بازار سکه و شعار جهاد اقتصادی

دکتر محمد خوش‌چهره ضمن ارائه تحلیلی درباره وضعیت بازار طلا، اظهار داشت: این اتفاقات زمانی كه در فضای عقلایی كار می‌شود و منطق و تدبر مدیریتی همراه با درك اقتصادی از شرایط می‌تواند منشأ تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری و برخی اقدامات باشد.

وی با بیان اینكه گاهی اوقات منطق اقتصادی و مدیریتی وجود ندارد و ملاحظات دیگری بر اقتصاد حاكم است، افزود: اما برای بازار سكه باید مدیریت جامع‌تری صورت بگیرد و از برخی خطاهای اختلال‌ زا كه موجب بروز اثرات منفی در سایر بخش‌های اقتصادی خواهد شد، جلوگیری شود.

این استاد دانشگاه ادامه داد:‌ اگر بخواهیم به شكل ساده به موضوع اخیر بپردازیم این نتیجه حاصل می‌شود كه هم‌ اكنون تقاضایی برای خرید سكه ایجاد شده و بانك مركزی بعنوان عرضه‌ كننده مدعی است كه با مدیریت بخش عرضه می‌تواند تقاضا و بازار را كنترل كند.

افزایش انگیزه سوداگری خرید سكه به خاطر سیاست غلط بانك مركزی

این اقتصاددان ضمن تأكید براینكه مدیریت عرضه در بازار طلا و همچنین برآورد تقاضا طی هفته‌های اخیر نادرست است، گفت: بانك مركزی می‌ تواند عرضه گسترده‌تری داشته باشد؛ به دلیل اینكه براورد تقاضا در بازار سكه درست نیست نه تنها تقاضای بازار به ظاهر فروكش نمی‌كند بلكه با نوع مدیریتی كه اعمال شده انگیزه سوداگری در بازار افزایش پیدا كرده است.

خوش‌ چهره در عین حال تأكید كرد: این شرایط باعث شده كه هر فرد دارنده منبع پولی خرد، نیمه خرد و كلان وسوسه می‌شود وارد بازار با شرایط موجود شود.

وی با اشاره به افزایش تقاضا برای خرید سكه در بازار طلا، تصریح كرد: ایجاد بی‌جهت تقاضا برای شكاف قیمتی در بازار سكه (نرخ عرضه و بازار) نمی ‌تواند راه‌ حل كاهش التهابات بازار طلا باشد.

این استاد دانشگاه ادامه داد:‌ خیلی از مردم عادی بعضاً‌ برای حفظ مصالح و منافع شخصی خود از خطاهای مدیریتی استفاده می ‌كنند؛ نمونه بارز این امر ازدحام جمعیت مقابل شعب بانك‌ها برای كالای غیر ضروری كه صرفاً منفعت اقتصادی دارد، می باشد.

ضعف مدیریت بانك مركزی در بازار

خوش‌چهره در بخش دیگری از سخنان خود به تفاوت قیمت خرید و فروش سكه در بازار و بانك ملی اشاره و تصریح كرد: این تفاوت قیمت باعث شده لطیفه‌ای تحت عنوان یارانه سكه به اقشار در جامعه ساخته شود.

وی افزود: طبق این لطیفه اگر هر سرپرست خانواری از بانك سكه بگیرد با فروش آن در بازار آزاد معادل و یا درصدی از حقوق یك ماه خود را می‌تواند به دست بیاورد.

این استاد دانشگاه اضافه كرد: مورد مذكور باعث شده كه فضای تقاضایی غیرمنطقی در بازار سكه صورت گیرد. این امر به معنای عدم موفقیت بانك مركزی در عرضه سكه است.

به گفته خوش‌چهره، برخی از برآوردها حاكی از ظرفیت مشخص تولید و ضرب سكه در هر سال است؛ این عدد مشخص نشان دهنده محدودیت تولید و ضرب سكه است چراكه دیگر سكه نمی‌تواند وارداتی باشد.

وی اضافه كرد:‌ محدودیت عرضه و دامن زدن به تقاضایی كه ریشه در سوداگری دارد مؤید ضعف مدیریت بانك مركزی در بازار سكه است.

ركود اقتصادی بازار كسب و كار، انگیزه سوداگری سكه را بالابرد

این اقتصاددان دستیابی به منابع ریالی بالاتر را منطق اقتصادی حاكم بر بازار سكه عنوان و تصریح كرد:‌ بازار كسب و كار در برخی از بخش‌ها فضای خوبی ندارد به تعبیر دیگری این بازارها دچار ركود اقتصادی شده‌اند و به دلیل نگرانی از افزایش هرینه‌ها ناشی از طرح هدفمندی ترجیح می ‌دهند كه منابع خود را تبدیل به پول نقد نمایند و همین امر انگیزه سوداگری در بازار طلا را بالا برده است.

خوش ‌چهره همچنین گفت: انگیزه سوداگری و خرید حجم زیادی از سكه‌ها و شمش‌های طلا مؤید حجم پول بالقوه در جامعه بوده كه شرایط موجود انها را تبدیل به پول بالفعل كرده است.

وی تأكید كرد: بخشی از منابع مذكور می‌تواند ناشی از خروج سپرده‌ها از بانك‌ها و فروش دارایی‌ها و سایر موارد باشد اما در هرشرایط این مساله مقوله خوبی نیست به خاطراینكه در بازار سكه علامتی را به سایر فعالان اقتصادی می‌دهد كه سوداگری در این بازار بهتر از شرایط ثبات است.

احتمال تكرار تجربه دهه 70 با ادامه وضعیت موجود

این استاد دانشگاه ضمن تأكید برضعف و ایراد اساسی به مدیریت حاكم در بازار سكه، ‌اظهار داشت: فضای سوداگری كه در دهه 70 در مقطع كوتاهی رخ داد این روزها نیز درحال تكرار شدن است.

این اقتصاددان با اشاره به اینكه ضعف مدیریتی در دهه 70 در بازار ارز موجب پراكندگی سوداگری در بازارهایی مانند سكه، موبایل و پیكان شد، تصریح كرد: باید دقت شود كه بحث حاكم هرچند كه منفعتی به ظاهر مبنی برافزایش درآمدهای ریالی ناشی از افزایش قیمت برای بانك مركزی داشته باشد می‌تواند آثار و پیامدهای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی نامطلوبی را به نمایش بگذارد.

خوش‌ چهره گفت: باید برای كنترل بازار موجود طلا از ظرفیت بالای كارشناسی، متدبر و مسئولیت‌پذیر استفاده شود تا دامنه آن را بعنوان فضای ملتهب اقتصادی بی‌جهت از سوی مدیریت كلان اقتصاد دامن زده نشود.

سوداگری بازار طلا موجب التهاب در اقتصاد كشور شده است

این استاد دانشگاه در ادامه به آثار سیاست‌های پولی و بانكی سال 90 در افزایش التهاب بازار سكه پرداخت و افزود: بسته سیاستی-نظارتی سال جاری نیز در وضعیت بازار طلا چندان بی‌تأثیر نیست ولی الان نگرانی وجود دارد كه خیلی از منابع نقدی (برخی منابع نقدی كه می‌تواند مولد اقتصادی هم باشد) به فضای سوداگری ناشی از سیاست‌های مدیریت كلان اقتصاد هدایت شود.

وی بیان كرد: صرفاً كاهش نرخ‌ سود بانك‌ها نمی‌تواند دلیل خروج سپرده‌ها از بانك‌ها باشد بلكه باید بررسی شود كه جایگزینی در كنار این سیاست وجود دارد یا خیر.

به اعتقاد خوش‌چهره، اگر نرخ سود بانكی كاهش یابد و سوداگری در بازار ارز و سكه وجود داشته باشد قطعاً سپرده‌ها به این بازارها سوق خواهند یافت و به دلیل تقاضای غیرمتعارف قیمت‌ها جهشی بالا می ر‌ود.

این اقتصاددان در ادامه تأكید كرد:‌ بالا رفتن قیمت‌ها در بازارهای سوداگر موجب ایجاد التهاب در فضای اقتصادی كشور می‌شود كه متضرر اصلی این وضعیت بخش‌های مولد اقتصادی هستند.

وی فضای ملتهب اقتصادی فعلی را موجب بروز پیامدها و آثار منفی در بخش‌های اقتصادی دانست و گفت: افزایش این پیامدها می‌تواند خارج از كنترل بانك مركزی و مدیریت كلان اقتصادی باشد و ضرر آن به مصالح ملی منجر شود.

احتمال سرایت شعله‌های آتش بازار سكه به مولدهای اقتصادی

خوش‌ چهره تأكید كرد: اتخاذ سیاست های مدبرانه و هوشیارانه از ضرورت‌های این مقطع اقتصادی است. حتی اگر برخی توجیه خود را برای ایجاد این وضعیت افزایش ارز ریالی دولت عنوان كنند باید بدانند كه این روش خطاست.

وی با بیان اینكه بانك مركزی هر چه سریعتر باید عرضه و تقاضای بازار سكه را كنترل كند، افزود: وضعیت و اتفاقات بازار طلا ناشی از سیاست‌های انفعالی است؛ اگر بانك مركزی سیاست‌های باثبات را اتخاذ كند دیگر وضعیت موجود ادامه نخواهد یافت.

به گفته این استاد دانشگاه، بانك مركزی هم اكنون درحال اجرای روش‌های آزمون و خطاست كه به نفع اقتصاد نیست؛ این وضعیت بازی با قلمرویی است كه شعله‌های آتش آن می‌تواند به سایر بخش‌ها دامن بزند و فضای ملتهب تولیدی را بوجود بیاورد.

این كارشناس اقتصادی با اشاره به سال جهاد اقتصادی گفت: در این سال باید موانع تولید برداشته شود اما ادامه وضعیت موجود و افزایش بازارهای سوداگری به معنای حركت در جهت تضعیف شعار جهاد اقتصادی است.

وی افزود:‌ در طول سالجاری باید زمینه ثبات در بازار به خصوص حمایت از تولید در دستور كار قرار گیرد؛ زمینه این امر جلوگیری از رونق بازار غیرمولد و سودجویانه است.