باد؛ منبع انرژیهای پاك
به همین طریق بادهای بزرگ جوی که زمین را دور میزنند به علت اینکه هوای سطحی نزدیک استوا در اثر گرمای خورشید بیشتر از هوای قطب شمال و جنوب گرم شده، بوجود میآیند. از آنجا که باد تا زمانیکه خورشید به زمین میتابد، بطور پیوسته تولید خواهد شد، آنرا منبع انرژی تجدید شونده مینامند. امروزه، انرژی بادی عمدتاً برای تولید برق بکار برده میشود.
با توجه به اینکه مواد قابل احتراق فسیلی در زمین رو به کاهش است، اخیرا پیشرفتهای زیادی در مورد استفاده از انرژی باد حاصل شده است. انرژی باد اغلب در دسترس بوده و هیچ نوع آلودگی بر جای نمیگذارد و میتواند از نظر اقتصادی نیز در دراز مدت قابل مقایسه با سایر منابع انرژی شود. در سالهای اخیر کوشش فراوانی برای استفاده از انرژی باد بکار رفته و تولید انرژی از باد با استفاده از تکنولوژی پیشرفته در ابعاد بزرگ لازم و ضروری جلوه کرده است.
تاریخچه
در طی تاریخ، انسانها باد را به شیوههای مختلف به کار بردند. بیش از پنج هزار سال پیش، مصریان باستان از نیروی باد برای راندن کشتیهای خودروی رود نیل استفاده کردند. بعد از آن، انسان آسیاب بادی را برای آسیاب کردن بذر خود ساخت. جدیدترین آسیاب بادی متعلق به ایران بوده است. این آسیاب شبیه به پاروهای بسیار بزرگ بوده است.
قرنها بعد، مردم هلند طرح پایة آسیاب بادی را بهبود دادند. آنها تیغههای پروانه مانند ساخته شده از پرههای نو به آسیاب بادی اضافه کردند و روشی برای تغییر جهت آن مطابق با جهت باد ابداع کردند. آسیابهای بادی به هلندیها کمک کردند که در قرن 17 صنعتی ترین کشور جهان باشند.
برخی از کشورها آسیابهای بادی را برای آسیاب گندم و ذرت، پمپ کردن آب و قطع درختان به کار میبردند. در سال 1920 در کشورهای توسعه یافته از آسیابهای کوچک برای تولید برق روستایی بدون خدمات برق به کار بردند. در سال 1930 زمانیکه خطوط نیرو شروع به انتقال برق از نواحی روستایی کرد، آسیابهای محلی کمتر و کمتر شدند، اگرچه در حال حاضر نیز میتوان آنها را دید.ذخایر نفت در سال 1970 تصویر انرژی را برای کشورهای جهان عوض کرد. این امر محیطی بازتر برای منابع جایگزین انرژی خلق کرد و راه را برای ورود مجدد آسیابهای بادی در تولید برق هموار کرد.
باد مخرب است یا مفید؟
گهگاه توفانها و گردبادهای سهمگینی در گوشه و کنار جهان پدیدار میشود که اگر نیروی آنها بطور صحیح بکار گرفته شود، میتواند به جای مخرب بودن ، مفید باشد. اصول بهره برداری از انرژی باد از نخستین کوششهای انسان تا کنون تغییر نکرده است. با وزش باد ، قایقها و کشتیها به حرکت در میآیند و یا پره آسیاب بادی از طریق دندهها گردانده میشود. امروزه مولدهای الکتریسیته بادی به نحوی طراحی شدهاند که از حداکثر نیروی باد بهره برداری شود و انرژی باد بجای آسیاب کردن غلات ، بوسیله یک ژنراتور توربینی تبدیل به الکتریسیته میشود.
مزایای انرژی بادی
یکی از مزایای انرژی باد آن است که وزش باد در زمستانها سریعتر است و هنگامی که نیاز بیشتری به برق داریم، الکتریسیته بیشتری تولید میشود. این انرژی بدون ایجاد آلودگی ، دارای منبع انرژی پایان ناپذیر و فن آوری آزموده شده است. پیشرفتهای اخیر در صنعت ، همواره سبب کاهش هزینه الکتریسیته تولید شده توسط مولدهای بادی میباشد؛ این مبلغ کمتر از هزینه الکتریسیته تولید شده توسط زغال سنگ و شکافت هستهای است و از نظر اقتصادی قابل رقابت با سایر موارد میباشد.
همچنین مانند دیگر انرژیهای قابل تجدید و ادامه دار مخالفان زیادی ندارد. بریتانیا دارای موقعیتهای خوبی از نظر منبع باد در اروپا است. دانمارک در مقایسه با انگلستان که فقط 25% درصد الکتریسیته مورد نیاز خود را از نیروی باد تأمین میکند، 3.7 درصد (600 میلیون وات) الکتریسیته مورد نیاز را از انرژی باد تهیه میکند؛ در صورتی که منبع باد انگلستان 28 برابر بیش از دانمارک است.
باد هوای در حال حرکت است. باد به وسیله گرمای غیر یکنواخت که سطح کره زمین که حاصل عملکرد خورشید است، بوجود میآید. از آنجائیکه سطح زمین از سازندههای خشکی و آبی قنوعی تشکیل شدهاند، اشعة خورشید را بطور غیریکنواخت جذب میکند
دستگاههای نیروی بادی
دستگاههای نیروی بادی یا فراری بادی، سری ماشینها بادی است که برای تولید برق بکار برده میشوند. یک مزرعة بادی معمولاً دارای چندین ماشین پخش شده در ناحیة وسیعی است. دستگاههای هستهای یا ذغالی و بسیاری از دستگاههای بادی غالباً به شرکتهای با منافع عمومی داده نمیشوند. در عوض آنها توسط تاجرانی که برق تولید شده از مزرعة بادی را برای خدمات رفاهی میفروشند، اداره و مدیریت میشود. این شرکتهای خصوصی به عنوان «تولید کنندههای مستقل نیرو» شناخته میشوند.
به کار اندازی یک دستگاه نیروی بادی کار آسانی نیست و مالکان آن باید برای تعیین موقعیت نصب آن به دقت برنامه ریزی کنند. آنها باید میزان وزش باد، شرایط هواشناسی محلی، نزدیکی خطوط انتقال برق و کدهای منطقهبندی محلی را در نظر بگیرند.
دستگاههای بادی به زمینهای زیادی نیاز دارند. یک ماشین بادی حدوداً به دو جریب زمین نیاز دارد. یک دستگاه نیروی بادی صدها جریب زمین نیاز دارد. از طرف دیگر، کشاورزان میتوانند در اطراف ماشینهای بادی محصولات خود را به بار آورده و یا به چرای گلههاشان بپردازند.
وقتی یک دستگاه شناخته شد، هنوز هزینههایی باقی میماند. در برخی حالات، هزینههای باقیمانده با بخششهای مالیاتی که به منابع تجدیدپذیر انرژی داده میشود، حیران میشوند. دستگاه سیالیستهای منظم منافع عمومی یا PURPA هم برای خریداری برق از تولید کنندههای مستقل نیرو با قیمتهای منصفانه به شرکتهایی نیاز دارد.
منابع بادی
بهترین محل برای نصب یا ساخت دستگاه بادی کجاست؟ میانگین سرعت باد برای به صرفه بودن تبدیل انرژی باد به برق حدود 23 کیلومتر در ساعت است. میانگین سرعت باد در برخی از کشورها16 کیلومتر در ساعت است. به علت دسترسی آسان به باد با دوام و همیشگی، برخی شرکتها نصب ماشینها را در مناطق و دور از ساحل مدنظر دارند.
دانشمندان از وسیلهای به نام آنمومتر (anemometer) برای اندازهگیری سرعت باد استفاده میکنند. آنمومتر شبیه یک بادنمای هواشناسی است با ظاهری مدرن. این وسیله سه پرده با فنجانهایی در سد آنها و روی میلة چرخانی که با وزش باد میچرخد دارد. این وسیله به متری وصل است که سرعت باد را نشان میدهد. یک بادنما جهت باد را نشان میدهد اما سرعت باد را نشان نمیدهد. براساس یک قانون طبیعی سرعت باد در نواحی پهناور و بدون وقفه در وزش باد، با عرض جغرافیایی افزایش مییابد. مکانهایی مناسب برای دستگاههای بادی بالای تپههای گرد و صاف، دشت یا سواحل باز و فواصل کوهی که مثل قیف عمل میکنند، هستند.
ادامه دارد...
فرآوری : مریم نایب زاده
بخش دانش و زندگی تبیان
منبع: jamejamonline-hupa- roshd-knowclub-