آشنایی با خـردل و سُس آن

خردل، گیاهی است که از قدیم به عنوان یک گیاه دارویی و با خاصیت درمانی مورد استفاده قرار می ‌گرفت. فیثاغورث در قرن ششم قبل از میلاد از خردل برای ساخت بسیاری از داروهایش استفاده می ‌کرد.

شاید جالب باشد که بدانید از سالیان بسیار دور، خردل به عنوان یک چاشنی خوشمزه مورد توجه مردم قرار می ‌گرفت. به عنوان نمونه رومیان باستان دانه خردل را پودر و با سرکه مخلوط می ‌کردند و آن را به جای سس روی سالاد یا غذای شان می‌ ریختند.

بسیاری از افراد معتقدند که فرانسویان اولین ملتی بودند که گیاه خردل را کشف و آن را وارد دستور پخت انواع غذاهای شان کردند.

همان ‌طور که عنوان شد رومیان باستان اولین ملتی بودند که تصمیم گرفتند برای طعم دادن به غذاهای شان سُس خردل را با ترکیب دانه کوبیده خردل و آبغوره یا سرکه تهیه کنند و به این ترتیب، جهانگردان بسیاری طرز تهیه سس خردل را از رومیان یاد گرفتند و به کشورشان بردند!

فرانسوی‌ ها اولین مقلدان درست کردن سس خردل از رومی ‌ها بودند و پس از یاد گرفتن طرز تهیه ی این سس، با افزودن ادویه ‌های مختلف به آن، توانستند انواع مختلفی از سس خردل را به جهانیان معرفی کنند و آن را در سفره ی مردم دنیا به عنوان یک چاشنی خوشمزه جای دهند.

بد نیست بدانید که امروزه بیش از 100 نوع سس خردل با طعم‌ های مختلف در فروشگاه‌ های مواد غذایی سراسر دنیا به فروش می ‌رسد.

پایه‌ های این سُس چیست؟

تمام سُس ‌های خردلی که در دنیا وجود دارند یا رژیمی هستند یا غیررژیمی!

سس ‌های خردل رژیمی معمولا از ترکیب دانه خردل با سرکه، روغن زیتون و احتمالا سیر و فلفل درست می ‌شوند اما سس خردل غیررژیمی را با مخلوط کردن پودر خردل با تخم مرغ و روغن تهیه می ‌کنند. به همین خاطر بسیاری از افراد می‌ گویند که سس خردل غیررژیمی همان سس مایونزی است که کمی خردل به آن اضافه شده است. بنابراین مصرف سس خردل غیررژیمی به کسانی که دچار اضافه وزن و چاقی هستند و دوست ندارند که رژیم غذایی‌ شان به هم بریزد، اصلا توصیه نمی‌ شود.

سس خردل، چاشنی بسیار مناسبی برای انواع ساندویچ ‌ها، پیتزا، ماکارونی و حتی سالاد محسوب می ‌شود و اگر شما دنبال یک طعم جدید و متفاوت هستید، می ‌توانید آن را امتحان کنید!

همان‌ طور که گفته شد، خردل از هزاران سال پیش به عنوان یک گیاه دارویی مورد استفاده قرار می‌ گرفت و رومیان عقیده داشتند که قرار دادن مقداری دانه خردل روی دندان، می ‌تواند درد آن را به صورت موقت تسکین دهد.

به علاوه، چون طبع خردل گرم است می ‌توان از آن برای تسکین درد‌های قاعدگی و دل ‌درد استفاده کرد.

مصرف خردل می ‌تواند برای جلوگیری از سوءهاضمه و نفخ هم مفید باشد. می‌ توان گفت که مزایای سس خردل هم با کمی تخفیف، تقریبا شبیه خودش است به شرطی که از سُس ‌های خردل رژیمی با کمترین میزان افزودنی استفاده کنید!

دانه‌ های خردل سرشار از کلسیم، منگنز، اسیدهای چرب امگا 3 ، آهن ، روی، پروتئین و فیبر خوراکی هستند. به علاوه برای افرادی که بد ‌اشتها هستند، دانه‌ های خردل واقعا می‌ توانند کمک کننده باشند. برای رفع بد اشتهایی توصیه می ‌شود که مقداری دانه خردل سیاه را با شیر مخلوط کنید و 15 تا 20 دقیقه قبل از غذا آن را بنوشید.

دانه‌ های خردل همچنین برای گوارش و هضم فوق‌العاده سودمند هستند، چون سرعت متابولیسم را در بدن افزایش می ‌دهند. این دانه‌ ها همچنین برای زنان یائسه که مشکل خواب دارند، مفید است.

دانه خردل سرشار از ریز مغذی موسوم به سلنیوم است که این ماده معدنی خواص ضد التهابی فوق‌العاده‌ای دارد. همچنین دانه خردل منبع غنی از عنصر منیزیم است که به کاهش شدت حملات آسم و علائم خاص آرتریت روماتوئید و پایین آوردن فشار خون کمک می‌ کند.

کارشناسان می‌ گویند: اگر از سردردهای میگرنی رنج می‌ برید، سری به خردل بزنید، چون دانه ‌های خردل آرام بخشی موثر برای کاهش تعداد دفعات سردردهای میگرنی هستند.

از سوی دیگر، متخصصان گیاهان دارویی مضراتی را هم برای مصرف بیش از حد خردل بیان کرده ‌اند؛ مضراتی مانند ابتلا به یبوست، احساس تشنگی، ناراحتی کبد و حتی حالت تهوع و ورم کلیه!

توجه داشته باشید که قسمتی از ترکیبات شیمیایی گاز اشک‌آور در برخی جنگ ‌ها از ماده‌ ای در خردل سیاه به دست می‌ آید که محرک مخاط و نسوج مرطوب بدن است؛ خصوصا در مخاط چشم و بینی اثر شدیدی دارد. تنفس مقدار زیاد آن موجب سوختگی مخاط شده و در مواردی منجر به مرگ می ‌گردد. همین ماده در خردل در مواردی که به مقدار اندک به عنوان ادویه مصرف می ‌شود موجب تحریک اشتها و تسریع تحریک بزاق می ‌گردد البته مصرف زیاد آن حالت سوزاننده داشته و باعث ریزش اشک می‌ شود. ضمنا فراموش نکنید که ادویه با سس خردل در مجاورت نور فاسد می‌ شود لذا باید آن را در جای خنک نگهداری نمایید. بهترین زمان ماندگاری سس خردل 6 ماه است.

حالا اگر شما خردل را به صورت سُس چرب و غیررژیمی به میزان بالایی در رژیم غذایی ‌تان بگنجانید، احتمال ابتلای شما به اضافه وزن، کلسترول خون، تصلب شرایین و سکته مغزی به میزان قابل‌ توجهی بالا می‌ رود. بنابراین بهتر است که سس خردل به عنوان یک چاشنی و طعم‌ دهنده، روی میز غذای تان جای بگیرد و به هیچ ‌وجه جای ثابتی را در سبد خریدتان به خود اختصاص ندهد.

راستی یادتان باشد که سس‌ های خردل موجود در بازار معمولا تند و تیز هستند بنابراین خوردن این محصولات به کسانی که آلرژی غذایی یا ناراحتی معده دارند، پیشنهاد نمی ‌شود. ضمن این که بهتر است به خاطر وجود نمک، فلفل و شکر به عنوان افزودنی در این سس از اضافه کردن آن به رژیم غذایی کودکان زیر 5 سال خودداری کنید.

از آن جایی که هر 100 گرم از سس خردل غیررژیمی نزدیک به 270 کیلوکالری انرژی دارد و شما باید برای سوزاندن این مقدار از انرژی نزدیک به 95 دقیقه پیاده‌ روی کنید و از سوی دیگر، تقریبا سس خردل کاملا رژیمی در فروشگاه‌ های ما وجود ندارد، بهتر است اگر به این سس خوشمزه علاقه دارید، طرز تهیه یک نوع از آن را یاد بگیرید و خودتان در منزل درست‌ اش کنید.

شما می‌ توانید یک قاشق مرباخوری آرد را با 50 گرم کره سرخ کنید و سپس 120 گرم آب گوشت یا مرغ را به آن بیفزایید و اجازه بدهید این مایه آن قدر بجوشد تا غلیظ شود.

در این مرحله شما باید کمی سبزیجات معطر مانند نعناع، آویشن، ریحان یا ترخان را بنابر سلیقه خودتان با 2 قاشق غذاخوری خردل به این مایه اضافه کنید و کمی نمک و فلفل هم به آن بیفزایید. حالا شما یک سس خردل خوشمزه، سالم و کاملا رژیمی خواهید داشت!

فرآوری: مریم مرادیان نیری

بخش تغذیه تبیان

منابع:

سلامتیران -  ترجمه: لیلی افروغ

ایسنا

جام جم

چاشنی‌های تقلبی

تقلب در ادویه ها