تبیان، دستیار زندگی
در طول چهل سال گذشته «ژانر وحشت» مهمترین ژانر در عرصه سینماى مستقل بوده است و بیش از هر جنبه دیگرى ارزش اقتصادى آن براى تهیه كنندگان و كارگردانان تعیین كننده بوده است. این ژانر با تعبیر كنونى با فیلمهایى چون «DEMENTIA13» (فر...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ژانر ماندگار


در طول چهل سال گذشته «ژانر وحشت» مهمترین ژانر در عرصه سینماى مستقل بوده است و بیش از هر جنبه دیگرى ارزش اقتصادى آن براى تهیه كنندگان و كارگردانان تعیین كننده بوده است. این ژانر با تعبیر كنونى با فیلمهایى چون «DEMENTIA13» (فرانسیس فوردكاپولا) و ژاكت صاف (ویلیام كسل) پاگرفت و بعد با آثار كلاسیكى چون هالووین (جان كارپنتر)و كشتار با اره برقى در تگزاس (تاب هوپر) ادامه یافت تا جایى كه بسیارى از كارگردانان نامى این روزها از جمله كاپولا، جیمز كامرون، پیترجكسن، سام ریمى، الیوراستون و استیون اسپیلبرگ فروغ خود را با این ژانر آغاز كردند. اما چه خصوصیاتى در این ژانر وجود دارد كه على رغم وجود محدودیت هاى مالى چنین نتایج ایده آلى به دست مى آید؟

ایجاد تنش و هراس در تماشاگر و خلق فضاهاى خاص، پارامترهایى هستند كه مى توان با بودجه كم نیز آنها را در فیلم به وجود آورد. تیم ریتر نویسنده و كارگردان فیمل CREEP در این مورد مى گوید: كمبود بودجه باعث مى شود فیلمها رنگ و بوى آثار مستند را به خود بگیرند و قصه هاى ساده و سریع روایت شوند. براى مثال یك شخصیت یا شخصیت هایى به دردسر مى افتند و بعد در تمام فیلم تحت تعقیب یك هیولا هستند. اینها شبیه بازیهاى فكرى هستند و بازیهاى فكرى همیشه كم خرج اند. ژاكلین گرى، كارگردان و نویسنده فیلم «طلسم» نیز معتقد است تماشاگران خطاهاى جزیى ژانر وحشت را نادیده مى گیرند چرا كه كل فیلم را تأیید كرده اند. در این فیلمها تماشاگر به دنبال توجیه همه مسائل نیست و تا جایى كه فیلم بتواند او را سرگرم كند و یا بترساند به برخى نارسایى ها توجه نمى كنند. گرى مى افزاید: موفقیت فیلمى همچون پروژه جادوگر بلر نشان داد كه فیلم ژانر وحشت لزوماً به جلوه هاى پر خرج رایانه اى احتیاج ندارد و ترساندن تماشاگران با آنچه نمى توانند ببینند، تكنیك كلیدى این ژانر است. هیولایى در پشت پرده بسیار وحشتناك تر از جسدى است كه پیش چشم تماشاگر قرار دارد. از این رو كارگردان مى تواند فیلمى ترسناك بسازد بدون آنكه مجبور باشد براى ساخت هیولاى وحشتناك آن هزینه كند از سوى دیگر فیلمهاى ژانر وحشت قابلیت فیلمبردارى با دوربین شانزده میلیمترى را دارند در حالى كه اگر فیلمى كمدى و یا درام 35 میلیمترى نباشد به سختى مى توان براى آن توزیع كننده پیدا كرد. گرى ادامه مى دهد: چه مهارتى مى تواند از درگیر كردن ذهن تماشاگر به مدت دو ساعت بهتر باشد؟

از طرفى ژانر وحشت تمام عناصر اصلى ژانر هاى دیگر از جمله اكشن، شخصیت پردازى، شوخى ها و تدوین خوب را داراست و از این رو بسیارى از فیلمسازان مشهور در شروع كار خود با این ژانر پله هاى ترقى را پیمودند. كوین كانگاس، كارگردان و نویسنده فیلم «وحشت از دلقك ها» نظرى متفاوت دارد. او مى گوید: شما مى توانید با آزادى عمل و بودجه اندك فیلم بسازید ولى نباید از این موضوع غافل باشید كه فیلم هاى ژانر وحشت دیگر ارزش و احترام اوایل دهه 1970 را ندارند چون طرح یك ایده تازه و بكر در این ژانر كه بتواند با آن نظر عده زیادى از تماشاگران را جلب كرد، بسیارمشكل شده است. علاوه بر این ، كم خرج بودن فیلمهاى ژانر وحشت باعث ایجاد این استنباط نمى شود كه این بهترین ژانر براى همه در آغاز فیلمسازى است. الى راث كارگردان جوان فیلم تب كابین معتقد است با شروع كار در هر ژانرى مى توان موفق شد البته به این شرط كه كارگردان بداند چه مسیرى را باید طى كند. وى مى افزاید: استنلى كوبریك تا قبل از «SHINING» فیلمى در ژانر وحشت نساخته بود و هیچكاك و پولانسكى هم ثابت كردند در اواسط دوران فیلم سازى هم مى توان فیلم خوبى در ژانر وحشت ساخت اما به عقیده راث، تنها نیمى از كارگردانان فعال در ژانر وحشت به این ژانر علاقه مندند و سایرین به دلیل كم خرج بودن آن را انتخاب مى كنند چون این تنها ژانرى است كه كسى در آن انتظار وجود ستارگان سینما را ندارد و به توزیع آن تن در مى دهد ولى نكته اى كه تمام فیلمسازان با آن موافقند، این است كه كلید موفقیت فیلم ژانر وحشت در ارزان ترین عنصر آن است: «فیلمنامه». راث در این مورد مى گوید: همه چیز با فیلمنامه آغاز مى شود و تنها ابزار مورد نیاز هم براى داشتن یك فیلمنامه خوب هوشمندى است. این روزها فیلمنامه رقیب قدرتمندى به نام جلوه هاى ویژه دارد ولى اگر فیلمنامه نویس هشیار باشد مى تواند همچون فیلم 28 روز بعد موفقیت خود را تضمین كند. برخى از فیلمهاى ژانر وحشت در چند دهه اخیر در ذهن اغلب علاقه مندان سینما باقى مانده اند،ذكر برخى نكات درباره بهترین این فیلم ها در ادامه جذاب خواهد بود:

* شب زندگان مرده (1968) ساخته جورج رومرو

بودجه:114 هزار دلار، فروش: 15 میلیون دلار

- تام ساوینى، گریمور اصلى فیلم بود ولى براى انجام خدمت وظیفه به ویتنام فراخوانده شد

- دوان جونز اولین بازیگر سیاه پوست نقش اصلى یك فیلم ژانر وحشت بود

- نسخه رنگى شده فیلم در سال 1990 اكران شد

- به زابى ها یك دلار دستمزد پرداخت شد و علاوه بر آن یك تى شرت دریافت كردند كه روى آن نوشته شده بود: من در فیلم «شب زند گان مرده یك زابى بودم!»

- یكى از سرمایه گذاران فیلم قصاب بود كه خون و لاشه حیوانات را در اختیار رومرو قرار داد!

* جن گیر (1973) ساخته ویلیام فریدكین

بودجه: 12 میلیون دلار فروش:128میلیون دلار

- فریدكین بازیگران خود را با شلیك تپانچه قبل از فرمان اكشن و یا سیلى زدن ناگهانى وحشت زده مى كرد.

- گروه فیلم جن گیر تنها گروه سینمایى آمریكایى بودند كه اجازه فیلمبردارى در عراق را پیدا كردند.

- كارگردانى فیلم ابتدا به جان یورسن پیشنهاد شد ولى او فیلم را به دلیل اعمال خشونت علیه كودكان رد كرد اما چند سال بعد ساخت دنباله آن را پذیرفت.

- الن برستین پس از اینكه در سكانس حضور بر سر تخت مرگان به سویى پرت شد، تا به امروز از كمر درد مزمن رنج مى برد.

*كله پاك كن (1977) ساخته دیوید لینچ

بودجه: 10 هزار دلار فروش: 7 میلیون دلار

- تكمیل شدن فیلم 5 سال بطول انجامید

- گرچه فیلمنامه اصلى فقط بیست صفحه بود ولى لینچ براى ساخت آن با مشكلات زیادى مواجه شد.

- لینچ هنوز نحوه خلق بچه در فیلم را فاش نكرده است!

- این فیلم از فیلمهاى محبوب استنلى كوبریك بود

- لینچ تقریباً در تمام بخشهاى فنى فیلم از جمله تدوین ، موسیقى، صدابردارى و جلوه هاى ویژه دست داشت.

* هالوین (1978) ساخته جان كارپنتر

بودجه 235 هزار دلار فروش: 65 میلیون دلار

- چون فیلمبردارى در بهار انجام مى شد طراحان صحنه مقدار زیادى برگ كاغذى خریدارى كردند و آنها را رنگ كردند!

- داستان فیلم در هادون فیلد ایالت ایلینوى مى گذرد ولى پلاك ماشین ها متعلق به كالیفرنیاست!

- كل فیلم در 21 روز فیلمبردارى شد!

* جمعه سیزدهم (1980) ساخته شون كانینگهام

بودجه: 700 هزار دلار فروش: 57 میلیون دلار

- تهیه كنندگان خواستار بازى سالى فیلد در نقش اصلى بودند

- تام ساوینى ( تهیه كننده) ایده بازگشت جیسون در پنج دقیقه آخر فیلم و حضور فیزیكى او در سالن سینما را داشت كه البته هرگز به اجرا در نیامد!

(1981)VIL DEUD ساخته سام ریمى

بودجه: 150 هزار دلار فروش: 2 میلیون و چهار صد هزار دلار

- صحنه مشهور وجود چشم در دهان یكى از بازیگران از فیلم سه كله پوك الهام گرفته شده بود.

- همكارى سام ریمى و بروس كمپل ( بازیگر فیلم) به دوران دبیرستان باز مى گردد

- عنوان اصلى فیلم «كتاب مرده» بود ولى تهیه كنندگان تصور كردند شاید برخى به دلیل وجود واژه كتاب در نام فیلم برداشت دیگرى از آن داشته باشند و به تماشاى آن نروند.

- سام ریمى سكانس افتتاحیه فیلم را روى یك فرغون فیلمبردارى كرد در حالى كه كمپل او را هل مى داد!

* جیغ (1996) ساخته وس كریون

بودجه: 15 میلیون دلار فروش: 140 میلیون دلار

دورى برى مور براى نقش اصلى فیلم انتخاب شده بود ولى به دلیل همزمانى این فیلم با فیلمبردارى كاردیگرى ناچار شد فقط نقش كیسى را ایفا كند.

- زمانى كه سازمان درجه گذارى فیلم براى اكران از كریون خواست صحنه كشته شدن كیسى با ضربات چاقو را حذف كند، او گفت كه قهرمان منفى فیلم فقط یك بار اقدام به این كار مى كند و به همین سادگى صحنه را در فیلم نگاه داشت.

- حدود پنجاه گالن خون مصنوعى در طول كار استفاده شد.

- عنوان اصلى فیلم «فیلم وحشت» بود.

* پروژه جادوگر بلر(1999) ساخته دانیل میریك راد و اردو سانچز بودجه 35 هزار دلار فروش: 140 میلیون دلار

- فیلم با عنوان فیلم مستند بازاریابى شد

- تقریباً همه دیالوگ ها بداهه است

- سه بازیگر اصلى فیلم ، فیلمبرداران بخش عمده اى از آن بودند.

دیلى تلگراف

ترجمه: امیررضا نورى زاده