علت به وجود آمدن صاعقه

ابرهای توفانی بار زیادی در خود جمع می‌كنند، این بار از حركت قطرات آب در هوا و مالش آن ها به یكدیگر ایجاد می‌شود. وجود این بار باعث ایجاد اختلاف پتانسیل زیادی بین ابر و زمین می شود.

توزیع بار الكتریكی در ابرها معمولاً به گونه ای است كه بار منفی در لایه های پائینی قرار می گیرد. در اثر وجود این بار منفی، روی سطح زمین بار مثبت القا می شود. با ادامه این فرآیند اندازه بار مثبت و منفی و اختلاف پتانسیل بین ابر و زمین افزایش می یابد، در این شرایط بارها به طور ناگهانی شروع به حركت نموده و صاعقه ایجاد می شود (كدام بار حركت می كند؟ جهت حركت آن چیست؟). صاعقه می‌تواند باعث خرابی‌های زیادی گردد.

برای كاهش خطرات صاعقه، ساختمان های بلند به برق‌گیر مجهز می شوند. برق‌گیر سیم مسی بلندی است كه از یك طرف به صفحة بزرگی در زمین متصل بوده و از طرف دیگر به بالاترین نقطه ساختمان متصل می شود.

برق‌گیر به دو روش خطر صاعقه را كاهش می‌دهد:

١- بارهای موجود در ابر باعث القای بار در برق‌گیر می‌شوند، بنابراین بارهای مثبت به سمت بالا حركت كرده و این امر باعث جذب بار منفی هوا و ابر می‌شود، در نتیجه به تدریج بار منفی ابر  خنثی می‌گردد.

٢- به علت رسانا بودن برق گیر و ارتفاع زیاد آن، انرژی الكتریكی صاعقه هایی كه در نزدیكی ساختمان رخ می دهد، به برق‌گیر و سپس به زمین منتقل می شود، بنابراین ساختمان از خطر ویرانی محفوظ می‌ماند.

در عكس های زیر تصاویر زیبایی از صاعقه مشاهده می شود.

به پرسش های ذیل پاسخ دهید:

١) چگونه كامیون و ماشین در حین حركت بار الكتریكی پیدا می كند؟

كامیون در حین حركت با اجسام مختلف مالش پیدا می كند. مثل مالش لاستیك به زمین، مالش هوا به بدنه كامیون یا ماشین و ... این امر باعث باردار شدن كامیون می شود.

 ٢) سال های نه چندان دور در زمین گلف آذرخشی به لی ترونیو اصابت كرد و تا آستانه مرگ پیش رفت راه حل وی برای نجات افراد در چنین صحنه هایی این بود:

میله گلف را بالای سر خود بگیرید و مثل دیوانه ها به ساختمان پناه ببرید. در رابطه با نظر وی چه فكر می كنید.

الف) راه حل خوبی است زیرا میله گلف بار الكتریكی آذرخش را جذب می كند.

ب) راه حل خوبی است زیرا میله گلف بار الكتریكی آذرخش را جذب می كند ولی دسته عایق آن مانع رسیدن به بدن می شود.

ج) بله راه حل خوبی است زیرا بار از میله گلف عبور كرده و باعث گرم شدن آن می شود.

د) خیر، كاملاً برعكس، این روش باعث برخورد بهتر آذرخش به آدم می شود.

وقتی هوا ابری می شود و ابرها بار الكتریكی دارند (به عنوان مثال بار منفی) آنگاه در سطح زمین بار مثبت القاء می شود. حال در اجسام فلزی، مخصوصاً بلند و كمی نوك تیز این امر جدیتر اتفاق می افتد بنابراین القاء بار با تجمع بیشتری روی می دهد و احتمال رعد و برق بیشتر می شود. این امر در رابطه با میله گلف كه فلزی بلند است نیز صادق است و بلند كردن آن احتمال برق گرفتگی صاعقه را افزایش می دهد.

مرکزیادگیری سایت تبیان - تهیه: محسنی

تنظیم: مریم فروزان کیا