پلاستیك بسازید

پلاستیك‌ها همه جا اطراف ما هستند. از انواع مختلف و با ویژگی‌ها و خصوصیات متفاوت. تعدادی سخت تعدادی نرم. تعدادی شفاف تعدادی كدر. بیشتر آن‌ها را در كارخانه‌ها ساخته می‌شوند ولی در این مطلب خواهید دید می‌توانید در خانه هم پلاستیك بسازید.

برای این آزمایش به موارد زیر نیاز دارید:

چه باید كرد؟

1.     در یك لیوان، 1 قاشق چای‌خوری پودر لباس‌شویی را در 5 قاشق سوپ‌خوری آب (75 میلی‌لیتر) حل كنید. باید این محلول را تكان دهید تا حل شود. (اگر مقدار كمی از پودر حل نشد مهم نیست).

2.     درلیوان دیگر 1 قاشق سوپ‌خوری آب و 1 یك قاشق سوپ‌خوری چسب را تركیب كنید. اگر بخواهید می‌توانید چند قطره‌ای رنگ خوراكی اضافه كنید. با یك قاشق تمیز، به‌صورت یكنواخت آن را هم بزنید.

3.     دو قاشق چای‌خوری محلول پودر را از لیوان اول به لیوان دوم كه محلول چسب است بریزید. هم بزنید.

4.     همچنان كه هم می‌زنید، محلول به توده‌ای نسبتاً سفت تبدیل می‌شود. بعد از اینكه این توده شكل گرفت، از لیوان برداشته و در دست‌تان چند دقیقه‌ای آن را خمیر كنید.

چیزی كه ساختید نامش گلوپ (چیزی شبیه چسب) است و برای آزمایش آماده است.

موادی كه ما آن ها را پلاستیك می‌نامیم از مولكول‌های بزرگ بهم پیوسته‌ای مثل زنجیر تشكیل شده‌اند. این مولكول‌ها از واحد‌های بسیار كوچكی ساخته شده‌اند (مثل حلقه‌های زنجیر). شبیه یك زنجیر مولكول‌های پُلیمر باریك و طویل هستند. نام پلاستیك شامل گستره‌ی وسیعی از موادی است كه تعدادی سخت تعدادی نرم هستند. اساساً پلاستیك را به‌صورت موادی تغییر پذیر و تقریباً نرم می‌شناسیم. با این حال مواد پُلیمری جدید هم بودند كه سخت بودند و نام پلاستیك روی آن‌ها هم گذاشته شد.

چسب سفید تركیبی از آب و یك نوع پُلیمر است. مولكول‌های پُلیمر شكلی شبیه ماكارونی دارند. مولكول‌های درهمی كه چسب را ضخیم و چسبنده‌ می‌كند. وقتی هوا زده می‌شود، آب آن بخار شده و مولكول‌ پُلیمر شكل می‌گیرد. این مولكول‌ها به سطوح مختلف می‌چسبند و دو سطح را نا زمانی كه خیس نشوند كنار هم نگه می‌دارند.

محلول پودر رخت‌شویی شامل یون‌های بورات است. این یون‌ها گیره‌هایی را می‌توانند بین مولكول‌ها پُلیمری نازك و طویل شكل دهند كه شبكه‌ی 3 بُعدی تشكیل دهد. این شبكه گلوپ را شبیه جامد می‌كند تا مایع روان. شبكه‌ برای زمانی كوتاه تا هنگام شكسته شدن مولكول‌ها شكل خود را حفظ می‌كند. وقتی گلوپ ساكن است، شبكه قابل انعطاف به تدریج حركت می‌كند تا در ظرف یا سطح جای ثابتی پیدا كند و تخت شود. وقتی گلوپ به‌سرعت كشیده شود، حلقه‌ی زنجیره‌ی مولكولی شكسته شده و به تكه‌های مختلف تقسیم می‌‌شود.

 استات از اسید استیك می‌آید كه تركیبی است كه سركه. به همین دلیل است كه چسب سفید كمی بوی سركه می‌دهد. وقتی پودر با چسب تركیب می‌شود، هر یون پودر دو گروه استات را جابه‌جا می‌كند كه تشكیل یك بورات بین مولكول‌های پُلیمر می‌دهد.

گلوپ شامل مقدار زیادی آب نفوذ كرده در شبكه‌ی مولكول‌های پُلیمر است. این آب در شكل مایع‌گونه چسب سهیم است. اگر گلوپ در معرض هوای آزاد قرار گیرد، آب بخار شده و گلوپ سفت می‌شود. برای حفظ حالت آن گلوپ باید آن را در ظروف پلاستیكی به دور از هوا نگه داشت.

ماده‌ای شبیه گلوپ می‌تواند از ژل چسب در محل چسب سفید هم درست شود. سیال ژل چسب شامل پُلی‌وینیل الكل به‌جای استات پُلی‌وینیل است. یون‌های بورات حلقه‌هایی را بین این مولكول‌ها تشكیل داده و گروه‌های الكلی برای شكل دادن آب جایشان عوض می‌شود.

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان

تنظیم : نسرین صادقی