مورچهها قایق نجات میسازند
مور یا مورچه حشرهای است اجتماعی همانند زنبور عسل از راسته نازکبالان که در میانههای دوره کرتاسه یعنی حدود ۱۱۰ تا ۱۳۰ میلیون سال پیش تکامل یافته است. امروزه بیش از ۱۲۰۰۰ گونه مورچه طبقه بندی شدهاند و تخمین زده میشود این تعداد تا ۱۴۰۰۰ گونه نیز برسد. مورچهها به راحتی از شاخکهای آرنج دارشان و ساختار گره مانندشان و کمر باریکشان قابل شناسایی هستند.
جامعهٔ مورچهها دارای سیستم تقسیم کار ٬ارتباط بین اشخاص و توانایی حل مشکلات پیچیده است.این ارتباطات در جوامع انسانی با مطالعه و مذهب و در طول زمان بوجود آمده است.خیلی از تمدنهای انسانی از مورچهها در مراسم مذهبی در تغذیه و موارد پزشکی سود میجویند.توانایی آنها برای استفاده از منابع باعث تعارض آنها با انسانها شده است.آنها میتوانند به محصولات کشاورزی صدمه زده و وارد خانهها شوند.بعضی از انواع مورچهها مثل مورچه قرمز آتشین خودشان را از وقتی که به موضوعات جدید رساندند(مثل کابلهای برق)، مطرح کردند.
اینکه دنیای مورچهها دنیایی شگفتانگیز است موضوع تازهای نیست اما دانشمندان، شگفتی دیگری از زندگی و رفتار این جانداران را کشف کردهاند: گونهای از مورچهها قادرند در صورت خطر غرق شدن، به صورت گروهی، یک قایق نجات بسازند.
گونهای از مورچهها به نام «مورچه آتشی سرخ» با نام علمی Solenopsis invicta، که بومی آمریکای جنوبی است، با احساس خطر بر روی آب، دست به دست هم داده و از گروه خود، قایقی درست میکنند که میتواند وزنهای سنگینی را حمل کند.
آنها قادرند آرایش صفوف خود به صورت قایق نجات را هفتهها ادامه دهند به این امید که طی این مدت دوباره به ساحل نجات برسند.
مورچههای آتشی سرخ، برای این کار، پاها و آروارههای یکدیگر را محکم نگه میدارند و هوایی که بر سطح زبر اسکلت بیرونی بدنشان ذخیره شده، باعث میشود تا بر اساس یک قانون فیزیکی به نام «قانون کاسی-بَکستِر» خیس نشوند. با استفاده از این قانون، حتی مورچههایی که در کف قایق جا میگیرند هم خیس نمیشوند.
بر اساس این قانون، هر اندازه که سطحی زبرتر باشد، آب، سختتر به سطوح آن برخورد میکند و حبابهایی از هوا در لابلای این زبریها باقی میماند. پرهای اردک نیز به خاطر پستیبلندیهای ریزش، از همین طریق همیشه خشک باقی میماند.
"نِیتان مْلات"، مهندس مکانیک در مؤسسه فناوری جورجیای آمریکا که سرگروه تیم کشفکننده این رفتار مورچهها است میگوید که بر اثر فشار جمع، حبابهای هوای پیرامون هر مورچه به مورچه کناری فشرده میشود و از این طریق همه مجموعه آببندی میشود.
این تیم از پژوهشگران، گزارش آزمایش خود را این هفته در نشریه «گزارشهای آکادمیهای ملی» (Proceedings of the National Academies) منتشر کردند.
آنها در آزمایشهای خود، گروههایی ۵۰۰ تایی تا ۸ هزار تایی از مورچهها را به روی آب ریختند و هر بار آب را به آرامی هم زدند. پس از گذشت زمان کمی، هر گروه به طور خودجوش، دایرههایی قایقمانند را تشکیل داد.
به گفته «نیتان ملات» از این کشف میتوان در دنیای روباتیک استفادههایی کرد. با برنامهریزی برای صدها یا هزارها ربات کوچک که هر کدام قانون مشابه و سادهای از فیزیکی را دنبال کنند میتوان کاری کرد که این رباتها دست در دست هم، به اهداف بزرگتری برسند.
همچنین از شیوه استفاده مورچههای آتشی سرخ از خاصیت حبابهای بدنشان میشود در ساخت پارچهها و اجسام عایق کاملاً آببند نیز استفاده کرد.
فراوری: محسن مرادی
بخش دانش و زندگی تبیان
منابع:
ویکی پدیا، سی ان ان