توپولوهای دوست داشتنی!
نکاتی پیرامون چاقی در کودکان
تحقیقات اخیر نشان داده است که افزایش زمان مشاهده تلویزیون و افزایش ساعاتی که کودکان صرف کامپیوتر و بازی‌های کامپیوتری می‌کنند در چاق شدن آن‌ها نقش موثری ایفا می‌کند.
البته دلیل نگران کننده بودن چاقی کودکان این است که این چاقی با چاقی آن‌ها در بزرگسالی رابطه داشته و مخاطرات بهداشتی و روانی- اجتماعی جدی دارد. هر چند که برای بیشتر ما دیدن کودکان تپل بسیار جذاب و دوست داشتنی است اما به مرور که این کودک بزرگ شده و وارد محیط‌های اجتماعی می‌گردد، تازه مشکلات خود را نشان می‌دهد.
برای مثال همسالان کودکان چاق از همان دوران پیش دبستانی به آن‌ها برچسب‌هایی مانند «توپولو»، «خیکی» و ... می‌زنند. در ضمن مشکلات رفتاری این کودکان هم از کودکانی که وزن طبیعی دارند، بیشتر و عزت نفسشان کمتر است.
چاقی یکی از مشکلات مهم در کودکان و حتی بزرگسالان است. چاقی (بالا بودن وزن بیش از 25 درصد از استانداردهای طبیعی که تناسبی با قد و استخوان بندی فرد نداشته باشد) تا حد زیادی سلامتی را در معرض خطر قرار می‌دهد و به همین دلیل جلوگیری و پیشگیری از آن کلید حفظ تأمین سلامتی در کودکان و به تبع آن در نوجوانان و بزرگسالان است.
البته در این مقاله قصد نداریم که نکات تغذیه‌ای را به والدین عنوان کنیم بلکه قرار است این مشکل از لحاظ روانی مورد بررسی قرار گیرد ولی توصیه‌های تغذیه‌ای نیز ارایه می‌شود. توجه داشته باشید که در حال حاضر، چاقی بیش از آنکه مشکلی فیزیکی به شمار رود در سلسله مراتب اختلالات روانی خورد و خوراک (یعنی بی اشتهایی روانی و پرخوری روانی) دسته بندی می‌شود و این امر تنها به دلیل اثرات سوء روانی است که این مشکل بر روح و روان افراد به خصوص کودکان می‌گذارد.
نکات زیر به والدین کمک خواهد کرد تا ریسک چاقی و افزایش وزن را در کودکان خود به حداقل برسانند:
* هیچ‌گاه از غذا و یا هر نوع خوراکی به عنوان پاداش یا شکل دهنده یک رفتار خاص استفاده نکنید.
کودکانی که به ازای رفتار خوب، پاداش‌های خوراکی دریافت کرده‌اند و یا برای این که رفتار خاصی را بیاموزند از چنین پاداش‌هایی برخوردار شوند خیلی بیش از کودکانی که پاداش‌های غیر خوراکی برای تربیت آن‌ها استفاده شده، دچار چاقی یا اضافه وزن می‌شوند. کودکان دسته اول همان بزرگسالانی هستند که وقتی دچار استرس و اضطراب می‌شوند به پرخوری روی می‌آورند.
* بیشتر بر سلامت جسمانی فرزندتان تاکید داشته باشید تا وزن وی.
در ذهن برخی از والدین، این باور شکل گرفته که هر چه وزن فرزندشان در هنگام تولد بیشتر باشد و یا در ادامه بیشتر مواد غذایی دریافت کرده و چاق شود کودکانی سالم‌تر و قوی‌تر خواهند بود و از طرف دیگر اگر لاغر و یا در اصطلاح استخوانی باشد دایماً در پی درمان و متخصص تغذیه هستند تا وی را فربه‌تر کنند. این‌ها اقدامات و تصورات غلطی است که در گذشته وجود داشته ولی الآن با توجه به پیشرفت‌ها و مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته نشان می‌دهد که اگر کودک مراحل رشد و تکامل خود را به طور منظم و به موقع طی کند، جایی برای نگرانی نیست و چنین کودکی چه لاغر باشد و چه درشت از سلامت جسمانی کامل برخوردار است.
کودکانی که به ازای رفتار خوب، پاداش‌های خوراکی دریافت کرده‌اند خیلی بیش
از کودکانی که پاداش‌های غیر خوراکی برای تربیت آن‌ها استفاده شده، دچار چاقی
یا اضافه وزن می‌شوند
* هیچ غذایی را برای کودکتان ممنوع نکنید
هله‌هوله خوردن برای کودکان هیچ‌گاه توصیه نمی‌شود چرا که جلوی وعده های غذایی اصلی وی را گرفته و مانع جذب مواد مغذی در بدن آن‌ها می‌گردد. اما والدین باید توجه داشته باشند که اگر بخواهند مصرف چنین موادی را به کلی برای کودکشان ممنوع کنند این اقدام باعث حریص‌تر شدن آن‌ها به این مواد خوراکی می‌شود. بنابراین هر از چند گاهی اجازه دهید کودکتان از این نوع خوراکی‌ها استفاده کرده و دلی از عزا درآورد.
* برنامه غذایی را خودتان تعیین کنید
درست است که نظر و عقیده کودکان در انتخاب نوع غذاها بسیار مهم است اما این مسئله بدان معنا نیست که برنامه‌ی غذایی را کودکان تعیین کنند. فراموش نکنید که شما به عنوان والدین مسئول تأمین سلامت کودکتان هستید.
* نوشیدن آب میوه‌ها را محدود کنید
توصیه می‌شود که کودکان به جای استفاده از آب میوه‌ها، از خود میوه‌ها استفاده کنند. میوه های تازه و طبیعی به علت برخورداری از فیبر کافی و همچنین حفظ ویتامین‌های موجود مانند ویتامین ث، از سلامت و کیفیت بالاتری برخوردار هستند.
* کودکتان را به شرکت در ورزش‌های مختلف تشویق کنید
شرکت در فعالیت‌های ورزشی هم در حفظ سلامت جسمانی و هم روانی کودکان و هم در تناسب اندام، به آن‌ها کمک می‌کند. بنابراین همیشه سعی کنید اهمیت تناسب اندام و حفظ سلامت جسمانی را به کودکتان تاکید و گوشزد کنید.
* تلویزیون‌ها را خاموش کنید
مطالعات نشان داده که مشاهده زیاد برنامه‌های تلویزیونی باعث افزایش وزن کودکان می‌شود زیرا هم باعث هله‌هوله خوردن در کودکان می‌شود و هم در هنگام تناول وعده‌های اصلی غذا، مانع از اشراف کامل کودک به مقدار غذایی که می‌خورد می‌گردد.
بنابراین برای کودکان حتی‌الامکان خوردن تنقلات در برابر تلویزیون را ممنوع کنید و اگر آن‌ها تمایل به تناول خوراکی در حال مشاهده تلویزیون دارند حتماً از میوه‌جات و مرکبات استفاده نمایید.
ضمن این که در هنگام وعده های اصلی غذا، در صوت امکان تلویزیون را خاموش کنید.
شرکت در فعالیت‌های ورزشی هم در حفظ سلامت جسمانی و هم روانی کودکان
و هم در تناسب اندام، به آن‌ها کمک می‌کند
* از روش‌های سریع لاغری خودداری کنید
گاه چاقی برخی کودکان برای خودشان و والدینشان بسیار آزار دهنده می‌شود (مانند تمسخر همسالان و یا حرکت سخت کودک و ...) اما در چنین شرایطی نیز حق ندارید از روش‌های سریع لاغری مانند قرص‌های لاغری و ... استفاده کنید. استعمال این مواد برای کودکان به مراتب زیان آورتر از بزرگسالان خواهد بود.
* از رژیم‌های سرسخت برای کودکان خودداری کنید
همان طور که در بخش بالا توضیح دادیم هر قدر هم که چاقی کودک برای خودش و شما دردسر ساز شده باشد اما باز هم شما نباید از روش‌های سخت استفاده کنید؛ برای مثال هدف شما باید این باشد که کودکتان در درازمدت و آهسته آهسته وزن خود را از دست داده و به طور تدریجی لاغر شود بنابراین با روندی آهسته و پیوسته سعی کنید الگوی غذای کودکتان را اصلاح کنید. ایجاد فشار و محدودیت زیاد برای لاغری و کاستن شدید میزان وعده های غذایی تنها ولع و تمایل کودکتان را برای مصرف انواع خوراکی بیشتر کرده و لذا اگر مدتی کودک به حال خود رها شود بلافاصله دچار اضافه وزن می‌گردد.
مریم عطاریان
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
مطالب مرتبط:
