مهربان ترین و غضبناک ترین زمان خدا!

اگر به داستان ایمان آوردن وحشی غلام هند جگر خوار و قاتل حمزه عموی پیامبرصلی الله علیه وآله نگاهی بیاندازیم خواهیم دید که کافر قبل از اسلام هر جنایتی کرده باشد بخشیده می‌شود؛ سهل‌گیرترین و مهربان‌ترین زمان خدا هنگامی است كه یک کافر هر چه جنایت کرده باشد، تا مؤمن می‌شود همه بخشیده می‌شود؛ خدا در اینجا مهربان‌ترین حالات خود را به انسان نشان می دهد ؛ولی غضب‌ناکترین زمان خدا وقتی است که مومنی از مسیر حق خارج گردد.

شاید این تصور در ذهن عده ای نقش بسته باشد که ؛ آزمون الهی از بندگان به جهت تبیین و تفكیك افراد صالح از افراد ناصالح است ، اما باید این نکته را یادآور شد که هدف اصلی از امتحان الهی اینست كه انسان‌های صالح تا چه زمانی صالح باقی می مانند و تا كجا نسبت به عهد و پیمانی كه با خدا بسته اند وفادار خواهند ماند.

خوب بودن ، مطابق فطرت آدمی می باشد

مسئله اصلی مربوط به انحطاط انسانهای خوب است، كه در پی امتحانات متعدد امكان دارد افراد با ایمان نیز زمین خورده و یا از مسیر الهی خارج شوند وگرنه افراد ناصالح كه لطمه ای نمی بینند.

وقتی به خلقت آدمی و یا به تاریخ زندگی ابنا بشر می نگریم به وضوح درمی یابیم كه اکثر ریزش‌ها و رویش‌های ایجاد شده زاییده امتحانات الهی است.

هنگامیكه خداوند انسان را خلق نمود و بر همه فرشتگان حكم كرد كه به او سجده كنند، ابلیس فرمان خدا را اطاعت نکرد؛ آیا تا قبل از این جریان ابلیس گنهكار بود؟ بی‌نماز بود؟ منافق بود؟ فاسق بود؟

نه! او با شش هزار سال عبادت؛ از مقربان درگاه الهی بود، پس چرا به یكباره در آغاز خلقت انسان کسی سقوط می كند که دارای شش هزار سال سابقه عبادت می باشد؟ زیرا اصل ماجرای امتحانات الهی در حیات بشری، سنجش درجه ایمان و میزان پایبندی خوبان به عهد و پیمانهایشان است چرا كه درست نشدن انسانهای شقی لطمه چندانی وارد نمی كند.

عاقبت بخیری را جدی بگیریم!

ما باید مسئله عاقبت به خیری را جدی بگیریم و آنقدر نسبت به امتحانات بشری دارای نگرشی عمیق و دقیق باشیم که اگردرجامعه اسلامی هر شخصیتی، با هر جایگاهی كه دارد نتواند در برابر امتحانات الهی پیروز شود، آب از آب تکان نخورد، زیرا تغییر در زندگی افراد چه به سمت مطلوب و یا غیر مطلوب امری اجتناب ناپذیر است و خروج افراد خوب از مسیر حق نباید در ما ایجاد تزلزل كند.

امام زمان (عج) چرا هنوز در پس پرده غیبت است؟

اگر به داستان ایمان آوردن وحشی غلام هند جگر خوار و قاتل حمزه عموی پیامبرصلی الله علیه وآله نگاهی بیاندازیم خواهیم دید که کافر قبل از اسلام هر جنایتی کرده باشد بخشیده می‌شود؛ سهل‌گیرترین و مهربان‌ترین زمان خدا هنگامی است كه یک کافر هر چه جنایت کرده باشد، تا مؤمن می‌شود همه بخشیده می‌شود؛ خدا در اینجا مهربان‌ترین مهربانان است؛ ولی غضب‌ناکترین زمان خدا وقتی است که مومنی از مسیر حق خارج گردد.

عوامل انحطاط افراد با ایمان چیست ؟

یکی از پایگاه‌های خراب شدن بعد از خوب بودن، عدم وفای به عهد است. حال که سخن به بحث وفای به عهد رسید ، چه خوب است که این موضوع را در آیات و روایات بررسی کرده تا بدانیم که اسلام چه قدر بر این موضوع تأکید دارد .

وفای به عهد در قرآن

قرآن مجید یكی از ویژگیها و خصوصیات افراد با ایمان را وفای به عهد می داند و می فرماید: وَ الَّذِینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ ؛ مؤمنان آنها هستند كه امانتها و عهد خود را مراعات می كنند. .¹

نشانه نیكوكاران

در جای دیگر، قرآن مجید وفای به عهد را نشانه افراد نیكوكار دانسته و می فرماید: ... الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا... ؛... نیكوكاران كسانی هستند كه به عهد خود (هنگامی كه عهد بستند) وفا می كنند... .  .²

به هر حال، قرآن مجید درباره وفای به عهد زیاد سفارش كرده و می فرماید: ... أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كانَ مَسْؤُلاً ؛ ... به عهد (خود) وفا كنید كه از عهد سؤال می شود. .³

اهمیت وفای به عهد در روایات

در روایات نیز به وفای به عهد و پیمان توصیه زیادی شده است كه توجه شما را به پاره ای از آن روایات جلب می كنیم.

وفای به عهد از ویژگی های مؤمنان

رسول گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: من كان یؤمن بالله و الیوم الاخر فلیف اذا وعد ؛ آن كس كه به خدا و روز جزا ایمان دارد باید به وعده خود وفا كند. .⁴

در حدیث دیگری رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: لا دین لمن لا عهد له ؛ كسی كه پای بند به پیمان خود نباشد دین ندارد. ⁵

خلف وعده، علامت نفاق

در حدیثی از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ نقل شده است كه فرمود: آیه المنافق ثلاثٌ إذا حدیث كذب و إذا وعد أخلف و إذا ائتمن خان ؛ نشانه منافق سه چیز است: دروغگویی، پیمان شكنی، و خیانت در امانت. ⁶

وفای به عهد همانند نذر است

هشام بن سالم می گوید: امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: عده المؤمن اخاه نذرٌ لا كفاره له فمن أخلف فبخلف الله بدأ و لمقته تعرض و ذلك قوله: «یا ایها الذین امنوا لم تقولون ما لا تفعلون كبر مقتاً عندالله ان تقولوا ما لا تفعلون؟ ؛ وعده ای كه مؤمن به برادر دینی خود می دهد نوعی نذر است كه وفا كردن به آن لازم است جز اینكه كفاره ندارد و هر كس از وعده ای كه داده است تخلّف كند با خدا مخالفت كرده و خود را در معرض خشم پروردگار قرار داده و این همان است كه قرآن می فرماید: «ای كسانی كه ایمان آورده اید! چرا سخنی می گویید كه عمل نمی كنید؟».⁷

خلف وعده، موجب خشم خداوند است: امیرمؤمنان ـ علیه السلام ـ در فرمان خود به مالك اشتر فرمود: إیاك... ان تعدهم فتتبع موعدك بخلفك... و الخلف یوجب المقت عندالله و الناس قال الله تعالی «كبر مقتاً عندالله ان تقولوا ما لا تفعلون ؛ بپرهیز از اینكه به مردم وعده بدهی و تخلّف كنی... زیرا (تخلف از وعده) موجب خشم خدا و مردم خواهد شد، چنانكه قرآن می فرماید: «نزد خدا بسیار خشم آور است كه بگویید چیزی را كه به آن عمل نمی كنید»... . »...⁸

همان گونه كه از آیات و روایات استفاده می شود مسئله وفای به عهد از مسائل مهم و اساسی به شمار می رود كه در

دین مقدس اسلام مورد كمال عنایت قرار گرفته است، زیرا اگر بنا باشد به این مسئله اساسی توجه نشود زندگی مردم متلاشی خواهد شد و در اثر بی نظمی و هرج و مرج مردم از یكدیگر سلب اعتماد خواهند كرد و در نتیجه زیربنای روابط اجتماعی سست می شود. از این رو اسلام آنقدر به وفای به عهد اهمیت می دهد كه حتی در مورد دشمن و كسی كه از نظر عقیده و مسلك و هدف با انسان توافق ندارد وفای به عهد و پیمان را لازم می شمرد.

امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: ثلاثٌ لم یجعل الله عزوجل لاحد فیهن رخصه: أداء الامانه الی البر و الفاجر و الوفاء بالعهد للبر و الفاجر و بر الوالدین برین كانا اوفاجرین ؛ سه چیز است كه خداوند به هیچ كس اجازه تخلّف از آن را نداده است: ادای امانت در مورد هر كس خواه نیكوكار باشد یا بدكار، و وفای به عهد درباره هر كس خواه نیكوكار باشد یا بدكار، و نیكی به پدر و مادر خواه نیكوكار باشند یا بدكار ⁹

نتیجه گیری :

در یک نتیجه گیری کلی میتوان به این مطلب رسید که یکی از اخلاقیات بد در نزد خداوند عدم وفای به عهد است و آن لحظه که این غفلت از انسان مؤمن سرزند ، قطعا مقبوح تر بوده و عاملی برای از بین رفتن ایمانش شده و او را به نابودی خواهد کشاند .

پس مواظب باشیم که در هر سمتی قرار گرفته ایم  قول ها و وعده هایی را بدهیم که توانایی انجام آنها را داشته و از پس آن بر می آییم .

پی نوشت ها :

[1] . مؤمنون / 8، معارج / 32.

[2] . بقره / 177.

[3] . اسراء / 34.

[4] . اصول كافی، ج 2 / ص 364، حدیث 2.

[5] . بحارالانوار، چاپ بیروت، ج 72 / ص 96.

[6] . المستطرف، ج 1/ ص 198.

[7] . اصول كافی، ج 2 / ص 364، حدیث 1.

[8] . نهج البلاغه، صبحی صالح، نامه 53.

[9] . اصول كافی، چاپ اسلامیه، ج 2 / ص 162، حدیث 15؛ بحارالانوار، چاپ بیروت، ج 72 / ص 92.

فرآوری : زهرا اجلال

گروه دین تبیان

منابع :

سایت حوزه

نقطه های آغاز در اخلاق عملی، محمدرضا مهدوی كنی  ، ص 616

سایت خبرگزاری فارس