کلوئیدها

هنگامی که شکر به آب افزوده می شود، در آن حل شده و نوعی محلول به وجود می آورد. شما می توانید این محلول را ببینید. این محلول بدون تغییر از کاغذ صافی عبور می کند.

هنگامی که پودر گچ به آب افزوده شود، در آن حل نشده و به صورت معلق در می آید. که به آن سوسپانسیون می گویند. ذره های گچ در هنگام هم زدن، در آب پخش می شوند. این مخلوط، کدر است و هنگامی که به حال خود رها شود، گچ ته نشین می شود.

چسب کاغذ دیواری از نشاسته درست شده است. هنگامی که با آب مخلوط می شود، در آن حل نشده، ته نشین هم نمی شود. بلکه در آب پخش شده و به صورت ماده ای ژله ای شکل در می آید که شکل خاصی از مخلوط است و کلوئید نام دارد.

کلوئید از دو ماده تشکیل شده است که با هم مخلوط شده ولی در هم حل نشده اند. کلوئید از ذره های ریز یک ماده که در ماده ی دیگر پخش شده است، به وجود می آید.

شیر مثالی از یک کلوئید است. شیر شامل قطره های ریز چربی است که در آب پخش شده و امولسیون چربی در آب نامیده می شوند. قطره های یک کلوئید بین01/0 میلی متر تا 000001/0 میلی متر قطر دارند. این قطره ها برای حل شدن خیلی بزرگ و برای ته نشین شدن خیلی کوچک هستند.

گاهی اوقات، برخی مواد شیمیایی به کلوئید افزوده می شوند تا از جداشدن اجزای سازنده ی کلوئید جلوگیری کنند. این مواد، امولسیون کننده نامیده می شوند. این گونه مواد در تهیه ی مواد خوراکی کاربرد زیادی دارند. معمولاً می توانید نام آن ها را بر روی بسته بندی مواد غذایی ببینید.

انواع مختلف کلوئید

1) در اینجا چند مخلوط مختلف داریم:

خمیر ریش - ژل مو - قهوه - حشره کش

جدول زیر را کپی کرده، در ستون مثال، یکی از مخلوط های بالا را که با توضیح داده شده مطابقت دارد، بنویسید.

2) کره، امولسیون آب - چربی است. این ماده از چه نظر با شیر تفاوت دارد؟

3) برچسب سس سالاد، مواد تشکیل دهنده آن را نشان می دهد:

«آب - شکر - سرکه - روغن آفتاب گردان - نمک - آب لیمو - خردل - لسیتین - رنگ خوراکی» که لسیتین در زرده تخم مرغ یافت می شود. به نظر شما نقش این ماده در سس سالاد چیست؟

کتاب دنیای علوم (تغییر و جداسازی مواد) - ترجمه و تدوین: علیرضا اسبقی، انتشارات مبتکران

مرکز یادگیری سایت تبیان - گردآورنده: نوربخش

تنظیم: مریم فروزان کیا