روش تحقیق یا همان راه بدست آوردن علم
زبان خاص علم
منظور از زبان خاص، مجموعه اصطلاحات، نشانه ها، نمودارها و علایمی است که برای نوشتن و بیان مفاهیم در هر یک از شاخه های علم به کار می رود. زبان هر علم در تبادل درست، سریع و دقیق دست آوردهای آن علم بسیار مؤثر است. نمونه ای از زبان خاص در شاخه های علم به صورت زیر است:
در ریاضیات: علامت جمع +، تفریق -، مساوی =، ضربدر ×، بزرگ تر و مساوی <، کوچکتر >، است.
در فیزیک: نماد کمیت طول L، جرمM ، زمان T، انرژی E، توان P است.
در شیمی: نماد مولکول اکسیژن O2، هیدروژن H2، ازت N2، کربن C2، است.
روابط پایدار
روابط پایدار میان پدیده ها را قانون علمی می نامند. قانون اهم، قانون دکارت، قانون ارشمیدس، قانون نیوتون و قانون دالتن نمونه هایی از این روابط هستند. این قانون ها به زمان، مکان و کسی که آن ها را کشف کرده است بستگی ندارند و بی آن که آن ها را قطعی بدانیم تا حدود تأیید تجربی، معتبرند.
علم از روش معینی معروف به روش تحقیق به دست می آید.
شاخه های علم
در گذشته علم جزئی از فلسفه بود، و فلسفه مجموعه معارف بشری به حساب می آمد. فیلسوف کسی بود که در همه ی زمینه ها، اعم از طبیعت بی جان، جاندار و انسان آگاهی داشت. افلاطون، ارسطو و فیثاغورث، فارابی و ابن سینا از همین فیلسوفان بودند. اما در اثر تحقیقات علمی وافزایش اطلاعات دانش بشری، زمانی رسید که فرد به تنهایی توانایی تسلط بر همه ی دانش ها را نداشت، پس ناگزیر علم از فلسفه جدا و به شاخه هایی تقسیم شد و هر یک از دانشمندان شاخه ای را برای مطالعه ی خویش برگزید.
در نتیجه پیشرفت سریعی در هر یک از شاخه های علم به وجود آمد.
در یونان باستان اقلیدس، هندسه و ارشمیدس، مکانیک را از فلسفه جدا کردند، در قرن شانزدهم میلادی، کپرنیک اختر شناسی را، در قرن هفدهم میلادی، گالیله فیزیک را، در قرن هجدهم لاووازیه شیمی را و در قرن نوزدهم بیشا و کلود برنا و اگوست کنت جامعه شناسی را از فلسفه جدا کردند. به دنبال این دگرگونی علوم دیگر به وجود آمد و هر یک از این رشته ها به شاخه های کوچک تر تقسیم شدند.
طبقه بندی علوم از زمان ارسطو (حدود 2300 سال قبل) آغاز شد. برخی از دانشمندان ایرانی مانند فارابی، زکریای رازی و ابن سینا هم برای علم طبقه بندی هایی داشته اند. در قرن نوزدهم هم آمپر، اگوست کنت و جان دیویی تقسیم بندی های دیگری کرده اند، ولی هیچ یک از این طبقه بندی ها مورد قبول همگان قرار نگرفته است.
اکنون اغلب دانشمندان طبقه بندی زیر را به کار می برند.:
علوم ریاضی (شامل حساب، جبر، مثلثات و هندسه ...)
علوم فیزیکی (شامل فیزیک، شیمی، زمین شناسی و اختر شناسی)
علوم زیستی (شامل گیاه شناسی و جانور شناسی)
علوم رفتاری (روان شناسی)
علوم اجتماعی (شامل اقتصاد، جامعه شناسی، مردم شناسی و تاریخ)
هر دسته از این علوم روش خاصی را برای جمع آوری اطلاعات و تحقیق به کار می برند. روش ریاضیات و اختر شناسی استنتاج و قیاس است. در فیزیک، شیمی و زیست شناسی اساس کار بر مشاهده و آزمایش است. در روان شناسی از تفکر در خود و درون نگری و در علوم اجتماعی از مطالعه ی منابع و مراجع و آمار و نمونه گیری استفاده می شود.
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
تنظیم: فطیرخورانی
