" لطفاً عمیق نفس نکشید"
بررسی آمارهای جهانی نشان می دهد که سالانه حدود ۴/۵میلیون نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند. صنعت مدرن امروز با تولید گازها و ذرات آلوده معلق در هوا فضایی برای نفس کشیدن باقی نمی گذارد و استشمام هوای پاک را که همواره مایه شادمانی زندگی بشر بوده، به آرزویی دست نیافتنی تبدیل می کند.
بررسی آمارهای جهانی نشان می دهد که سالانه حدود ۴/۵میلیون نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند. صنعت مدرن امروز با تولید گازها و ذرات آلوده معلق در هوا فضایی برای نفس کشیدن باقی نمی گذارد و استشمام هوای پاک را که همواره مایه شادمانی زندگی بشر بوده، به آرزویی دست نیافتنی تبدیل می کند . آلودگی هوا همواره در شرایط بحرانی منجر به مرگ و میر انسانها شده است. محاسبات انجام شده نشان می دهد با توجه به جمعیت تهران، در شرایط بحران آلودگی هوا احتمال مرگ و میر سالانه پنج هزار نفر وجود دارد . مشکل آلودگی هوای کلان شهرها عمدتا ناشی از حرکت وسایل نقلیه و کارخانجات صنعتی است که اینها از آلاینده های ناشی از فعالیتهای انسانها به شمارمیروند.
نگاهی به آلودگی هوای تهران و راهکارهای پیش رو:
زمانی که آقامحمدخان قاجار تصمیم گرفت تهران را مرکز حکومت خود قرار دهد، روحش هم خبر نداشت در مدت زمانی نه چندان دور تهران با مشکل بزرگی به نام آلودگی هوا روبه رو شود. یکی می گوید تقصیر این چند میلیون ماشین و موتورسیکلتی است که روزانه در سطح شهر تهران تردد می کنند، آن یکی غیر استاندارد بودن خودروهای ساخت داخل، و از رده خارج نشدن خودروهای فرسوده را علت سوزش چشم و تیر کشیدن قلب خود می داند. کارشناس دیگری علت را کارخانجات و مؤسسات صنعتی می داند که در اطراف شهر، تهران را همچون نگینی در آغوش کشیده اند. یکی دیگر می گوید، اگر طرح زوج و فرد خودروها را دائمی و سیستم حمل و نقل عمومی را تقویت کنند و معاینه فنی خودروها را جدی بگیرند، مشکل آلودگی هوا حل میشود.با تعطیل کردن مدارس و دانشگاه ها و ادارات نمیشود جلوی آلودگی را گرفت. جلسات ستاد مدیریت بحران پایتخت نیز ظاهراً کارساز نیست و دست آخر نیز عده ای هوا را مقصر می دانند! و معتقدند که اگر باد بوزد و بارندگی شود و این هوا تکانی به خودش بدهد ملت یک نفس راحتی خواهند کشید.
استانداردی که اتومبیل ها در کشورهای اروپایی دارند، استاندارد یورو ۴ است و این استاندارد در کشور ما یورو۲ است که نشان می دهد میزان آلاینده های خودروهای این کشورها نصف و حتی کمتر از خودروهای ایرانی است. خودروها در تهران آلایندگی بالایی دارند که این موضوع به کیفیت تکنولوژی خودروهای داخل و سوختشان مربوط می شود
● علل آلودگی هوای تهران
نخستین زنگ خطر جدی درباره آلودگی هوای تهران سال۷۴ به صدا درآمد. در آن سال عده ای از کارشناسان محیط زیست درپی نشستی در پارک شهر تهران متنی موسوم به بیانیه، هوای تهران۷۴، منتشر کردند که در آن برای نخستین بار از آلودگی هوای تهران به عنوان یک بحران ملی که راه مقابله با آن عزم ملی است نام برده شد. در سال های پس از آن نیز مطالعات گسترده ای در زمینه منشاء و علل آلودگی هوای تهران انجام شد. درپی این مطالعات، برنامه ای تحت عنوان «برنامه جامع مبارزه با آلودگی هوای تهران» در سال ۱۳۷۹ طراحی و تصویب شد تا طبق این برنامه ظرف مدت ۱۰سال هوای پایتخت به کیفیت سالم و قابل تنفس برسد. این برنامه شامل ۷محور ذیل بود: استانداردسازی خودروهای نو، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، ارتقای حمل ونقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت، معاینه فنی خودروها، مدیریت ترافیک و آموزش همگانی در دهمین و آخرین سال اجرای این طرح یعنی سال۸۹ که قرار بود مردم تهران هوای سالمی را تنفس کنند کمیته اضطراری آلودگی هوای تهران، اعلام کرد «به دلیل طولانی شدن هوای آلوده و ناسالم و افزایش میزان آلاینده ها، همه ادارات، نهادها، سازمان ها، بانک ها، مدارس و دانشگاه های تهران در روز چهارشنبه سوم آذرماه تعطیل خواهند بود، این تعطیلی برای روزهای چهارشنبه و پنج شنبه هفته بعد از آن نیز درست به همین علت تکرار شد. حال آیا این پرسش در افکار عمومی مطرح نمی شود که یکی از دلایل اصلی آلودگی هوای تهران تعلل در اجرای قانون بوده است؟
با این حال اگر محور قانون مصوب سال۷۹ از سوی مسئولان امر اجرا می شد، دیگر نیازی نبود پشت سرهم مدارس، ادارات و دانشگاه ها را تعطیل کنیم، در بین علل متعدد آلودگی هوای تهران باید تعلل مسئولان را نیز اضافه کنیم
"تاثیر آلاینده های هوا بر سلامت انسان "
منواکسیدکربن مانع رسیدن اکسیژن به قلب و مغز می شود و باعث مرگ می شود .
این گاز هیچ رنگ و بویی ندارد به تدریج باعث می شود فرد به خواب رود گاهی برای گرم کردن حمام از وسایل گرمازا استفاده می شود که کاری خطرناک است و به هیچ وجه نباید در چنین فضاهایی از وسایل گرم کننده استفاده کرد .
استفاده از بخاری های گازی بدون دودکش نیز بسیار خطرناک است و به علت تجمع گاز منواکسیدکربن باعث ایجاد سردرد و سرگیجه و تهوع در فرد می شود زمانی که دودکش باشد خود دودکش در تهویه هوای اتاق موثر است . بطورکلی آلودگی هوا باعث تحریک مجاری هوایی و تشدید آسم می شود .
دکتر مسعود موحدی دبیر انجمن آسم و آلرژی ایران می گوید : تماس درازمدت با آلودگی هوا و در معرض آلاینده های هوا بودن باعث برونشیت مزمن و اختلالات تنفسی می شود . همچنین آلودگی هوا با گازهای ناشی از سوخت موتورهای دیزلی و صنایع سنگین در بروز سرطان ریه موثر است .
حبیب الله بوربور رئیس شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور، تعداد خودروها در تهران را بیش از ?برابر ظرفیت این شهر می داند و می گوید: «ظرفیت خیابان های پایتخت سالهاست که برای ورود خودروی جدید تمام شده است.»
به گفته دکتر موحدی کودکان و سالمندان دو گروهی هستند که بیش از سایر افراد در معرض خطرات ناشی از آلودگی هوا قرار دارند .
کودکان به دلایلی نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض خطر آلودگی هوا قرار می گیرند از جمله این دلایل، کودکان و شیرخوارگان با سرعت بیشتری تنفس می کنند و این باعث تماس بیشتر با مواد آلوده کننده هوا می شود . کودکان بیشتر تنفس دهانی دارند که به این ترتیب فیلتر بینی که قسمتی از آلودگی هوا را می گیرد نمی تواند بطور موثر عمل کند . آلودگی هوا باعث تحریک انسداد راههای هوایی و تشدید آسم می شود و بر رشد و نمو سیستم عصبی، تنفسی و ایمنی و غدد داخلی تاثیر می گذارد که این امر می تواند خطر سرطان را در سال های بعدی زندگی افزایش دهد .
مقصر کیست؟
این روزها همه از آلودگی هوای تهران صحبت می کنند. با مروری به سایت های خبری و پرسه زدن در سطح شهر و گفت وگو با مردمی که از نزدیک با این آلودگی دست و پنجه نرم می کنند، متوجه می شویم پاسخ به این سؤال که چرا هوای تهران آلوده است زیاد کار سختی نیست.
احمد راننده تاکسی که در مسیر آذربایجان، میدان جمهوری کار می کند به گزارشگر کیهان می گوید: «آن قدر ماشین زیاد است که آدم کلافه می شود، معلوم است علت آلودگی هوای تهران، این همه ماشین و موتورسیکلتی است که بی حساب و کتاب در سطح شهر درحال حرکتند، اگر من جای مسئولان بودم، دستور می دادم کسی حق ندارد ماشین تک سرنشین سوار شود.» از او می پرسم این شد راه حل؟ می گوید: «بیشتر از این چیزی به ذهنم نمی رسد شما هم اگر مثل من هر روز از صبح علی الطلوع تا شب در این هوای آلوده و کثیف با انواع و اقسام ذرات معلق که با چشم هم دیده نمی شوند، سرو کله می زدید مختان سوت می کشید.»
تا صحبت از آلودگی هوا می شود، همه نگاه ها به سمت این ?میلیون موتور و ماشینی می رود که همه روزه در سطح شهر درحال ترددند.
طبق آمارهای ارائه شده از سوی مسئولان ۸۰درصد آلودگی هوای تهران به خاطر تردد ماشین ها و موتورسیکلت ها است. «تقاضا برای خودرو وجود دارد، ما هم طبق قانون عرضه و تقاضا تولید می کنیم.» این جوابی است که خودروسازان می دهند. ولی حبیب الله بوربور رئیس شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور، تعداد خودروها در تهران را بیش از ۴برابر ظرفیت این شهر می داند و می گوید: «ظرفیت خیابان های پایتخت سالهاست که برای ورود خودروی جدید تمام شده است.»
مسئولان شرکت بازرسی کیفیت استاندارد خودروسازان نیز براین باورند استانداردی که اتومبیل ها در کشورهای اروپایی دارند، استاندارد یورو ۴ است و این استاندارد در کشور ما یورو۲ است که نشان می دهد میزان آلاینده های خودروهای این کشورها نصف و حتی کمتر از خودروهای ایرانی است. خودروها در تهران آلایندگی بالایی دارند که این موضوع به کیفیت تکنولوژی خودروهای داخل و سوختشان مربوط می شود.»
هرچند این مسئولان استانداردهای خودروهای موجود در کشور را یورو۲ اعلام می کنند، اما به گفته مسئولان سازمان محیط زیست تا سال۸۰ خودروهای کشور استاندارد یورو یک را داشته اند و این موضوع در آن زمان بیشترین درصد تخریب محیط زیست تهران را به همراه داشته است.
فرآوری: زهرا تعالی
بخش اجتماعی تبیان
منابع:
سایت آفتاب- طه حق شناس
روزنامه کیهان – محمد امین آبادی
لینک های مرتبط :
