شناسنامه انسان در قرآن کریم

قرآن کریم دارای یک خصوصیات ذاتی و درونی است که به‌عنوان آخرین کتاب‌ آسمانی مطرح است و بعد از آن کتابی و پیامبری نخواهد آمد.

دانشمند غربی «بوکای» در کتاب «قرآن، تورات، انجیل، علم» مطرح کرده که شناسنامه انسان در قرآن در سوره مؤمنون را نگاه کنید، من به‌عنوان یک پزشک ناگزیرم که این اعتراف را در پیشگاه قرآن داشته باشم که این مطالبی که قرآن از مسائل زیستی و روان‌شناختی انسان و پرونده نهایی‌ای که از باب فلسفه تفسیر حیات برای انسان مطرح می‌کند، بی‌نظیر است.

همچنین «باربور» مطرح می‌کند که برای محققان سؤال‌هایی مطرح می‌شود، این که من کیستم؟ از کجا آمده‌ام؟ به کجا می‌روم؟

وقتی این سؤال مطرح شد نمی‌توان از کنار این سؤال به آسانی گذشت و نیاز به یک پاسخ منطقی وجود دارد که برای خود به تفسیر حیات و فلسفه وجودی نیازمند است. بوکای می‌گوید: این آیات هم فلسفه حیات انسان است، هم زیست‌شناسی انسان و هم روانشناسی انسان است.

چیزهایی در این چند آیه وجود دارد که من هرچه به‌خودم فشار می‌آورم تنها می‌توانم اعتراف کنم که این سخنان نه درخور جامعه آن‌ روز یا حتی در یونان کهن است،بلکه ناگزیرم که اعتراف کنم که محمد(صلی الله علیه و آله) این سخنان را از خودش نگفته، بلکه از خدای خود گفته است.

فراعصری بودن زبان قرآن

منظورم این است که ظرفیت معنایی قرآن کریم در عرصه معارف موضوعات مختلفی را شامل می‌شود. در بعد آموزه‌ها؛ یعنی بایدها و نبایدها هم همه شرایط زندگی انسانی شرح داده شده است. امام علی(علیه السلام) می‌فرماید : که پیامبر(صلی الله علیه وآله) فرمودند : آیه: «وَأَقِمِ الصَّلاَه طَرَفَی النَّهَارِ وَزُلَفًا مِّنَ اللَّیلِ» (آیه 114 سوره هود) امیدوارکننده‌ترین آیه در قرآن کریم است؛ برای اینکه هر مسلمان که در هر روز برای اقامه نماز به پیشگاه خداوند می‌رود، انگار که برای خداوند از اول متولد شده است. وقتی که انسان ارتباط صادقانه خود با خداوند را برقرار می‌کند، مثل این است که تازه از مادر متولد شده است. این عبارات معنایی به زندگی انسان می‌دهد که در جای دیگری مشاهده نمی‌شود.

در ذیل این آیه سلمان فارسی روایتی را نقل می‌کند که با حضرت رسول(صلی الله علیه و آله) در کنار درختی بودیم که ایشان شاخه‌های درخت را گرفت و تکان داد و برگ‌های آن درخت ریخت و سؤال فرمودند : که‌ ای سلمان! می‌دانی برای چه این کار را انجام دادم؟ عرض کردم نه! فرمودند که می‌خواستم این مسئله را بیان کنم که وقتی انسان در جایگاه اقامه نماز می‌ایستد وقتی که از نماز فارغ می‌شود، همان طور که من این شاخه را تکان دادم و برگ‌ها ریخت، اگر این انسان گناهان و خطاهایی داشته باشد، در آن وعده می‌ریزد.

همسویی قرآن کریم با فطرت آدمی

همسویی مسائل فکری و آموزه‌های ارزشی قرآن با فطرت انسان هم از دیگر دلایل فراعصری بودن زبان قرآن است. اساس دستورات قرآن، دستورات انسانی است، البته ما باید این توجه را داشته باشیم که همه اجزای قرآن را با هم ببینیم.

هماهنگ بودن این آموزه‌ها با عقل، واقع‌گرایی و معرفت‌بخشی معارف هستی‌شناسانه و بایدها و نبایدهای مورد دعوت قرآن هم از دیگر دلایل فراعصری بودن زبان قرآن کریم است.

جامعیت و توازن میان خواسته های منطقی آفرینشی چون انسان اعم از مادی، معنوی، فردی و اجتماعی و انعطاف‌پذیری و پیش‌بینی متغیرهای گوناگون حیات بشر و پیش‌بینی امامت و مرجعیت دینی معصومانه و عدل قرآن هم از دیگر دلایل فراعصری بودن زبان قرآن هستند.

در قرآن تعارض میان علم ودین وجود ندارد !

اساسا به‌عنوان یک مسئله بحث تعارض علم و دین را در قرآن کریم وجود ندارد . بیش از 300 مورد تشویق به علم، پرسشگری و جست‌وجوگری در قرآن کریم وجود دارد.

در مکتب اسلام پذیرش دین هم منوط به فهم است ، به عبارتی تفکر با تدین توأمان است.

جست‌وجو‌گری و فهم عناصر دینی با عمل‌کردن به آن عجین است. بنابراین پیش‌بینی عنصر مشارکت اندیشه خلاق انسان، عنصر دیگری است که در ارتباط با فراعصری بودن زبان قرآن می‌تواند مطرح باشد. با این اجزا یا مبانی که بیان شد به‌نظر می‌رسد که دیدگاه جاودانگی و فراعصری بودن زبان قرآن کریم می‌تواند تضمین شود.

بخش قرآن تبیان

منبع :

بیانات حجت‌الاسلام محمد‌باقر سعیدی‌‌روشن ، پیرامون فراعصری بودن زبان قرآن