دین و مهارت‌های خویشتنداری جنسی 3
آنچه گذشت:
در نوشتارهایی پیشین گفته شد که خویشتنداری، در هر امری و از جمله در قلمرو غریزه جنسی، نیاز به کسب «مهارت» دارد. یکی از علل مهم ناکامی در خویشتنداری، برخوردار نبودن از مهارت‌های خویشتنداری است. مهارت‌های خویشتنداری جنسی را در دو بخش پی گرفتیم: «مهارت‌های شناختی ـ معنوی» و «مهارت‌های رفتاری».
نیز گفته شد که هدف از آموختن مهارت‌های رفتاری، کاهش زمینه‌های خطر جنسی است. برای تحقّق خویشتنداری، باید زمینه‌های خطر را کاهش داد. این راهبرد، خود، دو بخش داشت: «کاهش تماس» و «کاهش تحریک».
بخش اول را در مقاله گذشته آوردیم و بخش دوم (راهبرد کاهش تحریک) را در نوشتار حاضر طرح می‌کنیم:
امام علی علیه السلام نقل می‌کند که در یک روز بارانی ، همراه رسول خدا در بقیع نشسته بودیم که زنی سوار بر الاغ ، عبور می‌کرد . ناگهان پای حیوان ، در چاله‌ای فرو رفت و زن ، به زیر افتاد . رسول خدا به سرعت ، صورت خود را برگرداند . حاضران به رسول خدا عرض کردند که این زن ، شلوار به تن دارد . پیامبر صلی الله علیه و آله سه بار فرمود : خداوندا! زنان شلوار پوش را رحمت فرما!
روش‌های کاهش تحریک
1 . کنترل نگاه
یکی از مهارت‌های بسیار مهم و تأثیرگذار در این اصل ، مسئله «کنترل نگاه» است . دیدن زن یا مرد نامحرم و یا مشاهده تصویر و فیلم مستهجن، موجب هیجان جنسی و برانگیختگی شهوانی انسان می‌شود و این، آغاز اغتشاش و ناامنی جنسی است. روزی امام علی علیه السلام با تعدادی از مردم نشسته بودند که زنی از رو به روی آنان گذشت و همراهان حضرت، به وی چشم دوختند. حضرت با مشاهده این وضع فرمود: چشمان این مردان، سختْ در طلب است و این ، مایه تحریک و هیجان است . 1
به همین جهت ، در حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آله آمده : نگاه کردن به نامحرم ، تیر زهرآگینی از تیرهای شیطان است . 2 امام رضا علیه السلام در تبیین نقش نگاه در کاهش توان بازداری و خویشتنداری می‌فرماید: نگاه کردن به موی زنان شوهردار و دیگر زنان ، حرام است ؛ چون که تحریک کننده مردان است ، و تحریک ، موجب فساد و ورود در چیزهایی می‌گردد که حلال و زیبا نیست . 3 البته کنترل نگاه ، به مردان ، اختصاص ندارد . زنان نیز به وسیله کنترل نگاه خود ، می‌توانند توان خویشتنداری را در خود تقویت کنند . از این رو قرآن کریم از یک سو می‌فرماید : به مردان با ایمانْ بگو چشمان خود را از نامحرم بپوشانند. 4 و از سوی دیگر می‌فرماید : به زنان با ایمانْ بگو چشمان خود را بپوشانند . 5 و در این باره ، ام سلمه ، همسر پیامبر خدا ، نقل می‌کند که : پس از نزول آیه حجاب ، روزی من و میمونه ، نزد رسول خدا بودیم که ابن مکتوم نابینا وارد شد . حضرت به ما فرمود : «پشت پرده قرار گیرید». ما گفتیم : ای رسول خدا! مگر نه این است که او نابیناست و ما را نمی‌بیند؟! حضرت در پاسخ فرمود : «آیا شما دو نفر هم کور هستید؟ آیا او را نمی‌بینید؟!» .6
در این جا می‌توان عمق سخن حضرت زهرا علیهاالسلام را فهمید ، آن جا که می‌فرماید : برای زنان ، بهتر است که نه مردی را ببینند و نه مردی ، آنان را ببیند . 7 این کلام ، در قالب نظریه خویشتنداری جنسی است که معنا می‌یابد .
2 . پوشش مناسب
مهارت دیگر ، استفاده از «پوشش مناسب» است . پوشش نامناسب یا بی پوششی ، به جهت قدرت تحریک‌کنندگی بالایی که دارد ، توان خویشتنداری را کاهش می‌دهد ؛ اما استفاده از پوشش مناسب ، می‌تواند عامل مهمی در حفظ و تقویت این توان باشد و زن و مرد را از بی عفّتی و ناخویشتنداری ، نجات دهد . «حجاب» و الگوی پوشش دینی ، در همین جا معنا می‌یابد و حکمت آن تبیین می‌گردد . حجاب ، زیبایی‌هایی را که ممکن است وسوسه انگیز و تحریک کننده باشند ، می‌پوشاند و بدین سان ، از کاهش توان بازداری ، جلوگیری می‌کند . وقتی زنان مسلمان ، مورد آزار و اذیت هوس‌بازان قرار گرفتند و عفّت و پاکی آنان در معرض تهدید قرار گرفت ، قرآن کریم با این آیه ، ساز و کار دفاعی حجاب را معرفی کرد تا موجب ایمنی زنان گردد : ای پیامبر! به همسران و دخترانت و به زنان مؤمن بگو : پوشش‌های خود را بر خود ، فروتر گیرند . این برای آن که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند ، [به احتیاط ] نزدیک‌تر است . 8 در آن زمان ، زنان مسلمان فقط گیسوان خود را می‌پوشاندند که هر چند به کاهش تحریکْ منجر می‌شد ، امّا باز بودن گردن و سینه ، هنوز موجبات وسوسه انگیزی را فراهم می‌ساخت . به همین جهت ، قرآن کریم با مطرح کردن پوشش تکمیلی ـ که گوش‌ها و گردن و سینه را نیز در بر می‌گرفت ـ پوشیدگی را کامل کرد : و باید روسری خود را بر گردن خویش فرو اندازند . 9 وقتی این آیه نازل شد ، مردان ، آن را برای همسران و دختران و زنان فامیل خواندند و آنان نیز از فردای آن روز ، با حجاب کامل بیرون آمدند . 10 بعدها که تشخیص داده شد باید محدوده بیشتری از بدن ، پوشیده شود چیزی به نام شلوار نیز به پوشش‌ها اضافه شد . رسول خدا درباره پوشیدن شلوار می‌فرماید : من ، به پوشش ، مأمور شدم و چیزی را پوشاننده‌تر از شلوار ندیدم . 11 امام علی علیه السلام نقل می‌کند که در یک روز بارانی ، همراه رسول خدا در بقیع نشسته بودیم که زنی سوار بر الاغ ، عبور می‌کرد . ناگهان پای حیوان ، در چاله‌ای فرو رفت و زن، به زیر افتاد . رسول خدا به سرعت ، صورت خود را برگرداند . حاضران به رسول خدا عرض کردند که این زن ، شلوار به تن دارد . پیامبر صلی الله علیه و آله سه بار فرمود: خداوندا! زنان شلوار پوش را رحمت فرما! ... ای مردم! شلوار را [به عنوان پوشش] برگزینید ؛ چرا که از پوشاننده‌ترین لباس‌های شماست و به وسیله آن ، زنان خود را هنگام خروج از منزل حفاظت کنید . 12در این کلام نورانی ، از این پوشش ، به عنوان یک لایه حفاظتی ، یاد شده که نشانگر فلسفه پوشش و پیامد آن است . در این جا انواع پوشش‌های نامناسب را که موجب تشدید تحریک می‌شوند ، می‌آوریم :
انواع پوشش‌های نامناسب
الف . پوشش‌های جذّاب و تحریک کننده
جذّابیت و تحریک کنندگی ، ممکن است به صورت آرایش سر و صورت ، استفاده از انواع زیورآلات ، مُد لباس ، و یا استفاده از رنگ‌ها و پارچه‌های جذّاب باشد . همه این‌ها در مفهوم «تبرُّج» جمع می‌شوند که از ویژگی‌های زنان جاهلیت است . 13
خروج از منزل با زینت کامل ، ویژگی عصر جاهلیت است و اختصاص به امروز ندارد . ممکن است شیوه آرایش و انواع آرایه‌ها پیشرفته شده باشند، امّا اصل تبرّج ، ویژگی جاهلیت و فراتر از زمان و مکان و نژاد است .
رسول خدا می‌فرماید : بدترین زنان شما ، زنان آرایش کرده و متکبّر هستند.14
پیامبر صلی الله علیه و آله ، در جای دیگر فرموده‌اند: هر زنی که آرایش کرده از خانه خارج شود ، با هر قدم، خانه‌ای در جهنم برای او بنا می‌شود. 15
در قرآن کریم نیز آمده است:[ زنان] زینت خود را جز آن مقدار که ظاهر است ، آشکار نسازند . 16
زن‌ها زینت خود را جز برای محارم ، نباید آشکار سازند . زینت زن ، مرد را تحریک می‌کند و نتیجه‌اش به خطر افتادن امنیت خودِ زن است . آیا هیچ انسان خردمندی ، دشمن عفاف و پاکی خویش را تحریک می‌کند؟!
ب . پوشش‌های نازک و بدن نما
گاهی با شکلی از پوششْ روبه رو هستیم که در اصل، برهنگی را احیا کرده است! لباس‌های نازک و بدن نما در حقیقت، برهنگی را احیا می‌کنند؛ زیرا هدف از پوشش ـ که حفظ خویشتنداری و جلوگیری از افسار گسیختگی جنسی است - با این گونه لباس‌ها محقّق نمی‌شود. این نوع پوشش، نه تنها به کاهش تحریک جنسی منجر نمی‌شود، بلکه ممکن است شدّت تحریک را نیز افزایش دهد. در فرهنگ روایات، از این گروه از زنان، به عنوان «پوشیده‌های برهنه» نام برده شده
است.17 پیامبر صلی الله علیه و آله در زمره اهل دوزخ، از زنانی نام می‌برد که لباس بر تن دارند، امّا گویا برهنه‌اند و در میان
مردم، به صورت تحریک کننده‌ای راه می‌روند. جالب، این که این گروه ، اهل نماز و مسجد نیز هستند . رسول خدا می‌فرماید: در پایان امّت من، مردنماهایی هستند که سوار بر وسایل نقلیّه خود شده ، جلوی مساجد پیاده می‌شوند. زنان اینان پوشیده‌های برهنه هستند که موهایشان برآمده است؛ این‌ها زنان نفرین شده‌اند . 18
روزی اسماء (دختر ابوبکر) در حالی که لباس نازک و بدن‌نمایی بر تن داشت، وارد خانه رسول خدا شد. پیامبر صلی الله علیه و آله به محض ورود ، روی خود را از وی برگرداند و به وی فرمود : ای اسماء! زن ، وقتی بالغ شد ، شایسته نیست که جز صورت و دست‌هایش دیده شوند . 19 لباس نازک و بدن‌نما ، مفاسد بی شماری را در پی خواهد داشت . لذا رسول خدا فرموده‌اند : نابودی زنان امّت من، در آن دو چیز سُرخ است: طلا و لباس نازک. 20 امام صادق علیه السلام نیز فرموده‌اند : سزاوار نیست که زن مسلمان ، لباسی بر تن کند که بدن وی را نمی‌پوشاند . 21
ج . پوشش‌های چسبان
پوشش‌های تنگ و چسبان نیز ویژگی پوشش‌های بازدارنده را ندارند . روزی پارچه‌ای قیمتی ، ظریف و زیبا از یمن برای رسول خدا آوردند . ایشان پارچه را به یکی از یارانش هدیه کرد . پس از چند روز ، آن لباس را بر تن وی ندید . علّت را که جویا شد ، وی گفت : آن را به همسرم داده‌ام . حضرت فرمود : «به وی بگو زیر آن ، لباس دیگری بپوشد ؛ زیرا می‌ترسم که حجم بدنش را مشخص سازد» . 22
پیامبر صلی الله علیه و آله ، در جای دیگر فرموده‌اند : هر زنی که آرایش کرده از خانه خارج شود ، با هر قدم ، خانه‌ای در جهنم برای او بنا می‌شود
حضرت زهرا علیهاالسلام نیز قبل از شهادت، نگران پیکر بی‌جان خود بود که مبادا به هنگام تشییع، حجم آن برای نامحرم، نمایان گردد. لذا با راهنمایی اسماء ، قرار بر این شد که پیکر ایشان را درون تابوت قرار دهند تا هنگام تشییع ، از دید نامحرم ، پنهان بماند . 23
ادامه دارد ...
فرآوری: شکوری
گروه دین تبیان
پی‌نوشت‌ها:
1.ر. ک : نهج‌البلاغه ، حکمت 420 .
2.بحار الأنوار ، ج 104 ، ص 38 ، ح 34 .
3.عیون اخبار الرضا ، ج 2 ص ، ص 97 .
4.سوره نور ، آیه 30 .
5.سوره نور ، آیه 31 .
6.ر. ک : بحار الأنوار ، ج 104 ، ص 37 ، ح 25 .
7.همان ، ص 37 ، ح 25 .
8.سوره احزاب ، آیه 59 .
9.سوره نور ، آیه 31 .
10.الدرّ المنثور ، ج 6 ، ص 181 .
11.الفردوس ، ج 1 ، ص 398 ، ح 1409 .
12.مستدرک الوسائل ، ج 3 ، ص 244 ، ح 1 .
13.ر. ک : سوره احزاب : آیه 33 ؛ سوره نور ، آیه 60 .
14.السنن الکبری ، ج 7 ، ص 82 .
15.ر. ک : بحار الأنوار ، ج 103 ، ص 249 ، ح 38 .
16.سوره نور ، آیه 31 .
17.ر. ک : صحیح مسلم ، ج 4 ، ص 2192 ؛ السنن الکبری ، ج 2 ، ص 234 ؛ مسند ابن حنبل ، ج 2 ، ص 356 ؛ الجامع الصغیر ، ج 2 ، ص 101 ، ح 5045 .
18.مسند ابن حنبل ، ج 2 ، ص 223 .
19.سنن أبی داوود ، ج 2 ، ص 270 .
20.تنبیه الخواطر ، ج 1 ، ص 3 .
21.الکافی ، ج 3 ، ص 396 ، ح 14 .
22.الطبقات الکبری ، ج 4 ، ص 64 ؛ و نیز ر. ک : سنن أبی داوود ، ج 4 ، ص 64 ، ح 4116 ؛ المجازات النبویة ، ص 166 ، ح 126 .
23.ر. ک : تهذیب الأحکام ، ج 1 ، ص 469 ، ح 1540 .
منبع: جوان، هیجان و خویشتنداری، گروه نویسندگان،سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
