چرا بعضی ‌ها نمی ‌توانند سویا بخورند؟

عدم تحمل سویا حالتی است که در آن دستگاه گوارش فرد نمی ‌تواند پروتئین موجود در شیر سویا و غذاهایی که در تهیه ی آن ها از سویا هم استفاده شده هضم کند. پرهیز کامل از خوردن غذاها و فرآورده‌ های حاوی سویا تنها راه پیشگیری از بروز حالات آزاردهنده ی آن است.

سویا یکی از مواد غذایی با‌ارزش است که متخصصان تغذیه و پزشکان استفاده از این پروتئین گیاهی را بسیار توصیه می‌ کنند. علی رغم این که سویا حاوی مواد مغذی بسیار ارزشمندی است و کارشناسان تغذیه هم بر مصرف آن تاکید زیادی دارند، ولی بدن عده‌ ای از افراد نمی ‌تواند این ماده ی غذایی را در خود بپذیرد و تحمل کند. به بیان ساده این افراد "عدم تحمل سویا" دارند، بنابراین باید این ماده ی غذایی را به کلی از رژیم غذایی‌ خود حذف کنند.

عدم تحمل سویا حالتی است که در آن دستگاه گوارش فرد نمی ‌تواند پروتئین موجود در شیر سویا و غذاهایی که در تهیه ی آن ها از سویا هم استفاده شده هضم کند. حداقل 15 ماده در پروتئین‌ سویا هست که ممکن است بدن انسان نتواند آن ها را تحمل کند. عدم تحمل سویا در کودکان و نوزادان بسیار شایع است. علایم، پس از این که آن ها غذاهای مخصوص کودکان یا نوزادانی که سویا دارند را می‌ خورند، ظاهر می‌ شود. این حالت خاص حتی می‌ تواند در نوزادانی که شیر مادر‌شان را می‌ خورند هم بروز کند. اگر غذایی که مادر این نوزادان خورده‌ اند حاوی سویا باشد، نشانه ‌های عدم تحمل سویا در بدن نوزاد پدیدار خواهند شد.

خیلی از این علایم به محض این که غذای حاوی سویا هضم می‌ شود، خودشان را نشان می ‌دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است چند ساعت بعد مشاهده شوند. اگر نوزادی دچار عدم تحمل شیر سویا باشد، ساعات متوالی در روز گریه می ‌کند، پشت سر هم بالا می ‌آورد و اسهال بسیار آبکی و مدفوع خونی دارد. برخی از آن ها از خوردن هر چیزی خودداری می ‌کنند. عده‌ ای دیگر هم پس از این که حال شان بهتر شد، میل زیادی به خوردن پیدا می ‌کنند. نوزادان مبتلا به این عارضه بسیار تحریک پذیرند، کولیک دارند، پوست شان ورم می‌ کند و روی پوست شان جوش‌ های خارش ‌دار ایجاد می ‌شود.

بزرگسالانی که مبتلا به این حالت گوارشی خاص هستند، همان علایم مشخصی که نوزادان هم دارند و در بالا گفته شد را از خود نشان می ‌دهند، ولی برخی از نشانه ‌ها هستند که به طور مشخص در بزرگسالان دیده می ‌شوند.

معمولا این افراد سردرد می ‌گیرند و عصبی می ‌شوند، احساس گیجی و منگی می‌ کنند، شدیدا عرق می ‌کنند، تپش قلب دارند، ممکن است در قفسه ی سینه‌ ی خود احساس گرفتگی نمایند و دچار تنگی نفس شوند. برخی دیگر هم ممکن است بگویند که لب ‌ها، زبان، حلق و صورت آن ها گزگز می ‌کند و یا دچار آبریزش از بینی هم می ‌شوند.

بعضی از حالاتی که در بالا گفته شد خطرناک هستند و نیاز به اقدام جدی و فوری پزشکی دارند. یکی از مهم ‌ترین آن ها تنگی نفس است که هم در نوزادان و هم در بزرگسالان روی می ‌دهد. اگر نوزادی در واکنش به خوردن غذای حاوی سویا دچار تنگی نفس شود و به آن توجه نکنند، احتمال ابتلای او به آسم زیاد خواهد بود. همچنین ممکن است چنین بیماری به وضعیت خطرناک دیگری گرفتار شود که در آن ریه‌ ها ورم می‌ کنند و جلوی تنفس عادی فرد را می ‌گیرند.

دیگر علایم این وضعیت خطرناک که به آن "آنافیلاکسی" می‌ گویند، می ‌تواند افت فشار خون، ضربان قلب سریع، تب، از دست دادن هوشیاری و تعدادی علایم دیگر باشد. البته بروز این حالت در کسانی که عدم تحمل سویا دارند به ندرت روی می ‌دهد.

عفونت گوش هم یکی دیگر از عوارض عدم تحمل سویا است. این عارضه به خصوص در نوزادان مشاهده می ‌شود، چرا که به خاطر مسدود شدن راه هوا گوش نمی ‌تواند آلودگی ‌های خود را به طور عادی تخلیه کند. خارش مداوم پوست معمولا به اگزما و کهیر منجر خواهد شد.

واقعیت این است که این اختلال درمان قطعی ندارد و پرهیز کامل از خوردن غذاها و فرآورده‌ های حاوی سویا تنها راه پیشگیری از بروز حالات آزاردهنده ی آن است.

اگر دستگاه گوارش بدن شما هم نمی ‌تواند پروتئین موجود در سویا و فرآورده‌ های آن را تحمل کند تنها کاری که می ‌توانید بکنید تا این حالات ناخوشایند و آزار دهنده را تجربه نکنید، این است که غذاهایی که سویا دارند را کاملا کنار بگذارید و در هیچ حالتی آن ها را نخورید، بنابراین دارویی برای درمان قطعی این عارضه وجود ندارد، ولی می‌ توان علامت ‌های آن را کنترل کرد تا بیمار کمتر رنج بکشد. پس به عبارتی درمان عدم تحمل سویا فقط یک درمان علامتی است.

اگر نشانه‌ های عدم تحمل سویا در فرد خفیف باشد، نیاز به درمان پزشکی نبوده و طی 48 ساعت از بین خواهند رفت. سپس بیمار باید از خوردن تمام غذاها و فرآورده‌ هایی که دارای سویا هستند خودداری کند تا علایم مجددا ظاهر نشوند. علایم شدیدتر را می‌ توان با کمک داروهای آنتی هیستامین سرکوب کرد.

ممکن است بیماری بدون خوردن داروهای آنتی هیستامین هم فقط با گذاشتن یخ روی نقاط خارش ‌دار پوستش احساس راحتی کند. کرم‌ ها و پماد‌های بسیاری هم هستند که اگر به طور موضعی روی نقاطی که دچار اگزما شده یا کهیر زده‌ اند مالیده شوند، به تسکین خارش و سوزش آن ها کمک می‌کنند. اگر نشانه‌ های آنافیلاکسی در بیمار مشاهده شد باید او را در کوتاه ‌ترین زمان ممکن به اورژانس رساند.

بخش تغذیه تبیان

منبع: ماهنامه ی دنیای تغذیه – شماره ی 97 - آذین صحابی

تفاوت آلرژی غذایی با عدم تحمل غذایی

چرا شیر مرا اذیت می کند؟

افرادی که نمی توانند نان گندم بخورند

درمان افرادی که نمی توانند شیر بنوشند

آلرژی به لبنیات