نگاهی گذرا به مراسم سیزده به در، روز طبیعت
مردم ایران در روز سیزده نوروز به دامان طبیعت می‌روند و آن روز را به تفریح و بازی و استراحت می پردازند. جشن سیزده و رفتن به دامان طبیعت، گویی بدرقه نوروز است. شادی و شكوفایی طبیعت جذابیتی خاص دارد و نوروز بدرقه ای شایسته را سزاوار است.
اما اعتقاد به نحس بودن عدد سیزده عقیده‌ای خرافی است كه در ایران و بسیاری كشورهای جهان دیده می شود. ابوریحان بیرونی در كتاب «آثارالباقیه» نه تنها اشاره‌ای به نحسی سیزده ندارد، بلكه آن را از روزهای سعد و فرخنده به شمار می آورد.
اجرای مسابقات
امروزه در روستاها و شهرهای ایران، مسابقات نوجوانان و جوانان در روز سیزده تا حدودی رواج دارد؛ مسابقات چوگان، اسب دوانی و كُشتی از این جمله‌اند. البته این مسابقات، امروزه به صورت زمان های پیشین برگزار نمی شود.
گره زدن سبزه
از دیگر مراسم زیبای سیزده نوروز، گره زدن دو سبزه نورسته است. گره زدن دو سبزه نورسته تمثیلی از پیوند یك زن و مرد جوان است كه با اقدام به آن، عملی شدن این آرزو تجسم می یابد تا این دو به هم بپیوندند و تسلسل تولد و زایش برقرار گردد و نظام هستی در جریان باشد.
به آب انداختن سبزه
در قدیم خانواده‌های ایرانی با نهایت دقت تا سیزده نوروز از سبزه عید مراقبت می كردند و روز سیزده سبزه را به آب روان می سپردند. به این امید كه این دانه‌ها به همراه آب روان موجب بركت و باروری كشتزارها شوند. امروزه این رسم در بعضی از شهرها و روستاهای كشورمان دیده می شود، ولی اغلب، سبزه‌های نورسته نوروز را به دشت و بیابان می اندازند و معتقدند كه درد و بلای خود را به بیرون از خانه ریخته اند!
تفرج در دامن طبیعت
در این روز هر خانواده غذای خود را از روز یا شب قبل آماده می كند. صبح زود به دامان دشت و صحرا می روند و غذای روز سیزده را كه شامل باقلا پلو، سبزی پلو با ماهی، آش رشته، كوكو، كوفته یا ... است، در آنجا می خورند.
تخم مرغ های نپخته و برآورده شدن حاجت!
در بیجار رسم است كه برای ناهار سیزده به در، كوفته می پزند و موقع بازگشت از صحرا هر زن و دختری سیزده سنگریزه برمی دارد و به پشت سر خود می اندازد تا نحسی سیزده را از خود دور كند! در روستای حسن‌آباد بیجار رسم است كه در این روز هر كس یك عدد تخم‌مرغ به همراه خود برمی‌دارد و بعد از ظهر روز سیزده، تخم‌مرغ ها را در یك ظرف می پزند و یك نفر به عنوان «اوستا» تخم‌مرغ ها را می شكند. در صورتی كه تخم مرغ كسی خوب پخته نشده باشد، می گویند خداوند حاجت و نیت او را برآورده است و اگر دختر جوانی باشد معتقدند كه تا سیزده به درِ آینده به خانه بخت خواهد رفت.
به حق پیر كُدكُدو...
مردم یزد از صبح روز سیزدهم فروردین با شور و نشاط خاصی خود را برای مراسم سیزده به در آماده می كنند. بزرگترها و جوانان در دشت و صحرا به بازی چوگان می پردازند و دختران دم بخت سبزه‌های نورسته را به هم گره می زنند و می خوانند:
سیزده به در، چارده به تو، به حق پیر كُدكُدو
سیزده را كردم تو كدو، درش را بستم با جُدو
پلو با تخم مرغ و گردو
عده‌ای از مردم كه از نحسی سیزده در هراسند، روز سیزده را در خانه می مانند و روز چهاردهم نوروز به تفریح و تماشای طبیعت می روند. در استان های فارس و بروجرد، روز چهاردهم فروردین به دامن طبیعت می روند و به همراه خود سیزده تخم مرغ پخته شده و سیزده گردو می برند و ناهار، پلو با تخم مرغ و گردو می خورند؛ و اگر از تخم مرغ و گردوها چیزی باقی بماند، با این اعتقاد كه آوردن غذای روز چهارده به منزل موجب نحسی خواهد شد، آنها را به منزل برنمی گردانند. آنها تخم مرغ و گردوی اضافه را خرد می كنند و در آب می ریزند.
بختی كه با سنگ باز می شود!
در این روز دختران جوان یك سیخ چوبی و یك سنگ تیز بر زمین می كوبند و معتقدند با این عمل تا سال آینده به خانه بخت خواهند رفت. آنها گندم سبز شده خود را در آب می اندازند و عقیده دارند درد و بلای آنها با آب به دوردست ها می رود و سلامتی و نشاط به خانه شان می آید.
منابع
- آیین‌های نوروزی، مرتضی هنری. - نوروز، سعید نفیسی، مجله پیام نوین.
لینک ها
شناخت ریشه های مراسم «سیزده به در» در ایران و جهان
فروش کتاب های « تاریخی » و « متفرقه » در فروشگاه اینترنتی تبیان
