سقف شیشه ای برسر زنان
با اینكه در تمام دنیا بر ای کسب شرایط مساوی و رفع نابرابری های اجتماعی میان مردان و زنان برنامه هایی صورت گرفته ولی مشکلات زنان در اموری مانند خشونت ، نابرابری ، تبعیض ، تجاوز و ... همچنان ادامه دارد .
زن در قرن حاضر هنوز در نگاه بسیاری از جوامع و حتی از دید بسیاری از مردان از حقوق و شأن خود محروم می باشد . در برخی از کشورهای دنیا زنان هنوز از حق رای ، حق رانندگی ، داشتن هویت مثل داشتن شناسنامه و حتی بسیاری از فعالیت های ساده اجتماعی محرومند.
زن ستیزی یكی از معضلاتی است كه امروزه گریبان بسیاری از زنان را در اجتماع گرفته و مانع بزرگی برای پیشرفت آنان محسوب می شود . در كتابهای مختلف از این مانع به عنوان سقف شیشه ای نیز یاد شده است . این مفهوم بیانگر موانع گوناگونی است كه مانع از ترقی و پیشرفت افراد به سطوح بالاتر در جامعه می شود .
در علم جامعه شناسی ، سقف شیشه ای یك مانع نهانی است كه از رسیدن زنان به مقام های بالا در محیط های كاری جلوگیری می كند . در تحقیقات مختلف نشان داده شده است كه زنان به خاطر جنسیت خود بازده های مطلوب كمتری را در مشاغل خود تجربه می كنند تا زمانی كه مردان بر سر آن مشاغل هستند .
مثلا اگرچه زیر دستان ، واکنش های یكسانی را به مدیران زن و مرد می دهند ،ولی عملا رفتارهای غیر كلامی منفی بیشتری به مدیران زن نشان می دهند . وقتی زنان به عنوان مدیر خدمت می كنند ،ارزشیابی های پایین تری از زیردستان خود دریافت می كنند تامردان ،حتی وقتی مشابه عمل كنند . درواقع زنانی كه در محیط های كاری رقابت آمیز تحت تسلط مردان نسبتا موفق بوده اند ، در مقایسه با زنانی كه در مشاغل مطابق با تصورات قالبی جنسیتی بوده اند ، بیشتر احتمال داشته است كه احساس تبعیض جنسی داشته باشند .
همیشه در طول تاریخ تصورات قالبی مربوط به مرد بودن و قدرت رهبری و سلطه جویی با هم تداعی می شوند . به همین دلیل ، اگر مردان حتی در مشاغل مربوط به زنان نیز وارد شوند حالت عكس اثر سقف شیشه ای پدید می آید ، یعنی گرایش به این است كه مردان را با یك پله برقی شیشه ای به بام سقف شیشه ای برسانند . به محض ورود آنان به این مشاغل آنها به سرعت به سمت های مدیریتی و اجرایی می روند .
در كشور ما با وجود ورود بیش از پیش دختران به دانشگاه (حتی بیش از پسران) و افزایش تعداد زنانی كه پست های مدیریتی در اختیار دارند ، تنها تعداد اندكی از آنها تاكنون توانسته اند به سطوح عالی تر درسی و مدیریتی دست یابند
تلاش زنان برای حضور جدی تر درجامعه و شکستن حصار کلیشه های جنسیتی یا به تعبیری سقف شیشه ای برآیند نهایت همه تلاش هایی بود که به منظور خروج زنان از حاشیه ها ی فعالیت های اجتماعی صورت می گرفت .
اگر چه زنان در پست های مدیریتی با كارشكنی های زیاد مردان مواجه هستند ، اما این احساس توانمندی در زنان ایجاد شده كه می توانند بر این مشكلات و موانع مربوط به كلیشه های جنسیتی غلبه كرده و حتی تا پست های وزارتی و ریاست جمهوری نیز خود را برسانند . به معدود زنانی كه این موانع را می شكنند ، زنان سهمیه ای گفته می شود .
یك نكته منفی مربوط به زنان سهمیه ای این است كه اگر آنان خطایی در پست خود انجام دهند ، اشتباه وی به بدكاری زیر دستانش اسناد داده نمی شود ، بلكه فورا به جنسیتش نسبت داده می شود . مثلا زنان به علت این كه زنند نمی توانند از عهده كار وزارت بر بیایند .
در كشور ما با وجود ورود بیش از پیش دختران به دانشگاه (حتی بیش از پسران) و افزایش تعداد زنانی كه پست های مدیریتی در اختیار دارند ، تنها تعداد اندكی از آنها تاكنون توانسته اند به سطوح عالی تر درسی و مدیریتی دست یابند . در ریشه یابی این مساله چنانچه گفته شد ؛ برخی از وجود سقف شیشه ای نام برده اند که در کشور ما متاسفانه این سقف به زن ستیزی منجر شده است . در واقع این سقف شیشه ای نشان دهنده وجود مردانی در جامعه ماست ، که هنوز دارای افکار سنتی و ضعیف در مورد زنان می باشند . که نتوانسته اند بعد از گذشت قرنها و پیشرفت های متعدد جایگاهی در جامعه به دست آورند.
اگرچه شاهد زنان سهمیه ای هستیم ، اما بسیاری از انتخاب های زنان سهمیه ای در بسیاری از سیستم ها براساس لیاقت واقعی نبوده است و فقط بر اساس روابط صورت گرفته است . بسیاری از زنان سهمیه ای حتی سابقه مدیریتی و تخصصی در پست های پایینتر را نداشته اند ، بلكه صرفا به علت تحصیلات دانشگاهی در پست منظور مشغول به كار هستند و حتی گاهی اوقات تحصیلاتشان با پست مربوطه هیچ ربط و همخوانی ندارد .
بهترین كار دراین زمینه این است كه در رسانه های گروهی ،مثل نشریات ، كتاب ها ، تلویزیون و رادیو و حتی تبلیغات درون شهری تلاش شود تا تصورات نادرست در مورد توانایی های زنان تغییر یابد . زنان باید به این باور برسند كه توانمندند و مردان نیز توانایی های زنان را جدی بگیرند . حتی در ادارات نیز به نوع مدیریت زنان اهمیت داده شود تا شاهد بهبود وباور زنان جامعه در مورد خودشان باشیم . زیرا در جامعه ما حتی زنان نیز مدیریت زن بالاتر از خود را نمی پذیرند و در كار وی كارشكنی انجام می دهند .
فاطمه رئیسی
بخش اجتماعی تبیان
لینک های مرتبط :
