ضرر موسیقی از دید دانشمندان جهان

"موسیقی" پدیده ای که از دیر باز در زندگی انسان ها نقش داشته و دارد و امروزه با پیشرفت علم آلات موسیقی به صوزت متنوعی پا به عرصه وجود گذاشتند و با در هم آمیختن نغمه هر کدام روزانه میلیون ها موزیک جدید تولید و پخش می شود سبک های مختلف موسیقی ابداع می شوند و غوغای حاصل از آنها گوش فلک را کر کرده است.

موسیقی برای بسیاری از ما حکم آب حیات را پیدا کرده است به گونه ای که در هر حال گوش خود را دربست در اختیارش گذاشته ایم هنگام راه رفتن،خوابیدن،کار کردن،رانندگی،آشپزی و... .

اگر کسی ما را از گوش دادن به موسیقی بر حذر دارد ترش کرده و عصبانی میشویم و هزار و یک توجیه برایش می آوریم .

با وجود اینکه اسلام عزیز مکررا از موسیقی و عادت کردن به آن ما را بر حذر داشته است اما ما هرگز توجهی نداریم  چون تصور ما این است که در این زمان نمی شود موسیقی گوش نداد ، البته این حرف درستی نیست پس اگر ما هم چنین تصوری داریم بهتر است عواقبش را هم بدانیم تا ببینیم  آیا ارزشش را دارد که برای لحظاتی خوش بودن آن هم نه خوشی واقعی بلکه برای لحظاتی فریب این همه زیان ببینیم .

اسلام در جلوه های مختلف، تنفر خود از «غنا حرام» را در چشم انداز مردم به ویژه مؤمنان درمعرض نمایش قرارداده است ازجمله:

1-تضعیف جایگاه غنا در زندگی انسان:

غنا حرام در زندگی جایگاه قابل ستایشی ندارد، حتی ملائک رحمت به مکانی که در آن ابزار غنا و نیز خمر (مسکرات) وجود دارد نازل نمی کردند و همچنین برکات از آن منزل رخت برمی بندد: «... لاتدخل الملائکه بیتاً فیه خمر او دف او طنبور او نرد ولایستجاب دعائهم و ترفع عنهم البرکه »(1)

2- نوازندگان سفلگانند:

از امام صادق(ع) سؤال کردند سفله (آدم پست) کیست؟ امام (ع) پاسخ داد: «من یشرب الخمر و یضرب الطنبور»(2)

3- نشانه روزگار ناشایسته:

روزگار ناشایسته، روزگاری که مردم آن نمازها را نادیده می انگارند، به تمایلات نفسانی اهمیت می دهند، قرآن را به خاطر غیر خدا می آموزند، علم فقه را برای غیر خدا فرا می گیرد، اولاد زنا، زیاده اند، غنا حرام را در هنگام قرائت قرآن به کار می برند، اهل غنا و به کارگیری ابزارند، رعایت مسئله امر به معروف و نهی از منکر ناخوشایند است، از این چنین افرادی در ملکوت آسمان ها به عنوان آدم های پلید و نجس (ناپاک) یاد می شوند. (3)

چرا «لهو» مورد نکوهش و تحریم است؟

پاسخ: باید اثرات خطرناک لهو را مورد توجه قرارداد تا روشن شود که راز حرمت آن چیست.

تردیدی نیست که لهو نامشروع، همان سرگرمی های ناسالم است چیزی که می تواند اثرات غنا نامشروع را به همراه داشته باشد و اساساً غنا حرام یکی از مصادیق آن است که برخی از اثرات منفی آن عبارت اند از:

الف: سستی اراده:

سرگرمی غفلت زا یعنی سرگرمی های نامطلوب باعث سستی اراده آدمی است. قال علی(ع): «اللهو یفسد عزائم الجد»(3) آن حضرت(ع) همواره یاران را از پرداختن به لهو و لعب منع می کردند. آن حضرت همچنین می فرمایند: «اهجر اللهو فانک لم تخلق عبثا فتلهو و لم تترک سدی فتلغو» (4) از سرگرمی بیجا دوری کنید زیرا تو بدون هدف، خلق نشده ای و یله و رها نمی باشی.

ب: دورماندن و غفلت از حقیقت:

دورماندن اندیشه آدمی از دستیابی به واقعیات نتیجه منفی توجه به لهو لعب (موسیقی مطرب، عناء حرام) است. حضرت علی(ع) می فرمایند: «ابعد الناس عن صلاح المستهتر باللهو»(5) دورترین مردم از صلاح کسی است که در لهو و لعب غوطه ور باشد.

نیز فرمود: «اول اللهو لعب و آخره حرب» (6) آغاز لهو، بازی است و انجام آن تخاصم و درگیری است.

ج: دورماندن از موفقیت و نجات:

حضرت علی(ع) فرمود: دورترین انسان از (رحمت) خدا کسی است که: سرگرم به شنیدن غناء باشد (یکی از مصادیق لهو، غنا است). توجه: لهو، اختصاص به غنا ندارد و هرگونه سرگرمی غیرمجاز و نامشروع را شامل می گردد. در حدیث آمده است: «لهو المؤمنین فی ثلاث: التمتع بالنساء و مفاکهه الاخوان، وصلاه اللیل»(7) «سرگرمی سالم انسان های با ایمان در سه چیز است. کامگیری حلال از زن، شرکت در جلسات دوستان، و انجام نماز شب».

د: ضعف عقل

لهو باعث ضعف عقل و تقویت حالت حماقت آدمی می شود، چنانچه امیرمؤمنان(ع) فرمود: «رب لهو یوحش حرا»(33)؛ «چه بسا که لهو و سرگرمی ناروا باعث احساس تنهائی آدمی گردد»، چنانکه در رهنمودی دیگر آمده است: «اللهو قوت الحماقه »(8)؛ «لهو، خوراک، حماقت است».

هـ: ضعف ایمان

لهو و لعب مایه تضعیف شدن ایمان انسان می شود. قال علی(ع): «مجالس اللهو تفسد الایمان»(9) جلسات لهو سرگرمی ناروا دل آدمی را فاسد می کند.

امام صادق(ع) فرمود: «یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا» (10)؛ «شیعیان ما در شادی ما شاد و در اندوه ما غمناک هستند.»

در بیان دیگر پیامبر اکرم(ص) نقل شده که: «افضل الأعمال بعد الصلاه ادخال السرور فی قلب المؤمن بمالا اثم فیه(11) و چنان که فرموده اند هرکس شیعیان ما را شاد بسازد ما را خشنود ساخته است. بنابراین، اصل شادی و سرورنه تنها نکوهیده نیست بلکه مورد تمجید است.

غنا در سیره پیشوایان معصوم(ع)

ریان بن صلت می گوید: به امام رضا(ع) گفتم: عباس از قول شما به من گفت: که (شما) گوش دادن به غناء را تجویز می کنی... امام(ع) پاسخ داد: «کذب الزندیق»؛ «آن زندیق دروغ گفت» (و افزود:) او همواره، از مسائل مربوط به غنا می پرسید من به او گفتم: مردی پیش ابوجعفر (امام باقر(ع)) آمد و حکم گوش دادن غنا را سؤال کرد. امام از او پرسید هنگامی که خدا حق و باطل را یک جا جمع کند، غنا در شمار کدامیک خواهد بود؟ او پاسخ داد: در شمار باطل، امام(ع) فرمود: پس پاسخ مسئله خود را دریافت داشتی «حسبک فقد حکمت علی نفسک». امام هشتم سپس فرمود: «فهکذا کان قولی له» من نیز به عمربن قره، بیش از این نگفتم.(12)

حرمت غناء به گونه ای در سیره ائمه معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) و پیامبر اکرم(ص) در میان مردم، شایع و مطرح بوده است که حتی: عاصم بن حمید از مسئله در میان نهادن این سؤال که: آیا در بهشت غنا وجود دارد؟ در محضر امام صادق(ع) از فرط حیاء بسیار دچار دشواری شده بود. امام(ع) به او فرمود:(13)

در بهشت، درختی است که خدا به باد، دستور می دهد تا بر آن بوزد و شاخه های آن به یکدیگر اصابت کرده آهنگی ویژه از آن برمی خیزد که هیچ کسی به زیبایی آن آهنگ نشنیده است. امام (ع) پس از آن فرمود: این آهنگ دلربا و جذاب، برای کسی است که آهنگ غیرمجاز دنیا را به خاطر خدا رها کرده باشد.

ضرر موسیقی در نظر دانشمندان غربی :

براساس نظر بسیاری از روان شناسان، موسیقی احساسات بشر را در مسیر غیرطبیعی و غیرطبیعی و غیرعادی توسعه می دهد، و انسان را در یک عالم ناخودآگاهی کامل فرو می برد و قوه ی خیال بافی غیرطبیعی و غیر واقعی را در انسان زیاد می کند. موسیقی سبب لذت نیست بلکه فقط قوه ی خیال را تحریک می کند، و انسان از آن خیال های خود لذت می برد به خاطر آن که اگر چند نفر حتی یک نوع موسیقی گوش دهند. لذتی که اینها از موسیقی می برند یک جور نیست، و آن تخیلاتی که در آن فرو می روند یک شکل نیست بلکه هر کس یک نوع لذتی می برد و در یک عالم خیالی سیر می کند. لذا می گویند اکثر بیماری های روانی از همین جا شروع می شود که انسان در یک عالم گنگ فرو می رود که خود نمی تواند تعریف نماید.(14)

و اینک به نظر بعضی از دانشمندان ر این مورد توجه فرمایید.

1- دکتر ولف آدلر (پروفسور دانشگاه کلمبیا)

موسیقی علاوه بر اینکه سلسله اعصاب ما را در اثر جلب دقت خارج از طبیعی آن، سخت خسته می کند. عمل ارتعاش صوتی که در موسیقی انجام می شود تولید تعرض خارج از حد طبیعی در جِلد (پوست) می نماید که بسیار زیانمند است.(15)

2- دکتر آلکسیس کارل، فیزیولوژیست بزرگ فرانسوی:

ساز و آواز و کنسرت ها و اتومبیل ها و ورزش نمی توانند جای فعالیت ها و کارهای سودمند اجتماعی را بگیرند. رادیو نیز مانند سینما و موزیکال، کاهلی کاملی به کسانی می بخشد که با آن سرگرمند بدون شک الکلیسم کارگران ما را از پا در می آورد و سر و صدای رادیو و سینما و ورزش نامناسب روحیه ی فرزندان را فلج می کند.(16)

3- دکتر آرنولد فریدمانی (پزشک بیمارستان نیویورک و رئیس کلنیک سردرد)

او با کمک دستگاه هایی الکترونی تعیین امواج مغز و تجربیاتی که طی مراجعه ی هزاران بیمار بدست آورده ثابت کرده است یکی از عوامل مهم خستگی های روحی و فکری و سردردهای عصبی، گوش دادن به موسیقی رادیو است مخصوصاً برای کسانی که به موسیقی آن دقت و توجه می کنند.(17)

4- دکتر ربرت (متخصص روانشناسی کودک در انگلیس)

اطفال در رحم مادر تحت تأثیر موسیقی قرار می گیرند و اگر مادر حامله به موسیقی گوش دهد ضربان قلب طفل در رحم زیاد می شود این حالت از 6 ماهگی به بعد است.(18)

5- دکتر اوریزن اسوت مارون:

هیجان بزرگترین عامل سکته های قلبی است هنرمندان اغلب به علت سکته ی قلبی در گذشته اند. از این بیان معلوم می شود هیجانِ حاصله از موسیقی تا چه حد خطرناک است.(19)

پی نوشت ها:

1 و 2- وسایل الشیعه، ج17، ص315، طبع آل البیت

3- حدیث شماره 12، ص22 دراینجا ذر

4- غررالحكم، ج 2165.

5-همان، ج 2435 .

6- غررالحكم، ج2، ص411، ح 3067 .

7- همان، ج 2، ص 425، ح 3132 .

8- همان، ج 1، ص 232، ح  937 .

9- همان، ج 6، ص 134، ح  6815 .

10- بحارالانوار، ج 44، ص 287 .

11- همان، ص  194 .

12- بحارالانوار، ج 49، ص 263، مستدرك سفینه البحار، ماده غنی.

13- بحارالأنوار، ج 8، ص 127 .

14- بهشت جوانان، ص 355. برگرفته از کتاب موسیقی از نظر دین و دانش.

15- بهشت جوانان، ص 356. تأثیر موسیقی بر روان و اعصاب ص 133 و مانند آن مناظره ی دکتر وپیر ص 452.

16- بهشت جوانان، ص 356. تأثیر موسیقی بر روان و اعصاب ص 134.

17- بهشت جوانان، ص 356. موسیقی از نظر دین  و دانش ص 47.

18- همان .

19- بهشت جوانان، ص 357. موسیقی از نظر دین و دانش ص 52.

منابع : کتاب پاسخ به پرسش های مذهبی