نجوم با "اعتماد به نفس" اضافه

گفتگو بابرنده مدال نقره جهانی المپیاد نجوم

چرا به سراغ نجوم رفتید؟

** بچه که بودم به همه ی علوم مثل زیست شناسی، شیمی و حتی زمین شناسی و باستان شناسی علاقه مند بودم. نجوم هم یکی از این علم ها بود. درست یادم نمی آید ولی فکر کنم دو تا دلیل داشت که به نجوم علاقه مند شدم: یکی این بود که همه ی علومی که گفتم در نجوم جمع بود دومی این که جذابیت و کششی در نجوم نهفته بود که در هیچ علمی دیگری نبود. هنوز هم کشش  خاصی برایم در علم نجوم هست که در هیچ علم دیگری نیست.

** فکر کنم پاسخ منفی است! یعنی تقریبا هیچ ویژگی در المپیادی ها ذاتی نیست. اولین و مهمترین شرطِ المپیادی شدن در یک رشته ی خاص (مثل نجوم) علاقه به آن رشته است. اگر شما به خاطر ِ کسب  مقام و یا هر دلیلِ دیگری غیر از علاقه به سمت  المپیاد بروید مطمئنا برای خودتان یک جهنم  سوزان ساخته اید! روی دیگرِ سکه این است که اگر با علاقه بروید وارد یک بهشت برین شده اید!!! بقیه ی ویژگی ها هم هستند مثلا این که باید ریاضی و فیزیک تان قوی باشد و از محاسبات  ریاضی گریزان نباشید.

المپیاد نجوم چه تفاوتی با المپیادهای دیگر مثلا المپیاد ریاضی دارد؟

** اگر منظورتان تفاوت  علمی است که زمینه بحث در هر المپیادی متفاوت است! مثلا هرگز در المپیاد نجوم راجع به مدارهای مجتمع (که بحث  فیزیک است) بحث نمی شود و بلعکس هرگز در المپیاد  ریاضی راجع به فشار  درون  ستاره ها صحبتی اتفاق نمی افتد! ولی اگر منظورتان تفاوت  ساختاری است، هر المپیادی بسته به زمینه ی علمی اش، ساختار و ساز و کار ِ متفاوتی دارد. مثلا هرگز در المپیاد  ریاضی کار  عملی انجام نمی شود در حالی که اغلب  المپیاد های دیگر (از جمله نجوم) یک بخش عملی آزمایشگاهی دارند که برای نجوم این بخش همان رصد است. همین رصد باعث یک تفاوت  جالب  نجوم با بقیه ی المپیاد ها می شود و آن صمیمیت  بچه های نجومی است که در بقیه ی المپیاد ها کمتر دیده می شود!

برای کسب آمادگی جهت شرکت در المپیاد چه کار کردید که تا بدین مرحله رسیدید؟ آیا دوپینگ خاصی انجام دادید؟!

** همان طور که گفتم مرحله ی اول  شروع به المپیاد  نجومی شدن داشتن علاقه و اطلاعات  کلی راجع به نجوم است که من به صورت  پیش فرض از بچگی داشتم!! در مرحله ی بعد پایه های ریاضی و فیزیکم را تقویت کردم تا بتوانم به راحتی بحث های تخصصی تر را درک کنم. وقتی ریاضی و فیزکم به حد  مطلوبی رسید، شروع کردم به خواندن بحث های تخصصی تر نجوم، مثل اختر فیزیک( علم شناخت ستاره ها) ، نجوم  کروی ( علم  بررسی حرکت ستاره ها در طول شب) و مکانیک سماوی ( علم بررسی حرکت سیارات). دست  آخر هم رسیدم به چیزی که در تمام  المپیاد ها ( از جمله نجوم) مد نظر است: توانایی  حلِ مسئله! مهمترین بخش المپیاد توانایی  درک و حل مسئله است و معیار  سنجش هم همین است! تنها راهش هم حل کردن  مسئله است!

** اگر راستش رو بگویم بله! ولی این به خاطر  پشت  تلسکوپ نشستن نبود! بیشتر به خاطرِ درس خواندن در شب بود( که بیشتر برایم لذت داشت!) در المپیاد  نجوم بیشتر روی جنبه ی تئوری تاکید می شود تا رصد!

** المپیادِ کشوری نجوم سه مرحله دارد: مرحله ی اول یک امتحان تستی است که در اوایل بهمن بینِ دانش آموزان  دبیرستانی کل کشور برگزار می شود. افرادی که حد نصاب این امتحان را بگذرانند می توانند در آزمون مرحله ی دوم  المپیاد نجوم شرکت کنند. مرحله ی دوم  المپیاد  نجوم یک امتحان  تشریحی است که شش یا هفت سوال دارد و در اوایل  اردیبهشت ماه برگزار می شود. از تمام  افرادی که در مرحله ی دوم شرکت می کنند حدودا چهل نفر  اول را انتخاب کرده و آنها را به دوره ی کشوری  المپیاد که در هر تابستان در باشگاه  دانش پژوهان جوان برگزار می شود دعوت می کنند. (از اینجا به بعد فقط سال  سومی ها می توانند شرکت کنند!) در این دوره ی دو سه ماهه که به دوره ی تابستانه معروف است بچه ها از طرف  کمیته ی علمی برگزاری  المپیاد  نجوم آموزشهایی می بینند و از آنها چند امتحان  تئوری و عملی گرفته می شود که در نهایت از مجموع  این چند امتحان ده نفر  اول به عنوان طلای کشوری انتخاب می شوند که این ده نفر از کنکور معاف خواهند بود و می توانند در هر رشته ی مربوط به ریاضی در هر دانشگاهی آزادانه ثبت نام کنند. بر اساس  نمرات به بقیه ی افراد مدال های نقره و برنز داده می شود که این ها هم از مزایایی مثل  سهمیه ی کنکور بهره مند خواهند شد. این ده نفر  طلا دوباره در یک دوره ی چندین ماهه برای شرکت در المپیاد جهانی آماده می شوند که باز مثل  دوری ی تابستانه امتحان هایی عملی و تئوری از این ده نفر گرفته می شود و نهایتا پنج نفر از این افراد برای شرکت در المپیاد  جهانی انتخاب می شوند و پس از انجام  آمادگی های لازم راهی  جهانی می شوند.

** اصلا و ابدا هیچ لطمه ای به درسم وارد نشد! لطمه که وارد نشد هیچ! مفید هم بود! اولا بنده تقریبا همه ی کارها را در تابستان پیش از سال  سوم انجام داده بودم برای زمان  مدرسه، فقط حلِ مسئله باقی مانده بود با چند مبحث ساده! ثانیا ریاضی و فیزیکی که برای المپیاد لازم است ، فراتر از دبیرستان است و من تقریبا هیچ مشکلی با این دو درس ( که درس  اصلی دبیرستان است ) نداشتم! البته بقیه ی درس ها (مثل  ادبیات) که ربطی به نجوم نداشتند را هم سعی می کردم بخوانم و از آنها غافل نشوم.

به بچه هایی که می خواهند در المپیاد شرکت کنند چه نکته ای راعنوان می کنید؟

** اعتماد به نفس! شاید این برای بچه ها خیلی تکراری و کلیشه ای به نظر برسد ولی برای من که شخصا تجربه کردم اصلا این طور نیست! معنای اعتماد به نفس برای من متفاوت است!

برنامه شما برای آینده چیست؟

** فعلا در رشته ی مهندسی  برقم و تکلیفم با خودم مشخص نیست!! ولی خیلی جدی هستم که بعد از لیسانس حتما فیزیک بخوانم و به مباحثی که دوست دارم بپردازم. واقعا دنیای جالبی است این فیزیک!

** بیشترشان جذب  رشته ی مهندسی می شوند از نجوم فاصله می گیرند ولی تعدادی هم به فیزیک می روند و ادامه می دهند! البته با وضع  علمی  فعلی در ایران، کسانی که فیزیک می خوانند بهتر است خیلی به پول فکر نکنند!

چه درخواستی از مسئولین دارید؟

** درخواست که زیاد دارم ولی یکی از آنها که به بحث مربوط است درست کردن  وضع  دانشگاه ها در تحصیلات  تکمیلی و اختصاصِ بودجه ی قابلِ توجه (نه بخور و نمیر) به دانشگاه ها و مراکز  علمی است تا کار  پژوهشی در آن به آسانی انجام گیرد! متاسفانه مسئولین فقط به چیزهایی که در کوتاه مدت به آنها نفع می رساند توجه می کنند و کارهای علمی درست و حسابی که نیاز به صرف وقت و هزینه ی بسیار دارد ولی نتایجش خیلی مفید تر است اصلا توجهی ندارند و ما داریم هی حرص می خوریم که چرا سرِ این ندانم کاری باید این قدر ضرر کنیم!

پتانسیل نجوم در کشور چقدر استو اگر شما مسئول بودید چه می کردید؟

** سوال  سختی است! به نظرم باید زیاد باشد! یعنی ما کلی آدم داریم که حرفه ای نجوم کار می کنند ولی بودجه و امکانات  کافی در اختیارشان نیست! اگر جای مسئولین بودم قدری به علوم  پایه (که بنای فن آوری هستند) توجه می کردم!! نه به نساجی یا فوتبال!

کمی از خودتان و رشته تحصیلیتان و علایق نجومیتان بگویید؟

** خیلی دوست داشتم که فیزیک بخوانم ولی اکنون به دلایلی مهندسی برق می خوانم! می خواهم دو رشته ای درس بخوانم و فیزیک هم بخوانم. کیهان شناسی دوست داشتم و دارم و واقعا مبحث ِ جالبی است و در مرزهای دانش سیر می کند! در فیزیک و کیهان شناسی واقعیت از خیال عجیبتر می شود!

** مشوق اصلی  من برای المپیاد خانواده ام بودند! همچنین تحمل  سر و صدا های شبانه ی من!

از جو المپیاد جهانی نجوم برایمان بگویید؟

** خیلی جو  صمیمی و دوست داشتنی داشت! روز آخر همه پکر بودیم و حالمان گرفته بود از این که داریم از هم جدا می شویم. حتی راهنمای  چینی ما، روز  آخر داشت گریه می کرد! انگار نه انگار که به خاطر ِ یک رقابت  علمی دور  هم جمع شده باشیم! از بسکتبال گرفته تا پشتک زدن در شهرِ ممنوعه و دیوار  چین برایمان خیلی جالب و خاطره انگیز بود. در واقع هدف المپیاد جهانی هم در اساس نامه اش همین است که عده ای آدم  نجومی از تمام  کشور های جهان دورِ هم جمع شوند و با هم آشنا شوند. حالا در کنار این کارها یک امتحانی هم برگزار می شود!!!

دیدگاه سایر کشورها نسبت به شما چگونه بود؟

** خیلی با هم صمیمی شده بودیم انگار که از یک فرهنگ باشیم! چون ایران سال  قبل از ما میزبان بود و اول هم شد قدری برای ما سخت بود که باید مدافع عنوان  قهرمانی باشیم! ولی خیلی زود این جو از بین رفت و همه یک رنگ شدیم. شاید جالب است بدانید به عنوان  یکی از دوستانه ترین کشور ها شناخته شدیم! همچنین در کارِ گروهی هم خیلی خوب عمل کردیم! کلا خیلی دیدگاه  مثبتی ایجاد شده بود!

** کلِ المپیاد  جهانی برای من خاطره انگیز بود و خوش گذشت. بدترین قسمت  المپیاد  جهانی، غذا های فاجعه ی آنها بود که امان  همه ی بچه های ما را بریده بود! واقعا بدمزه بودند! حتی همین الان هم که به آن غذاها فکر می کنم حالم بد می شود! بهترین قسمت المپیاد جهانی هم باز مربوط به غذا می شود! وقتی بعد از کلی گرسنگی به سفارت  ایران در پکن دعوت شدیم و آنجا غذای ایرانی خوردیم مثل  این بود که به وطن بازگشته باشیم! ولی باز هم تاکید می کنم که کل المپیاد جهانی خوش گذشت!

** حتما در پی  این علم  زیبا و جالب باشند و سعی کنند اطلاعاتشان را در مورد  این علم روز به روز بیشتر کنند. اگر وقت کردند و امکاناتش را داشتند به دل بیابان بزنند و در سکوت کویر به آسمان نگاه کنند و به عظمت کیهان فکر کنند و در حیرت فرو بروند و لذتش را ببرند!

م.ح.اربابی فر

بخش دانش و زندگی تبیان