چرا معتاد می شویم؟
كشورمان ایران ، كه دارای ویژگی های منحصر به فردی می باشد . از یك طرف به دلیل بافت جمعیتی بسیار جوان كه نزدیك به 45% جمعیت آنرا جوانان زیر 20 سال تشكیل می دهند ( در مقایسه با جمعیت زیر 20 سال جهان كه قریب به 36% می باشد) و از طرف دیگر تحولات اجتماعی سریع در سطح جامعه ، بروز انقلاب ، جنگ تحمیلی ، هجوم فرهنگی و علل و عوامل دیگر متاسفانه بطور روز افزون دچار افزایش آسیب های اجتماعی شده است .
آسیب های اجتماعی مختلفی همچون بیكاری ، اعتیاد ، طلاق ، همسر آزاری ، كودك آزاری ، خودكشی و دهها عامل دیگر در این روزها ، جوامع مختلف بشری را در بر گرفته است .
یك عامل افزایش جمعیت ، جوان بودن نسل كنونی و طبعا بیكاری در جامعه می باشد . بیكاری باعث سرقت ، اعتیاد به مواد مخدر ، اختلافات خانوادگی ، بیماری های روانی ناشی از بیكاری و مسائل اجتماعی دیگرمی شود . مهاجرت به شهرهای بزرگ نیز بر این معضلات افزوده است .
در ایران تجزیه و تحلیل فراوانی بروز سالانه سوء مصرف مواد نشان می دهد كه اگر چه بروز مصرف مواد در سالهای متوالی از نوسانهایی برخوردار است . لیكن در طی 30 سال گذشته روند كلی آن رو به افزایش بوده است . بیشترین میزان افزایش سالهای 52 تا56 با میزان 166 درصد رشد بوده است . پس از آن تا سال 66 به تدریج از شدت آن كاسته شده است و سپس مجددا در دوره زمانی 76 تا 71 به میزان رشد 59 درصد رسیده است . در 20 سال گذشته از سال 57 تا 77 به طور متوسط میزان رشد بروز سوء مصرف مواد سالانه 8 درصد بوده است و یا به عبارت دیگر تقریبا هر 12 سال دو برابر شده است . با مقایسه این نرخ رشد جمعیت كه در طی 20 سال گذشته 2.63 درصد بوده است .
ملاحظه می شود كه میزان رشد بروز سوء مصرف مواد بیش از 3 برابر نرخ رشد جمعیت بوده است . همچنین میزان رشد مصرف تزریقی مواد در 10 سال گذشته 33 درصد به طور متوسط بوده است .
آمار درستی در مورد تعداد مبتلایان به اعتیاد نداریم ، در حالی كه اعتیاد از طرف صاحبنظران به عنوان دومین اولویت آسیبهای اجتماعی كشورشناخته شده است و این نكته ضرورت پرداختن به موضوع را بیش از پیش نمایان می كند .
با این حال این در صورتی است كه ما در ایران ، آمار درستی در مورد تعداد مبتلایان به اعتیاد نداریم ، در حالی كه اعتیاد از طرف صاحبنظران به عنوان دومین اولویت آسیبهای اجتماعی كشورشناخته شده است و این نكته ضرورت پرداختن به موضوع را بیش از پیش نمایان می كند .
شیوع اعتیاد در ایران بستگی به 2 عامل دارد : 1- عوامل بیرونی یعنی عوامل اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی 2- عوامل درونی که شامل عوامل فردی ، بیولوژیکی ، شخصیتی و روانی می باشد .
یكی از عوامل مهم اجتماعی این است كه میزان مصرف مواد مخدر و الكل یا اعتیاد به آنها با وضعیت اشتغال افراد نیز ارتباط دارد . چناچه پژوهش ها نشان می دهد با افزایش مشاغل علمی – تخصصی در سطح محلات شهری ، از میزان اعتیاد كاسته می شود و با افزایش مشاغل ابتدایی ، بر میزان آن افزوده می گردد .
اغلب مصرف مواد مخدر در بین آن دسته از نوجوانان و جوانان طبقات كم درآمد مشاهده می گردد كه نتوانسته اند خرده فرهنگ جرم و جنایت را بپذیرند . گذراندن اوقات فراغت با دوستان سیگاری یا معتاد ، وجود فرد معتاد یا سیگاری در خانواده ، در دسترس بودن مواد مخدر در محل تحصیل و وضعیت تحصیلی پائین در افزایش سوء مصرف مواد موثر است .
ریسك اقدام به خودكشی در وابستگان به مواد مخدر افیونی بالاتر از افراد عادی جامعه است و این ریسك به شدت و درجه افسردگی آنان وابسته است و نوع ماده مخدر و طول مدت اعتیاد تاثیری در این ریسك ندارد .
فرایند های اجتماعی شدن درون خانواده ، سرمشق گیری و تقلید از رفتار والدین ، تقویت اجتماعی ، درون سازی ارزشها و رفتارهای خانواده ، شیوه های كنترل اجتماعی و انضباطی والدین بر آمادگی فرزندان و شیوع مواد موثر است . مثلا تحقیقات نشان داده است كه در نوجوانان خانواده های معتاد نسبت به خانواده های عادی،میزان بیشتری از رفتارهای قانون شكنانه مشاهده می شود .
همچنین افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی ضد اجتماعی بیشتر در معرض سوء مصرف مواد و اعتیاد می باشند ، زیرا این افراد نیاز بالایی به سطح برانگیختگی و محرك دارند .
فاطمه رئیسی
بخش اجتماعی تبیان
لینک های مرتبط :
