موسسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان

کودک دیروز، نوجوان امروز است و نسبت به چند سال قبل، سازش ناپذیرتر، کم تحمل تر و متغیرتر شده است. در برابرش باید کمی محتاط بود و بهترین مهارت های پدر و مادری را به کار گرفت. انتظار می رود والدین در برابر چالش بزرگ تغییرات روحی، سنی، جسمی و اخلاقی نوجوان، بهترین عملکرد را داشته باشند.

معاشرت و حشر و نشر نوجوانان و جوانان با دوستان ناباب از معضلاتی است که در برخی خانواده ها به دغدغه ای جدی مبدل می شود،چالشی که کارشناسان حوزه اجتماعی راهکارهای متعددی را برای مهار و کنترل آن توصیه می کنند.

برخی پدیده‌های اجتماعی به محض ورود به زندگی ما چنان جایگاهی پیدا می‌کنند که دیگر تغییر آنها ممکن نیست. اینترنت نیز یکی از همین پدیده‌هاست که تمام زندگی ما را در هر جایگاه، هر مکان و هر سنی فرا گرفته است به طوری که برای هیچ یک از ما تصور زندگی بدون اینترنت ممکن نیست.

یک روان شناس کودک و نوجوان گفت: سرکوفت زدن در زمینه تحصیلی نه تنها بهبود اوضاع درسی فرزندتان را در پی نخواهد داشت بلکه موجب تخریب رابطه شما و فرزندتان خواهد شد.

این روزها موبایل و تبلت وسیله‌ای است که در دستان هر قشر و سنی از جامعه دیده می‌شود. این وسیله ارتباطی علی رغم فوایدی مانند سهولت ارتباط، مضراتی بر سلامت نوجوانان و جوانان نیز دارد. حتی گاهی موجب اعتیاد و کند شدن فرآیند یادگیری در آن‌ها می‌شود.

ابراز مخالفت با نوجوانان راه و رسم ویژه ای داردکه عدم شناختش ممکن است نتیجه نامطلوبی در بر داشته باشد. بعضی وقت‌ها والدین آن‌قدر نسبت به فرزندشان حالت حمایتی و محافظه‌کارانه به خود می‌گیرند که در جواب هر پرسشی و برای هر تصمیمی جواب نه می‌دهند:

دانش آموز هستم و امسال به کلاس نهم می روم. در دوره ابتدایی دوستان خوبی داشتم اما به دلایلی از قبیل تغییر مدرسه و تاثیر گذاشتن افراد ناباب روی دوستانم، همه آن ها را از دست دادم. اکنون برای سال جدید می خواهم دوستان جدیدی پیدا کنم. لطفا در این مسئله به من کمک کنید.

دوران نوجوانی، دوران بسیار مهمی در طول زندگی است؛ زیرا در این دوران فرزندتان دیگر نه کودک است و نه به اندازه کافی بزرگ شده است. همچنین افراد در این دوران تصمیم‌های مهمی برای آینده خود می‌گیرند. پدر و مادر و سایر نزدیکان بیشترین تاثیر را در این دوران بر فرزندان خود می‌گذارند و باید بیشتر از گذشته به دختران و پسران خود توجه کنند. همه می‌داند، اعتماد به نفس یکی از مهم‌ترین کلید‌های کسب موفقیت است، اما چگونه می‌توان اعتماد به نفس فرزندان خود را افزایش دهیم؟

همه والدین به فرزندان خود در هر مرحله ای از زندگی شان چه کودکی، چه نوجوانی و چه جوانی عشق می ورزند اما بیشتر ما با این موضوع موافق هستیم که برخورد و رفتار با فرزندان در دوران بلوغ، مشکل تر از هر دوره دیگری است. در طول این دوران، بسیاری از والدین در یک دام گرفتار و اشتباهات متداولی را در پرورش و آموزش فرزندان شان مرتکب می شوند. در ادامه هفت مورد از مخرب ترین عبارت هایی را که نباید در برخورد با نوجوانان به کار ببرید، گردآوری کرده ایم.

«نوجوانی» یکی از بحرانی ترین دوره های زندگی انسان هاست. هویت یابی در این سنین شروع می شود و تا مدت ها ادامه دارد. از یک سو نوجوان تکلیف خودش را با خودش نمی داند و هر روز یک برنامه جدید برای آینده اش دارد، از سوی دیگر تغییرات هورمونی و فرآیندهای رشد موجب می شود که دچار مشکلاتی با خانواده اش، دوستان و جامعه شود.

توجه به مد و اهميت دادن به لباس و آرايش از ويژگي‌هاي رفتاري مهم اين دوره (نوجواني) به شمار مي‌آيد. در اين سن، نوجوان به ظاهر خود توجه بيش از حد نشان مي‌دهد اما چه عاملی در مدگرایی نوجوانان موثر است و در این مساله چگونه باید با نوجوانان برخورد کرد ؟

نیاز جنسی از دیرباز تاکنون به عنوان یکی از بحث انگیزترین نیازهای مطرح و همواره یکی از دغدغه ها و دل مشغولی های انسان بوده است و رفتار او را در ابعاد متفاوت تحت تاثیر قرار می دهد اما مسئله نگران کننده در این رابطه بحران های جنسی است که نوجوانان در گیر آن می شوند.

میگنا: اختلافات و مشکلاتی که میان پدر و مادرها و فرزندان نوجوان وجود دارند مثل سریال های ادامه دار هستند. یعنی هم از نظر تعداد زیادند و هم از لحاظ عمق و کیفیت، پر دامنه اند. بیشتر مواقع این اختلافات به اندازه ای شدید می شوند که فضای پرمهر خانواده تبدیل به میدان جنگ، نفرت، مچ گیری و کینه جویی می شود به گونه ای که از آن خانواده فقط یک پوسته ظاهری و یک اسم باقی می ماند و از درون کاملا متلاشی می گردد.

سن قانونی برای به رسمیت شناخته شدن بلوغ در کشور ما و بسیاری کشور های دیگر ۱۸ سال است. اما مشخص است که بلوغی که قانون مد نظر دارد با بلوغ فکری که یک فرد بالغ را از یک فرد نابالغ متمایز می کند متفاوت است. انتظاراتی که از یک فرد ۱۸ ساله می رود می تواند از فرهنگی به فرهنگ دیگر و حتی خانواده ای به خانواده دیگر کاملاً متفاوت باشد، اما برخی مهارت ها را می توان بایسته هایی در نظر گرفت که هر فرد ۱۸ ساله برای موفقیت در زندگی، باید تا این سن در وجود خود پرورش داده باشد. در نظر داشتن این موارد هم برای والدین و هم برای خود نوجوانان بسیار مفید واقع می شود. جولی لیتکات هیمز، رئیس سابق یکی از دانشکده های دانشگاه استنفورد و نویسنده، در پاسخ به اینکه یک فرد ۱۸ ساله به چه مهارت هایی نیاز دارد ۸ مورد را ذکر کرده است که در ادامه آنها را با هم مرور می کنیم؛ مواردی که خیلی از آنها در عین سادگی به راحتی مغفول واقع می شوند.

توضیح امور جنسی و پاسخ به پرسش‌های این حوزه به کودکان، هر چند سخت اما شدنی است، کودکان با استدلالات ساده قانع می‌شوند و والدین قادرند با گفتن حقایقی ساده به سوالات آنها پاسخ دهند؛ اما وقتی آنها به سنین نوجوانی می‌رسند آموزش مسائل جنسی با جزئیات بیشتری صورت می‌گیرد و برای بسیاری از والدین سخن گفتن درباره این مسائل و پاسخگویی به سوالات جنسی نوجوانان سخت‌تر می‌شود، برخی از آنها هنگام راهنمایی کردن فرزندانشان خود را در تنگنا می‌بینند، چرا که نمی‌دانند گفتن چه چیز درست و توضیح چه چیز غلط است. به همین دلیل همیشه فاصله‌ای بین والدین و فرزندان ایجاد شده و موجب شرم و خجالت فرزندان از پرسشگری در این حوزه مهم دوران بلوغ می‌شود و ناچار نوجوانان از طریق منابع دیگری همچون دوستان، کتاب‌های مرتبط با بهداشت جنسی، فیلم‌ها، اینترنت و هر منبعی که حاوی اطلاعات درست یا غلط درباره مسائل جنسی است، به دنبال پاسخ سوالاتشان می‌گردند.

صفت‌هاي ثانويه جنسي عبارتند از: جوش‌هاي صورت، پوست چرب، تغيير شکل بدن، نعوظ و احتلام شبانه در پسرها و قاعدگي در دخترها. بلوغ زودرس در دخترها 10 برابر بيشتر از پسرها ديده مي‌‌شود. علت آن مي‌تواند بيماري‌هاي شناخته شده جسماني يا علت‌هاي ناشناخته باشد. بلوغ زودرس در پسرها بيشتر از دخترها با علت‌هاي شناخته شده جسماني همراه است بنابراين در برخورد با آن در پسرها بيشتر بايد در جستجوي علت‌هاي جسماني باشيم. اين علت‌ها مي‌توانند مربوط به قسمت‌هاي تنظيم‌کننده هورمون در سيستم اعصاب مرکزي باشند مانند تومور‌هاي مغزي يا ضربه به سر يا مربوط به بيماري‌هاي غدد فوق‌کليه يا غدد جنسي (بيضه در پسرها و تخمدان در دخترها). در 90 درصد موارد در دخترها و 75 درصد موارد در پسرها هيچ علت شناخته‌شده جسماني يافت نمي‌شود.

از نوجوانی به عنوان یکی از بحرانی ترین دوره های زندگی انسان یاد می کنند چرا که هویت یابی در این سن شروع می شود و با تغییرات هورمونی و فرآیندهای رشد نواجوان دچار مشکلاتی با خانواده ، دوستان و جامعه می شود. این دوره از سنین نوجوانان برای خانواده ها نگران کننده است و با توجه به وضعیت فعلی نوجوانان ممکن است دچار ارتباط های عاطفی با جنس مخالف شوند و مسئله ی مهم در این زمینه نحوه ی برخورد خانواده با نوجوان است که گاهی خانواده ها با برخورد نامناتسب در این زمینه کار را خراب تر می کنند و راه را برای به خطا رفتن نوجوان باز خواهند کرد.

دانشمندان تغييرات در ناحيه نرمه جلويي مغز انسان که مسوول کنترل محرک هاي انگيزشي، قضاوت و تصميم گيري نوجوان است را توجيه مناسبي براي رفتارهاي عجيب اغلب نوجوانان در اين سنين مي دانند.

اگر شما هم دختر نوجواني در خانواده داشته باشيد، حتما مي‏دانيد که دختران نوجوان به دليل ويژگي‏هاي جسمي خاصي که دارند و نقش‏هايي که قرار است در آينده ايفا کنند، از نظر سلامت آسيب‌پذيرتر از پسرها هستند. از آنجا که همين دخترها قرار است در سال‏هاي بعدي مادر شوند بايد از همين حالا به فکر اين باشيم که پايه‏هاي سلامت ‌‏شان را به شکل درست و محکمي ‏بنا کنيم و مراقب باشيم در آينده، زنان جوان کشور‌مان با بيماري‏هايي مختلفي مثل پوکي استخوان، کم‏خوني و سوءتغذيه دست و پنجه نرم نکنند. متاسفانه به سلامت رواني دختران معمولا توجه چنداني نمي‏شود؛ در حالي که اگر دختران نوجوان ما از سنين بلوغ در شرايط امنيت رواني رشد نکنند، در آينده احتمال ابتلاي آنها به انواع اختلالات رواني بيشتر مي‏شود.

«دوران بلوغ سخت‌ترین سال‌های زندگی‌ام بود. از خودم بدم می‌آمد. نمی‌توانستم با كسی درباره خودم حرف بزنم. از تغییراتی كه هر روز در من ایجاد می‌شد، خجالت می‌كشیدم. دیگر دوست نداشتم با مادرم بیرون بروم و با او حرف بزنم.»