سخنرانی در مواقع حساس

در شهر بزرگى سيل مى‏آيد. يك محل را آب فرا مى‏گيرد. خانه‏ها ويران مى‏شود و تمام اثاث منزل‏ها از ميان مى‏رود. بعضى از مردان و زنان و كودكان، بر اثر سيل، جان مى‏سپارند. اكثر اهالى، كه زنده مى‏مانند، فاقد همه چيزند. نه غذا دارند نه لباس و نه لوازم زندگى.

مردم مسلمان ساير محلات، به انگيزه ايمانى و انسانى، مصيبت‏زدگان را به منزل خويش دعوت مى‏كنند و هر يك، به نسبت ظرفيت منزل و تمكن مالى، صميمانه از آنان پذيرايى مى‏نمايند. سپس، كمك‏هاى موسسات خيريه و افراد نيكوكار مى‏رسد و از جهت لباس و روانداز و خواربار و همچنين از نظر طبيب و دارو تسهيلاتى فراهم مى‏آيد.

روز جمعه فرا مى‏رسد. هم اكنون چند روز از واقعه سيل گذشته، مردم زيادى از اهل شهر، در معيت مهمانان سيل زده، براى اقامه نماز جمعه، عازم مصلى مى‏شوند. البته، خطيب، در چنين روزى لازم است پيرامون حادثه سيل و آسيب ديدگان سخنى بگويد و با آنان هم دردى نمايد و تذكراتى بدهد.

خطيب بليغ و موقع شناس مى‏تواند حديث پنجم را كه مذكور افتاد، سر آغاز سخن قرار دهد، و بگويد:

عن على (عليه السلام) قال: لا يامن احد صروف الزمان و لا يسلم من نوائب الايام.(169)

هيچ كس از تحولات روزگار ايمنى ندارد و از مصائب و ناملايماتش به سلامت نمى‏ماند.

پس از ذكر حديث، توضيح مى‏دهد كه مصائب و بلايا، گاهى فردى است و گاهى جمعى، مصيبت فردى مانند تصادف، سوختگى، و سقوط و نظاير اين‏ها. در يك شهر بزرگ، كه حدود يك ميليون نفر در آن زندگى مى‏كنند، هر روز، بلكه هر ساعت، يك يا چند حادثه در آن روى مى‏دهد و دامنگير افراد مى‏شود. مصيبت جمعى مانند سيلى است كه به راه افتاده، يك محل اين شهر را ويران كرده و هزاران نفر را آواره و بى‏خانمان نموده است. آن گاه خطيب مى‏تواند روى سه مطلب با حضار سخن بگويد:

اول. به آنان مى‏گويد ريزش باران و وزش باد هم مانند طلوع و غروب آفتاب و رسيدن فصول سال، از عوامل مؤثر در حيات طبيعى و از جمله قوانين و مقررات تكوينى در نظام آفرينش است. اما گاهى پاره‏اى از عوامل موجب طوفان شود. اين قبيل حوادث و تحولات، مستند به عوامل طبيعى و مقتضيات روزگار است و طبق تعاليم اولياى دين، مردم بايد همواره مهياى اين قبيل حوادث و رويدادها باشند. در اين موقع، خطيب، براى آگاهى و آماده ساختن عموم حضار، مى‏تواند بعضى از روايات زمان را بخواند.

دوم، خطيب مى‏تواند سيل زدگان را به يكى از تعاليم دينى، كه مايه تسكين خاطر آنان مى‏شود، متوجه نمايد و آن اين كه بگويد اين قبيل حوادث و رويدادها، براى مردم با ايمان، امتحان الهى است. اگر براى خدا در اين مصيبت صبر نمودند، در قيامت از اجر بزرگ او برخوردار مى‏گردند. اما اگر از خود جزع و بى‏تابى نشان دادند، ويرانى‏ها بر اثر جزع جبران نمى‏شود و اموال از دست رفته بر نمى‏گردد، ولى بر اثر جزع، اندوه و مصيبتشان تشديد مى‏شود و در قيامت، از پاداش مصيبت زدگان صابر بى‏نصيب مى‏مانند.

اغلبوا الجزع بالصبر فان الجزغ يحبط الاجر و يعظم الفجيعه.(170)

با صبر و بردبارى، خويشتن را بر جزع پيروز نماييد. چه، آن كه جزع و بى‏تابى، اجر را از ميان مى‏برد و مصيبت را بزرگ تر مى‏كند.

سوم. اين قبيل حوادث، در گذشته، نظاير فراوان داشته و در آينده نيز هم مانند بسيار خواهد داشت. شما بايد همت گماريد و تصميم بگيريد تا با سعى و عمل، خسارات ناشى از سيل را جبران كنيد. با كار و كوشش ويرانى‏ها را آباد نماييد و شرايط را براى زندگى مرفه و نوين مهيا سازيد و برادران و خواهران مسلمان شما نيز، همان طور كه در اين چند روز با شما همدردى نمودند، در آينده هم بايد با شما برادرى و همكارى نمايند تا هر چه زودتر مشكلاتتان حل شود و موجبات رفاه و آسايشتان فراهم آيد.