حوزه علمیه حلب

دوره اول

با مرور بر تاریخ حلب درمی یابیم که نخستین دوره حوزه علمیه شیعه حلب به عصر حمدانیان می رسد از جمله دانشمندانی که در این دوره در حلب می زیستند ابونصر محمد بن محمد بن طرفان مشهور به «ابونصر فارابی » (حدود 259 - 339 ق.) است وی مدت زیادی در بغداد ماند و علوم بسیاری را در آنجا تحصیل کرد سپس در سال 330 هجری به حلب رفت و در پناه امیر سیف الدوله حمدانی زندگی کرد از جمله آثار اوست: 1 - آراء اهل المدینه الفاضله 2 - احصاء العلوم 3 - فصوص الحکم 4 - السیاسات المدینیة 5 - کتاب الجمع بین رایی افلاطون الالهی و ارسطو

حمدانیان توجه خاصی به فرهنگ اسلامی و تفکر شیعی داشتند از این رو در تاسیس کتابخانه ها و بزرگداشت مقام دانشمندان دینی می کوشیدند.

«شیخ ابو الحسین ثابت بن اسلم بن عبد الوهاب حلبی » از جمله دانشمندانی بود که در این دوره می زیست وی از بزرگان شیعه و دانشمندان علم نحو بود و کتابخانه شهر حلب در در زمان سیف الدوله اداره می کرد اسماعلیلیان به موجب کتابی که وی درباره چگونگی پیدایش این مذهب و نقاط ضعف آن نگاشته بود او را به شهادت رساندند تاریخ شهادت وی از بین سالهای 420 الی 460 ذکر کرده اند.

دوره دوم

این دوره مقارن با عصر آل مرداس است شیعه در این زمان به رشد و شکوفایی خاصی رسید برخی از شاگردان شیخ مفید و سید مرتضی در این شهر می زیسته و بعضی از رسایلی که آنان نگاشته اند در جواب مردم حلب است.

«ابو الصلاح تقی نجم الدین حلبی » خلیفه سید مرتضی در بلاد حلب بوده که جوابگوی سؤالات فقهی و کلامی مردم حلب بوده و حوزه درس داشته است.

«حمزة بن عبد العزیز دیلمی » معروف به «سلار» از دیگر دانشمندان و فقهای بزرگ شیعه در این دوره است که از حوزه علمیه بغداد به حلب هجرت کرده است وی از شاگردان شیخ مفید و سید مرتضی است سید مرتضی او را به نیابت به حوزه علمیه حلب فرستاد تا منصب احکام و دروس را بر عهده گیرد. «التقریب » در اصول فقه «المراسم » در فقه و «التذکره فی حقیقة الجوهر و العرض » از تالیفات اوست.

از دیگر دانشمندان شیعه که در این دوره می زیسته است «عز الدین ابو المکارم حمزة بن علی بن زهره حسینی حلبی » (متوفی 585 ق.)معروف به «سید ابو المکارم ابن زهره » است.

ابن زهره از فقهای نامی و متکلمان مشهور قرن ششم و بزرگترین دانشمند شهر تاریخی حلب است که در علم فقه و اصول و کلام و ادبیات عرب مهارت بسزایی داشته است نسبت وی با هشت واسطه به امام صادق(ع) می پیوندد خاندان ابن زهره پیوسته منصب نقابت و ریاست علمی و دینی شیعه حلب را برعهده داشته و همواره مورد تجلیل مردم بوده اند.

وی دارای حوزه درس بوده و شاگردان بسیاری را در مکتب خویش پرورده است.

«رشید الدین محمد بن علی بن شهرآشوب مازندرانی » (متوفی 588) نیز از مفاخر شیعه در نیمه دوم قرن ششم هجری است که زمانی را در حوزه علمیه حلب بوده است و در ادبیات عرب، شعر، قرائت، تفسیر، حدیث، فقه، اصول و علوم عقلی تبحر داشته است وی در بغداد می زیست و در اواخر عمر در حلب اقامت گزید و به تدریس مشغول شد.

آرامگاه او امروز در بیرون شهر حلب زیارتگاه مسلمین است.

پس از دو دوره ای که معاصر آل حمدان و آل مرداس است شیعه مورد خشم حکام و امرای وقت بوده و نتوانسته است به صورتی فراگیر به فعالیت پردازد و حوزه درسی داشته باشد.

منبع : حوزه نت

تهیه و تنظیم : حوزه علمیه تبیان