داروهای موضعی چرا و چگونه؟

پوست با عملکرد دفاعی به عنوان سدی در برابر میکروب ها، عوامل شیمیایی، اشعه، الکتریسیته، فشار مکانیکی و گرما عمل کرده و در کنترل دمای بدن موثر است. درمان موضعی با دستکاری سد پوستی باعث نفوذ دارو به لایه های مختلف پوست می شود.

محل جذب داروهای موضعی پوست در لایه های مختلف پوست متفاوت است.

* لایه سطحی پوست محل جذب پر کننده ها، داروهای محافظت کننده پوست، ضد حشره ها و ترکیبات آنتی میکروبیال است.

* لایه استراتوم کورنئوم محل جذب مرطوب کننده ها و کراتوزها است.

* ضمائم پوست محل جذب ضد تعریق ها، اکسفولیانت، آنتی بیوتیک و دپیلاتورها است.

* اپیدرم قابل مشاهده، مکان اصلی جذب ضد التهاب ها و بی حس کننده ها و در درم، ضد خارش ها و آنتی هیستامین ها بوده پوست می تواند محل جذب داروهای سیستمیک بدون اثر بر روی موضع باشد که از جمله نیتروگلیسیرین با تاثیر بر گردش خون پوست، عملکرد خود را ایفا می کند.

عواملی از جمله سن پوستی، خصوصیات پوست، مکان مورد استفاده، متابولیسم پوست و جریان خون موضعی منطقه بر جذب موضعی داروها موثر هستند.

داروهای موضعی به دلیل فاصله کم بین امکان مصرف دارو و محل جذب، پاسخ سریع تر، مصرف داروی کمتر، قیمت مناسب تر و کاهش عوارض جانبی دارو می تواند ایده آل باشد ولی حامل دارو یکی از عوامل موثر در پاسخ پوستی خواهد بود.

حامل باید به راحتی قابل استفاده و پاک کردن باشد. سمی نباشد، آلرژن نبوده و پایدار و یکنواخت باشد، از لحاظ عملکرد زیبایی قابل پذیرش توسط بیمار باشد و به راحتی ماده دارویی را از خود آزاد کند. حامل ها به اشکال مختلف محلول، روغن، کرم، اسپری و ژل یافت می شوند و انتخاب حامل به نوع بیماری، تیپ پوستی، مکان مورد استفاده، فاکتورهای محیطی و پذیرش بیمار از لحاظ زیبایی بستگی دارد.

ترکیبات موضعی پوست

موادی هستند برای استعمال بر روی پوست و دیگر بافت های سطحی بدن. معمولاً برای کاهش رشد باکتری ها مواد محافظ به‌ آن ها می افزایند.

کرم

کرم یک فرآورده روغنی برای مالیدن بر پوست بدن، خنک یا مرطوب کردن پوست است.

پماد

یک فرآورده روغنی یا چرب است که دارو را از طریق آن به بدن می مالند تا لایه ای حفاظتی و نرم برای التیام بیماری های پوستی به وجود آورد.

لوسیون

محلول یا سوسپانسیونی است برای خنک و خشک کردن پوست سالم و برخی از آن ها برای جاهای مودار بدن مناسب ترند زیرا لوسیون ها مثل کرم یا پماد چسبنده نیستند.

نحوه صحیح استفاده ازداروهای موضعی ضدجوش یا اکنه 

برخی از داروهای مالیدنی یا موضعی ضدجوش منجر به تحریک، خشکی، قرمزی و یا خارش پوست می شوند. برای مقابه با این مشکل باید چندقانون کلی راعایت شود.

?- در شروع مصرف داروهای موضعی باید از مقدار کم و مدت مواجهه(مدت زمانی که دارو روی پوست می ماند) کوتاه داروه ها استفاده شود. تا پوست به تدریج به داروها عادت کند.

2- باید میزان مصرف داروها(چه از لحاظ مقدار و چه از لحاظ مدت مواجهه) براساس تحمل پوست تنظیم شود. یعنی اگر به دنبال مصرف داروهای موضعی پوست خشک یا قرمز شد، نوبت بعدی مقدار کمتر دارو استفاده شود و همچنین مدت مواجهه دارو با پوست کاهش یابد. دارو پس از مثلاً پنج دقیقه، یک ربع یا یک ساعت شسته شود.

3- هرگز نباید روی پوست قرمز و ملتهب داروی مالیدنی محرک استفاده شود. اگر به دنبال مصرف داروهای مالیدنی، پوست شما قرمز و ملتهب شده صبر کنید تا قرمزی و التهاب بخوابد و سپس داروها را ادامه دهید.

4- داروهای مالیدنی را فقط در نواحی ایجاد جوش استفاده کنید. مثلاً اگر جوش ها فقط در ناحیه پیشانی ایجاد می شوند داروها را فقط به ناحیه پیشانی بمالید. اگر جوش در همه صورت پراکنده است داروها را به همه صورت بمالید.

5- بیاد داشته باشید نواحی تحتانی صورت مثل چانه و اطراف دهان به داروها حساس تر هستند و بیشتر در معرض خشکی و قرمزی می باشند. داروها را در این ناحیه با احتیاط مصرف کنید.

6- همیشه از یک شوینده ملایم برای شستشوی صورت استفاده کنید. صابون هایی که پوست راخشک می کنند،برای افرادی که درحال مصرف داروهای موضعی هستند مناسب نیستند. شوینده ایی برای پوست ایده ال است که به دنبال شستشو، پوست را خشک نکند. اگر پوست با آب خالی تمیز می شود نیازی به استفاده از شوینده نیست.

7- همیشه از یک مرطوب کننده مناسب و فاقد چربی استفاده کنید. استفاده از یک مرطوب کننده به دنبال هربار شستشوی صورت، پوست را نرم کرده و تحمل پوست را به داروهای موضعی افزایش می دهد.

دکتر محمد علی نیلفروش زاده- متخصص پوست، مو و زیبایی

دکتر محمد شیزر پور- متخصص بیماری های پوست، مو و زیبایی

پایگاه اطلاع رسانی پزشکی شفا

اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.

برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.

مطالب مرتبط:

برخی از كرم‌ های پوست،‌ خطرناکند!

کِرِم روز با کِرِم شب چه فرقی دارد؟

مشکلات ناشی از مواد آرایشی

کرم بوتولیز واقعا اثر دارد؟

كرم هاى پاك كننده براى پوست

کِرِم حلزون قابل اعتماد نیست 

مزایا و معایب کِرِم‌ های اسکراب