ریاضیات در گذرگاه تاریخ(گذرگاه 10)

چندی بعد ریاضیدان فرانسوی کامیل ژوردان به پیروی از کارهای کروتکر دربارة تئوری گروه های گلوا کتابی در این باره انتشار داد که از لحاظ نشر موضوع، دارای اهمیت فوق‌العاده می‌باشد به طوری که تئوری گروه ها همچون کلید سحرآمیزی به نظر می‌رسید که با نهایت استادی دستگاه دقیق و ظریف معادلات جبری را می‌گشود و در ساختمان آن، به  قدری هنر به کار رفته بود که در عین حال در مسائل هندسی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت، و این کار در سال 1871 به کوشش ریاضیدان آلمانی فلیکس کلاین صورت گرفت.

پل پنلوه:

یکی دیگر از ریاضیدانان فرانسوی، مسائل زیادی راجع به معادلات دیفرانسیل حل کرد و موارد استعمالی که بعدها در مکانیک برای آن یافت کاملاً جنبة کلاسیک پیدا کرد، و در همه جا تدریس می‌شود. همچنین در نتیجه مساعی پنلوه و پیشقدمان او بود که مکانیک به صورت علمی کامل و جامع درآمد.

ویتوولترا:

ریاضیدان برجستة ایتالیایی درسال 1896 معادلات انتگرال را کشف کرد و وسیلة پژوهش جدیدی به دست صنعتگران فیزیک ریاضی داد و سپس درصدد برآمد موضوع را تعمیم دهد و آنالیز جدیدی اختراع کند که دیگر از مقادیر Y و X و غیره بحث ننماید، بلکه به طور کلی توابع را در روابط وارد سازد. این اختراع جدید که حساب توابع نام داشت تاج سر علوم ریاضی از عهد عتیق تا زمان حال بود و در حقیقت نقطة انتهایی این تکامل محسوب می‌شد.

در اوایل قرن بیستم ماکس پلانک آلمانی و نیاز بوهر دانمارکی کوانتا را در اتم به کار بردند و طولی نکشید که نخستین فتح این تئوری ظهور کرد و آن تئوری مشهور آلبرت انیشتین آلمانی بود که معمولاً تئوری نسبیت خوانده می‌شود.

داوید هیلبرت:

او آلمانی و از بزرگترین ریاضیدانان نیمة اول قرن بیستم و در زمره بزرگترین ریاضیدانان تمام تاریخ بشر محسوب می‌شود در سال 1899م کتابی به نام اصول اساسی هندسی انتشار داد که هدف آن مربوط کردن اصول موضوعة هندسه به اصول حساب برای جلوگیری از تناقضات بود.

ابداعات این مرد بزرگ در تمام شعب ریاضی اعم از جبر و هندسه و آنالیز و توپولوژی و حساب و غیره آنقدر اساسی و مهم است که شاید تا صدها سال دیگر نیز ریاضیدانان از گنجینه‌های آن بهره‌ برداری کنند.

متأسفانه این دانشمند نامی که یهودی هم نبود در 81 سالگی به واسطه زجر و شکنجة هیتلر در یکی از اردوگاه های اسیران جنگی درگذشت.

هنری لوبگ:

او فرانسوی و یکی دیگر از ریاضیدانان بزرگ نمیه اول قرن بیستم است. وی درباره انتگرال مفهوم جدیدی به دست آورد که از نظر عادی آنالیز را به کلی تغییر می‌داد. مسألة اندازه‌گیری آنسامبل‌ها و تئوری انتگرال لوبگ از اساسی‌ترین ترقیات دانش در نیمة اول قرن بیستم می‌باشد.

به طوری که می‌توان گفت بسیاری از ترقیات مهم آنالیز ریاضی و تئوری توابع و حساب احتمالات و آمار ریاضی و حتی دانش فیزیک مرهون این ابداع مهم می‌باشد.

موریس دوکانی:

ریاضیدان دیگر فرانسوی شعبه جدید هندسه به نام نوموگرافی را که ابتدا به وسیلة ریاضیدان ایتالیایی لوئیجی کره‌مونا ایجاد شده بود فوق‌العاده بسط داد.

این حکمت جدید که برای دانشمندان و مهندسین فواید بی‌شمار دارد نمودارهای ساده‌ای را که برای نمایش قوانین عادی به کار می‌رود تعمیم می‌دهد و استعمال آباک‌ها را جانشین محاسبات عددی طویل و پیچیده می‌نماید و امروزه در علم مساحی و فنون مهندسی و نقشه‌برداری و هواپیمایی و توپ خانه مورد استعمال است.

انتشار و ترویج تحصیلات جدید در نیمة اول قرن بیستم سبب آن شد که اتازونی از لحاظ پیشرفت های علمی در رأس همة کشورها قرار گیرد و ترقیات شگرفی در زمینة علوم تجربی نصیب کشورهایی نظیر هند و ژاپن گردد.

با وجود این، تمام تئوری های بزرگ از قبیل کوانتا، نسبیت و مکانیک موجی از اروپای کهن یعنی کشورهای ایتالیا، انگلستان، فرانسه و آلمان سرچشمه می‌گیرد و در نتیجة رهبری ایشان بود که تجسسات علمی از حدود این کشورها تجاوز کرد و بین‌المللی گردید. لیکن بعد از جنگ جهانی دوم نهضت بزرگ برای پیشرفت مسائل نظری در ممالک متحدة آمریکای شمالی به وجود آمد و به خصوص در دانش ریاضی که مبنا و اساس تمام علوم نظری و عملی است فعالیت خارق‌العاده‌ای می‌شود، به طوری که این فعالیت در هیچ یک از ممالک دیگر وجود ندارد و تنها کشوری که از این لحاظ با ممالک آمریکای شمالی رقابت فشرده‌ای داشت اتحاد جماهیر شوروی (سابق) بود که آن نیز کشوری جدید و غیر از اروپای کهن بود.

امروزه ریاضیات بیش از پیش و به نحو شگرفی در حریم سایر علوم نفوذ کرده است و نه فقط علوم نجوم و فیزیک و شیمی تحت انضباط آن درآمده‌اند بلکه اصولاً ریاضیات دانش مطلق و روح علم شده است.

با توجه به متن به سوالات پاسخ دهید:

1- «حساب توابع» اختراع کدام ریاضی دان بود؟ از آن به چه چیز تعبیر شده است ؟

2- هدف کدام کتاب، مربوط کردن اصول موضوع هندسه به اصول حساب برای جلوگیری از تناقضات بود؟ نویسنده اش را نیز نام ببرید.

موضوع تحقیق:

دانشمندان ایرانی ریاضی دان را نام ببرید و زندگی نامه آن ها را به اختصار تهیه کنید.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: کلبه آفرینش فکر

تنظیم: مریم فروزان کیا