.
از جمله عوارض دیگر، تشنج و اختلالات حرکتی است، یعنی کودک حرکت های ناموزون انجام می دهد و در راه رفتن تعادل ندارد و دچار فلج می شود و یا ضریب هوشی پایینی دارد که مجبور می شویم او را در ردیف معلولان ذهنی قرار دهیم.
بنابراین خطرناک ترین تاثیر زردی بر مغز و عصب شنوایی است.
پیشگیری
1- بهترین روش پیشگیری از زردی این است که مادران قبل از بارداری، گروه خونی و RH خونشان را بدانند. در صورتی که RH خون مادر منفی و RH کودک مثبت باشد، احتمال زردی نوزاد بیشتر است.
در این موارد تزریق آمپول «روگام» توصیه می شود که بعضی از متخصصان در 2 نوبت (سه ماه سوم حاملگی و بعد از تولد) آن را تزریق می کنند. بعضی معتقدند بعد از تولد نوزاد و به فاصله 72 ساعت باید این آمپول تزریق شود تا فرزند بعدی دچار بیماری نشود.
2- از دیگر راه های پیشگیری از زردی نوزادان درمان عفونت های مادر است. از طرفی پزشک متخصص زنان و زایمان نقش مهمی در پیشگیری از ابتلای نوزاد به زردی دارد. او با جلوگیری از زایمان های سخت می تواند به سلامت مادر و نوزاد کمک زیادی کند، زیرا در مواردی که کبودی و خون ریزی زیر پوست هنگام زایمان ایجاد شود، نوزاد در معرض خطر ابتلا به زردی قرار می گیرد.
3- از موارد دیگر، لزوم تغذیه نوزاد با شیر مادر است که در پیشگیری و درمان زردی نوزادان نقش بسیار مهمی دارد.
درمان
اگر نوزادی زردی داشت، باید ابتدا با پزشک مشورت نمود و سپس از روش های درمانی پیشنهادی استفاده کرد. یکی از روش ها فتوتراپی (نوردرمانی) است و در موارد شدید نیز گاهی نیاز به تعویض خون نوزاد وجود دارد. در برخی مواقع متخصص، توصیه به مصرف دارو می کند. در مدتی که نوزاد زرد است بهتر است شیردهی زود به زود و با فواصل زمانی کمتر صورت گیرد. توجه کنید که دادن آب و آب قند باعث بدتر شدن زردی خواهد شد.
و در آخر ...
با وجود پیشرفت های علم پزشکی در سال های اخیر، افزایش بیلی روبین و تأثیرات آن بر دستگاه های مختلف حسی و حرکتی، هنوز هم از معضلات عمده در حوزه سلامت نوزادان به شمار می آید. با توجه به این که یکی از مهم ترین تأثیرات زردی، بر شنوایی است، انجام آزمایش های لازم ضروری است. برای شناسایی کودکان با این اختلال به ویژه در برنامه های غربالگری شنوایی، لازم است وضعیت شنوایی حداقل با دو آزمایش OAE و ABR مورد بررسی قرار گیرد.
فرآوری : زهره لطیفی
بخش تغذیه و سلامت تبیان
منابع:
خراسان نیوز
پزشکان ایران
پایگاه مجلات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران- دکتر زهرا جعفری و سعید ملایری و دکتر مسعود متصدی زرندی
