کدام اشعه خطرناک است؟
افراد، بیشتر انواع اشعه را با انواع خطرناک آن که تشعشع یونیزه کننده نامیده می شود، یکی در نظر می گیرند، به همین دلیل از اشعه می ترسند. اشعه یونیزه کننده آن قدر قوی است که می تواند یک الکترون را از اتم جدا کند.
نور ماورای بنفش(UV)از پرتوهای یونیزه کننده است. مقدار زیاد آن موجب سرطان پوست می شود. اشعه های X و گاما نیز یونیزه کننده اند. در عکس های رادیوگرافی از اشعه X استفاده می شود. گرفتن تعداد زیاد این عکس ها موجب سرطانی شدن ارگان ها می شود. خوشبختانه خطرناک ترین اشعه های یونیزه کننده در فضای خارج از زمین ایجاد می شوند و اتمسفر از رسیدن درصد بالایی از آن به سطح زمین جلوگیری می کند.
امواج رادیویی، مایکروویوها، نور مادون قرمز و نور معمولی هرقدر هم که زیاد باشند، نمی توانند باعث جدا شدن الکترون و آسیب سلولی شوند و فقط اشعه ای با انرژی بالا می تواند موجب کنده شدن الکترون شود و این نوع از اشعه در طیف الکترومغناطیس بعد از اشعه ماورای بنفش قرار می گیرد.
حدود 80 درصد اشعه یونیزه ای که با آن مواجه می شویم، از منابع طبیعی حاصل می شود مانند اشعه های کیهانی که همان ذرات اتمی با منشأ فضایی هستند و ذرات آلفا و بتای حاصل از گازهای رادیواکتیوی مانند رادون مسئول 70 درصد از اشعه یونیزان طبیعی است. این گاز از متلاشی شدن اورانیوم زمین ناشی شده و وارد هوا می شود. همچنین هنگام سفر با هواپیما به ارتفاعات بالا، مقدار کمی از اشعه های کیوانی را دریافت می کنیم.
اشعه ناشی از عکس های پزشکی بقیه اشعه یونیزه دریافتی ما را تشکیل می دهد. حدود 80 درصد از اشعه یونیزه ای که ما دریافت می کنیم، غیرقابل اجتناب است. البته هیچکس دوست ندارد اشعه یونیزه اضافی دریافت کند، اما کارگران معدن اورانیوم یا کسانی که در نزدیکی محل زندگی شان بمب اتمی منفجر شده است، با خطر دریافت اشعه یونیزه بیشتر مواجهند.
اشعه یونیزه ناشی از انرژی هسته ای نیز خطرناک است. مشکل انرژی هسته ای این است که ضایعات رادیو اکتیو دارد و جایی برای نگهداری آن نیست.
ام آر آی
حتما تا به حال نام MRI (ام آر آی) ید. MRI یک روش تصویربرداری برای عکس گرفتن از بافت نرم مانند مغز و سایر ارگان ها برای پیدا کردن تومورها و سایر اختلالات به کار می رود.
این دستگاه ها از آهن ربا و امواج رادیویی کم انرژی برای ساخت تصویر از اتم های پرانرژی هیدروژن در آب بدن و مولکول های چربی استفاده می کنند. MRI مخفف کلمه لاتین magnetic resonance imaging است به معنی تصویربرداری با تشدید مغناطیسی است و نیازی به آشكار سازی و استفاده از امواج اشعه ی ایكس نیست، لذا خطرات جانبی به مراتب خیلی كمتری دارد.
در ابتدا این وسیله به نام تصویربرداری با تشدید مغناطیسی اتمی خوانده می شد، بعدها معلوم شد بیشتر مردم از واژه اتمی می ترسند و زیر بار این روش تشخیصی نمی روند. واژه اتمی در نظر بیشتر مردم، سرطان و مرگ را تداعی می کند، به همین سبب این واژه از روی نام این دستگاه حذف شد.
بسیاری از ما از نام تشعشع هراسانیم و هنوز نمی دانیم بسیاری از انواع تشعشع ها بی خطرند.
به طور کلی تشعشع یک نوع انرژی است. این انرژی به صورت امواج یا ذرات کوچک تر از اتم منتشر می شود. طیف الکترومغناطیسی شامل امواج رادیویی، مایکروویو، اشعه مادون قرمز، نور معمولی، اشعه ماورای بنفش، اشعه X و اشعه گاما است.
به کمک اشعه مادون قرمز، تک تیراندازها و جاسوس ها قادرند در شب نیز دید داشته باشند. هر چیزی که گرما داشته باشد، از خود نور مادون قرمز ساطع می کند. این نور توسط دوربین های مادون قرمز تشخیص داده می شود. اشعه های پرانرژیUV ، اشعه X و اشعه های آلفا، بتا و گاما از بقیه خطرناک ترند.
مایکروویو
مایکروویوها نوعی از امواج کم انرژی هستند. این نوع از اشعه، با به لرزش درآوردن مولکول های آب موجود در غذا، گرما تولید می کند و موجب پخته شدن غذا می شود. این یک راه موثر برای گرم کردن غذا است؛ زیرا گرما در داخل خود غذا، تولید می شود.
در اجاق گاز، شعله گاز یا الکتریسیته موجب تولید اشعه مادون قرمز می شود که انرژی گرمایی را به قابلمه منتقل می کند و از آن طریق به سطح خارجی غذا منتقل می شود. نتیجه نهایی در هر دو حالت یکسان است.
تشعشع باعث تولید گرما می شود و گرما پیوندهای شیمیایی غذا را می شکند؛ فرآیندی که ما آن را طبخ می نامیم. فرق فرهای مایکروویو در این است که این فرآیند در آن ها سریع تر انجام می‌شود. مطالعات علمی نشان داده اند، فرهای مایکروویو در ایجاد سرطان نقشی ندارند. امروزه بیشتر مردم به راحتی از فرهای مایکروویو استفاده می کنند و ترس آن ها ریخته است.
خطوط انتقال دهنده نیروی الکترومغناطیس نیز مورد نگرانی بسیاری از افراد قرار گرفته است. در ابتدا تصور می شد افرادی که نزدیک این خطوط زندگی می کنند، ممکن است به بیماری لوسمی (یک بیماری خونی)دچار شوند؛ اما هیچ مکانیسم شناخته شده ای برای این که این نوع از اشعه بتواند به DNA آسیب برساند، وجود ندارد.
آسیب DNA منشأ ایجاد سرطان است. در سال 1996 پس از 3 سال مطالعه عنوان شد که رابطه ای بین سرطان و خطوط انتقال نیرو وجود ندارد. در سال های 1997 و 1999 نیز دو مطالعه دیگر این ادعا را تایید کردند.
تلفن همراه
امواج رادیویی که در تلفن همراه استفاده می شود نیز غیریونیزه کننده هستند. ترس از تلفن همراه از زمان همه گیر شدن این تلفن ها وجود داشته است و به نظر می رسد برای چند سال آینده نیز وجود داشته باشد.
دو مطالعه که همزمان در سال 2000 صورت گرفت، نشان دادند کسانی که از تلفن همراه استفاده می کنند در خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان مغز نسبت به سایرین قرار ندارند. مطالعه دیگری نیز در سال 2002 این مساله را تایید کرد و مطالعات دیگری نیز همچنان در حال انجام است.
انجمن غذا و داروی ایالات متحده (FDA-Foods & Drugs Association ) در وب سایت خودش اعلام می کند که "شواهد علمی موجود هیچ اثرات زیان آوری از نظر سلامتی در ارتباط با استفاده از تلفن های موبایل (یا سلولی) را اثبات نکرده است."
اما این بدان مفهوم نیست که عامل بالقوه ای برای آسیب رساندن وجود ندارد. بر طبق نظرکمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) اگر نسوج انسان در معرض سطوح بالایی از اشعه فرکانس رادیویی (RF) قرار گیرند، این اشعه ها می توانند به بافت انسان صدمه بزنند.
اشعه فرکانس رادیویی (RF) به همان طریقی که مایکروویوها غذا را گرم می کنند ، قدرت گرم کردن نسوج انسان را نیز دارند. نسوج بدن با در معرض قرار گرفتن اشعه (RF) می توانند دچار آسیب دیدگی شوند زیرا بدن انسان در مقابل گرمای بیش از حد مجهز نمی باشد، به خصوص چشم ها به علت فقدان گردش خون در آن فضا آسیب پذیر هستند.
در هر حال نمی توان از اشعه های مضر به طور صد درصد ایمن ماند، اما باید سعی شود از دریافت اشعه یونیزه اضافی جلوگیری کرد، زیرا همان طور که گفته شد، این نوع از اشعه می تواند موجب بروز انواع سرطان در انسان شود.
فرآوری: معصومه آیت اللهی
بخش تغذیه و سلامت تبیان
منابع:
جام جم آنلاین - دکتر امیر شیروانی
سایت nokiasoftware
سایت bioemm
مطالب مرتبط:
مایکروفر سرطان‌زاست؟
از مایکروویو فاصله بگیریدتاثیر امواج موبایل بر مغز و بدنمضرات موبایل برای سلامتمضرات استفاده زیاد از موبایل
