به «هفت» شلیک نکن! برنامه «هفت» به رغم فاصله با ایده‌آل‌ها گام‌به‌گام به برنامه‌ای استاندارد برای بررسی معضلات سینمای ایران نزدیک می‌شود، اما در این مسیر با هجمه‌های عجیبی مواجه است!
همه چیز شاید زیر سر عادل فردوسی‌پور باشد. جوان خوش‌فکر و با پشت‌کاری که در بیابان خشک و بی‌رونق برنامه‌سازی در رسانه ملی «خواست» تا برنامه‌ای متفاوت روی آنتن بفرستد و در اواخر دهه 70 «توانست» رویایش را به رویای بسیاری از علاقمندان فوتبال بدل کند و در لذت آن‌ها شریک شود. در آغاز راه سنگ‌های بسیاری پیش پای او بود، اما آنقدر جنگید تا پس از یک دهه بذر آرزوی برنامه‌ای «مشابه 90» را در ذهن فعالان دیگر عرصه‌ها افشاند. حال دیگر همه فعالان سیاست، اقتصاد، جامعه و... هم به تکاپوی برنامه‌سازی براساس فرمول جواب پس داده «عادل» افتاده بودند. دهه 80 برای تلویزیون دهه آزمون و خطا در ساخت و پخش برنامه‌هایی متنوع از این دست بود که گاه ناکام ماندند و گاه به‌رغم توفیق ابتدایی در میانه راه کارکرد خود را از دست دادند و به فراموشی سپرده شدند. حوزه فرهنگ هم از این قاعده مستثنی نبود و بر همین اساس هم در واپسین سال دهه 80 برنامه‌ای متولد شد تا «صراحت کلام» و «جسارات در پاسخ‌خواهی» را توأمان در یکی از مهمترین عرصه‌های فرهنگی به آزمون بگذارد. حوزه‌ای که نه فقط در زمینه «حاشیه‌سازی» چیزی کم از «فوتبال» نداشت که اتفاقاً از نظر زوایای تاریک و ناشناخته برای مخاطبان عام، پتانسیلی دو چندان برای خلق جذابیت داشت. برنامه «هفت» با رویکرد پرداخت به تحولات روز «سینمای ایران» در چنین فضایی روی آنتن رفت.
برنامه «هفت» هنوز جوان است اما اینکه توانسته یکسال فشارها و سختی‌ها را طاقت بیاورد، خود نویدبخش آغاز فصلی نو در این برنامه است. فصلی که اندکی پیش‌تر با حرف‌های صریح تهیمنه میلانی کلید خورد و در ادامه به حضور جذاب و دیدنی فریبرز عرب‌نیا انجامید.
«هفت» در آغاز فصلی نو
از همان قسمت‌های ابتدایی فریدون جیرانی تهیه‌کننده و مجری برنامه «هفت» بارها و بارها مورد هجمه قرار گرفت؛ از سوی منتقدانی که بی‌توجه به مختصات حساس آغاز پخش برنامه‌ای اینچنین، از کناره گود او را متهم به محافظه‌کاری می‌کردند. در این میان صاحب‌نظرانی هم بودند که به درستی نقاط ضعف و ایرادات نه‌چندان اندک برنامه «هفت» برای رسیدن به نقطه ایده‌آل را به جیرانی گوشزد می‌کردند. توجه به همین سرفصل‌های منطقی، برنامه هفت را گام به گام به سمت رفع ایرادات پیش برد. زمانی که در یکی از نخستین قسمت‌های برنامه «هفت» در سال 90 فریدون جیرانی با کیک تولد روی صفحه تلویزیون ظاهر شد و خبر از یکسالگی برنامه خود داد، کمتر مخاطبی بود که از سرعت گذر ایام جانخورده باشد. برنامه «هفت» هنوز جوان است اما اینکه توانسته یک سال فشارها و سختی‌ها را طاقت بیاورد، خود نویدبخش آغاز فصلی نو در این برنامه است. فصلی که اندکی پیش‌تر با حرف‌های صریح تهیمنه میلانی کلید خورد و در ادامه به حضور جذاب و دیدنی فریبرز عرب‌نیا انجامید. در این بین هم آنچه بیش از همه خودنمایی می‌کند همان «صراحت کلام» و «جسارات در پاسخ‌خواهی» است. برنامه هفت کم‌کم به نقطه ایده‌آل نزدیک شده‌است اما همین نزدیکی سویه دیگری از انتقادات را متوجه این برنامه کرده‌است که خود جای تأمل دارد.
اطلاع‌رسانی نه تبلیغ!
صحبت‌های تهمینه میلانی به بهانه اکران «یکی از ما دو نفر» در برنامه زنده «هفت» واکنش‌های بسیاری به دنبال داشت و حتی برخی سایت‌های رسمی را تا مرز درخواست لغو امتیاز «پخش زنده» برای برنامه «هفت» پیش برد! درخواستی که البته از سوی مسئولان سازمان صدا و سیما مورد توجه قرار نگرفت. امروز با فاصله گرفتن از آن برنامه چه در مقام مدافع دیدگاه‌های میلانی و چه در مقام منتقد و یا حتی مخالف صددرصد دیدگاه‌های او نمی‌توان کتمان کرد که نفس پخش برنامه‌ای اینچنین شفاف برای آشنایی بی‌واسطه با دیدگاه‌های یک فیلمساز، اتفاقی مبارک بوده که بی‌تردید بسترساز برنامه‌های چالشی بعدی از قبیل آنچه در دو قسمت اخیر «هفت» شاهد آن بودیم، شده‌است. برنامه «هفت» قرار نیست مروج دیدگاه و نظرات منطبق با دیدگاه و نظرات یک گروه باشد (کمااینکه برنامه «90» هیچگاه چنین رویکردی را در انعکاس دیدگاه‌های مختلف در دستور کار نداشته است) بلکه یک برنامه تلویزیونی مانند «هفت» تنها وظیفه فراهم آوردن بستری مناسب برای آشنایی با دیدگاه‌های مختلف را دارد. به تعبیر دیگر وظیفه یک برنامه زنده تلویزیونی اطلاع رسانی درباره دیدگاه‌های متفاوت است نه تبلیغ یک دیدگاه؛ پس حتی اگر دیدگاه‌های فلان میهمان این برنامه باب طبع نبود، نباید عوامل برنامه را مورد هجمه قرار داد بلکه باید از طریق معبرهای صحیح اقدام به نقد و بازخوانی ایرادات دیدگاه مطرح شده پرداخت.
برنامه «هفت» قرار نیست مروج دیدگاه و نظرات منطبق با اصول ما باشد بلکه یک برنامه تلویزیونی مانند «هفت» تنها وظیفه فراهم آوردن بستری مناسب برای آشنایی با دیدگاه‌های مختلف را دارد.
...و اما فریبرز عرب‌نیا
دو قسمت اخیر برنامه تلویزیونی «هفت» با حضور فریبرز عرب‌نیا هم متأسفانه در فضای رسانه‌ای دچار آفتی از جنس آنچه پس از برنامه تهمینه میلانی شاهدش بودیم شده‌است. البته نمی‌توان منکر شد که این‌بار برخلاف برنامه میلانی اکثریت با موافقان دیدگاه‌ها و نظرات صریح عرب‌نیاست اما مع‌الاسف شاهدیم برخی سایت‌های نزدیک به مدیران سینمایی طی روزهای اخیر در اقدامی عجیب به جای واکاوی، بررسی و احیاناً انتشار پاسخ‌های منطقی به انتقادات طرح شده از زبان این بازیگر، حمله به کلیت برنامه هفت را در دستور کار قرار داده و امتداد حضور عرب‌نیا در برنامه را «مضر» تحلیل کرده‌اند! حرف‌های عرب‌نیا به خصوص از این منظر که فرصت پخش روی آنتن زنده تلویزیون را پیدا کرد، می‌تواند و باید محور بحث‌های اساسی با رویکرد حل معضلات جدی سینمای ایران شود اما اینکه به بهانه یک «انتقاد» بخواهیم طومار برنامه‌ای را بپیچیم چندان قرین «منطق» نیست. برنامه «هفت» به نسبت تجربه‌های مشابه تا به امروز موفق بوده‌است؛ برای رفع اندک ایرادات فعلی باید همراهش بود نه در مقابلش؛ این طور نیست!؟
محمد صابری
بخش سینما و تلویزیون تبیان
