نفس عمیق دردسر ساز است
دکتر «منصور غیاث الدین»، متخصص بهداشت هوا و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می گوید براساس تحقیقات انجام شده، شمار زیادی از پرندگان با افزایش آلودگی هوا، تهران را ترک کرده اند و پرندگان مهاجر به ویژه گنجشک های مهاجر دیگر وارد تهران نمی شوند .
دکتر «منصور غیاث الدین»، متخصص بهداشت هوا و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می گوید براساس تحقیقات انجام شده، شمار زیادی از پرندگان با افزایش آلودگی هوا، تهران را ترک کرده اند و پرندگان مهاجر به ویژه گنجشک های مهاجر دیگر وارد تهران نمی شوند.
وی تصریح می کند که براساس بررسی های انجام شده، از گونه های کم نظیر دامنه های البرز همچون عقاب طلایی و هما سالهاست که نمونه ای در تهران دیده نشده است . این متخصص در بهداشت هوا می گوید، آلودگی هوا و سروصدا، دو عامل اصلی برای کاهش پرندگان بومی در تهران است که این روند با افزایش غلظت آلاینده های هوا تشدید می شود .
غیاث الدین معتقد است: با توجه به وضعیت آلودگی هوا در تهران و همچنین روند ساختمان سازی و شکل ساختمان های جدید، این امر موجب شده است تا پرندگان حتی محل مناسبی برای تولید مثل و لانه گذاری درتهران نداشته باشند و در نتیجه جای دیگری را با هوای پاکتر و سروصدای کمتر برای زندگی انتخاب کنند .
منابع آلودگی هوا
هر ماده ای در هوا که برای سلامت و رفاه انسان و محیط زیست مضر باشد به عنوان آلاینده هوا تلقی می شود و در تعریف علمی آن گفته می شود: منظور از آلودگی هوا یعنی افزایش میزان گازهای سمی و ذرات ریز جامد و مایع در هوا در غلظت هایی که تهدیدکننده سلامتی هستند . منابع آلودگی هوا در سه دسته اصلی منابع متحرک شامل انواع خودروها، منابع ثابت مثل نیروگاهها و صنایع و منابع تجاری و خانگی تقسیم بندی می شوند . لازم به ذکر است حدود 75درصد آلودگی هوای تهران ناشی از وسایل نقلیه 70 تااست .مهمترین آلاینده های هوا
« ذرات جامد » این ذرات از سد دفاعی طبیعی بدن عبور می کنند و به طور عمقی به ریه ها نفوذ کرده و باعث تشدید آسم و اختلال عملکرد ریوی می شوند . « ذرات معلق » موجود در هوا اگر غلظت آنها بالاتر از یک حد باشد باعث مرگ و میر خواهد شد .به اینصورت که اگر غلظت ذرات معلق به حدود 35میکروگرم در مترمکعب باشد میزان مرگ و میر بالا می رود که با این محاسبه سالانه در شهر تهران اگر غلظت ذرات جامد به این میزان (35 میکروگرم) برسد احتمال مرگ و میر سه تا چهار هزار نفر وجود دارد .
عدد شاخص کیفیت هوا را با استفاده از فرمول های خاصی بدست می آورند اگر این عدد بین151 تا200 پی پی ام (یک میلی لیتر آلودگی هوا در یک متر مکعب هوا) باشد هوا غیر بهداشتی، صفر تا50 هوا پاک و از300تجاوز کند آلودگی هوا خطرناک است و اگر از400 تجاوز کند شرایط بحران آلودگی هوا اعلام می شود .
یکی دیگر از آلاینده هایی که سرطان زا هستند «موادآلی یا هیدروکربن ها» هستند که در هر 100هزار نفر اگر میزان غلظت آلاینده 35میکروگرم باشد 55نفر می میرند .
مواد آلی احتمال سرطان زایی بیشتری دارند و عمده سرطان ناشی از آنها سرطان ریه است . عامل تشدیدکننده سرطان ریه در کنار عامل آلودگی هوا سیگار است بر اساس بررسی های انجام شده بین میزان مرگ و میر سیگاری هایی که در شهرهای بزرگ و در معرض آلودگی های هوا زندگی می کنند در مقایسه با سیگاری هایی که به دور از این آلودگی ها و در هوای پاک روستاها به سر می برند بیشتر است .
همچنین در دود سیگار حدود 50نوع ماده سرطان زای تایید شده یا مشکوک به سرطان زایی وجود دارد که غیر از سرطان ریه منجر به بروز مشکلات دیگری همچون آب مروارید، احتمال سقط جنین و یا تولد نوزادانی نارس و کم وزن می شود . « ازن »، این گاز از واکنش های شیمیایی در جو و تحت تاثیر نور آفتاب تولید می شود و محرک قوی سیستم تنفسی است .
دی اکسید نیتروژن، منواکسید کربن، سرب، دی اکسید گوگرد، سولفات ها و سولفیدهیدروژن، آکرولئین Acrolein و دیوکسین از دیگر ذرات آلوده کننده هوا هستند . آکرولئین باعث تشدید آسم و دیوکسین باعث تشدید اختلال در تکامل جنین و افزایش خطر سرطان می شود .
شاخص آلودگی هوا
اگر شاخص آلودگی هوا را 100فرض کنیم چنانچه غلظت آلاینده ها کمتر از این میزان باشد هوا استاندارد و چنانچه غلظت آلاینده ها کمتر از این میزان باشد کیفیت هوا خوب یا متوسط است و اگر بالاتر از 100باشد نشان دهنده افزایش غلظت آلاینده های هوا است .شاخص آلودگی هوا بر اساس تقسیم بندی هوا بصورت هوای سالم، هوای ناسالم یا غیر بهداشتی، هوای خیلی ناسالم و هوای خطرناک یا بحرانی تعریف می شود . سازمان های حفاظت محیط زیست، شاخص های کیفی هوا را با ?نوع آلوده کننده هوا محاسبه می کنند که شامل ازن روی سطح زمین، منواکسید کربن، دی اکسید گوگرد، دی اکسید نیتروژن و گرد و غبار است .
برای هر یک از این موارد، سازمان های حفاظت محیط زیست، استانداردی را جهت حفظ سلامت تعریف کرده اند . میزان آلایندگی هر یک از این آلاینده ها بر اساس اندازه گیری حدود 13 تا 11ایستگاه دائمی تعیین آلودگی هوای تهران صورت می گیرد این ایستگاهها بطور شبانه روزی آلودگی هوا را مورد سنجش قرار می دهند .
اعداد و ارقامی که در نتیجه این سنجش ها حاصل می شود تحت عنوان شاخص آلودگی هوا یا شاخص کیفیت هوا به کار برده می شود . عدد شاخص کیفیت هوا را با استفاده از فرمول های خاصی بدست می آورند اگر این عدد بین 151 تا 200پی پی ام (یک میلی لیتر آلودگی هوا در یک متر مکعب هوا) باشد هوا غیر بهداشتی، صفر تا50 هوا پاک و از 300تجاوز کند آلودگی هوا خطرناک است و اگر از400 تجاوز کند شرایط بحران آلودگی هوا اعلام می شود .
با توجه به وضعیت آلودگی هوا در تهران و همچنین روند ساختمان سازی و شکل ساختمان های جدید، این امر موجب شده است تا پرندگان حتی محل مناسبی برای تولید مثل و لانه گذاری درتهران نداشته باشند و در نتیجه جای دیگری را با هوای پاکتر و سروصدای کمتر برای زندگی انتخاب کنند .
در چنین شرایطی باید یک سری اقدامات را در جهت کاهش منابع آلودگی هوا مانند تعطیلی مدارس و یا تعطیل عمومی انجام شود که به دنبال آن دود ناشی از استفاده از وسایل نقلیه نیز کاهش می یابد .
ماسک وسیله دفاعی در مقابل آلودگی هوا
استفاده از ماسک یکی از راههای حفاظت از خود در برابر آلودگی هوا است ولی در استفاده از همین ماسک ها هم باید نکاتی را رعایت کرد . دبیر انجمن آسم و آلرژی ایران در این خصوص می گوید : ماسک های کاغذی به لحاظ اینکه آلاینده ها را از خود عبور می دهند به هیچ وجه توصیه نمی شوند و بهتر است از ماسک های فیلتر دار و ماسکی که دهان و بینی را بطور کامل پوشش دهد استفاده شود . وی می گوید ماسک ها باید هر یک و نیم تا دو ساعت تعویض شوند با توجه به وجود میکروبها در سطح آنها چنانچه مرتب تعویض نشوند خود منبعی از آلودگی می شوند .آلودگی هوا در زمستان و پدیده وارونگی هوا
در ماههایی از فصل زمستان گاهی شریط جوی خاصی ایجاد می شود که در نتیجه آن جریان حرکت و جابجایی هوا بصورت صعودی و به عبارتی از پایین به بالا کاهش می یابد . در این حالت حرکت هوای آلوده به سمت بالا کند می شود و حالت پایداری هوا ایجاد می شود و این امر باعث می شود بر شدت غلظت آلاینده های هوا افزوده شود و بصورت رقیق در نیاید . مقدار هوایی که برای کاهش غلظت هوا و رقیق شدن هوا لازم است کاهش می یابد و در ارتفاع 400تا500 متری زمین جریانی از هوا مثل یک سقف قرار گرفته است که مانع از جابجایی هوا و رقیق شدن آن می شود . حالت وارونگی هوا در طول زمستان ممکن است چند بار اتفاق بیافتد در شرایط وارونگی هوا دود ناشی از اگزوز اتومبیل ها، موتورخانه ها و کارخانه ها در محدوده هوای شهر باقی می ماند این حالت پایدار می ماند تا تغییرات جوی همچون باد و یا باران باعث رقیق شدن هوا شود .
از جمله اقدامات پیشگیرانه کنترل و کاهش آلودگی هوا این است که کارخانجات صنعتی باید در فواصل معینی در خارج از شهرها باشند و جهت دود آنها به سمت شهرها نباشد . برای کاهش دود اگزوز اتومبیل ها توصیه هایی همچون استفاده از وسایل نقلیه عمومی و استفاده کمتر از وسایل شخصی پیشنهاد می شود توصیه هایی که تازگی ندارند و بارها شنیده شده اند .
در مقابل آلودگی هوا چه باید کرد؟
حتی المقدور در طول روزهایی که میزان آلودگی هوا بالاست در خانه بمانید. میزان بسیاری از آلاینده هوا در داخل خانه کمتر از خارج خانه است.اگر مجبورید از خانه خارج شوید، کارهای خود را صبح زود انجام دهید یا آنها را به پس از غروب آفتاب موکول کنید. این مسئله به خصوص از لحاظ اجتناب از ازن تولید شده در نتیجه تابش نور خورشید در هوای آلوده شهرهای بزرگ اهمیت دارد.
در محیط منزل در و پنجره ها را ببندید و از کولر یا پنکه استفاده کنید. حتی تحمل گرما ضرر کمتری از باز بودن پنجره ها دارد.
در داخل خودرو نیز شیشه ها را بالا بکشید و از کولر و تهویه استفاده کنید.
در شرایط خطرناک آلودگی موقتا ورزش و به خصوص کوهنوردی را کنار بگذارید.
سفر به مناطق خوش آب وهوا در این ایام توصیه می شود. دور بودن از محیط آلوده بهترین پیشگیری و مناسب ترین درمان است.
بخش اجتماعی تبیان
منبع:طه حق شناس- روزنامه کیهان
لینک های مرتبط :
