تبیان، دستیار زندگی
تابلوهای راهنمائی و رانندگی هر یک پیام خاصی دارند. برخی توجه می دهند و برخی اخطار. برخی دیگر نیز یادآوری کننده و تاکید کننده اند. تعدادی هم از راننده می خواهند که خود را نسبت به وقوع هرگونه حادثه احتمالی مجهز سازد. پیام های ابرمردی که حکومت کوتاه پنج ساله
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

جناب! خویشتن دار باش

خویشتن داری


نیکوترین اندوخته تو باید اعمال صالح و درست باشد. هوای نفس را در اختیار گیر و از آن چه حلال نیست، خویشتن داری کن. زیرا بخل ورزیدن به نفس خویش، آن است که در آن چه دوست دارد، یا برای او ناخوشایند است، راه انصاف پیمایی .


تابلوهای راهنمائی و رانندگی هر یک پیام خاصی دارند. برخی توجه می دهند و برخی اخطار. برخی دیگر نیز یادآوری کننده و تاکید کننده اند. تعدادی هم از راننده می خواهند که خود را نسبت به وقوع هرگونه حادثه احتمالی مجهز سازد. پیام های ابرمردی که حکومت کوتاه پنج ساله اش- که همین می تواند درس های فراوانی برای مدیران نظام اسلامی باشد - الگویی تمام عیار، برای همه عدالت پیشگان و آزادگان عالم، به ویژه کارگزاران و مدیران نظام اسلامی است؛ همان تابلوهای راهنمائی است؛ اما فرا روی دولتمردان و کارگزارانی که قصد دارند در مسیر پر پیچ و خم خدمت به مردم و تصمیم گیری برای نظام اسلامی حرکت کنند. آنچه می آید گزیده ای است از این پیام ها در نهج البلاغه:

- واجباتت را با اخلاص انجام بده

از کارهائی که به خدا اختصاص دارد و باید با اخلاص انجام دهی، انجام واجباتی است که ویژه پروردگار است. پس در بخشی از شب و روز، وجود خود را به پرستش خدا اختصاص ده، و آن چه تو را به خدا نزدیک می کند، بی عیب و نقصانی انجام ده، اگر چه دچار خستگی جسم شوی. (نامه 53)

- فراوان یاد قیامت کن

تو بر نفس، مسلط نخواهی شد، مگر با یاد فراوان قیامت، و بازگشت به سوی خدا. آن چه بر تو لازم است آن است که حکومت های دادگستر پیشین، سنت های با ارزش گذشتگان، روش های پسندیده رفتگان و آثار پیامبر(ص) و واجباتی که در کتاب خداست را، همواره به یاد آوری و از آن چه ما عمل کرده ایم، پیروی کنی. (نامه 53)

- مراقب هجوم شیطان باش

مبادا هرگز دچار خودپسندی گردی! و به خوبی های خود اطمینان کنی، و ستایش را دوست داشته باشی، که این ها همه از بهترین فرصت های شیطان برای هجوم آوردن به توست، و کردار نیک نیکوکاران را نابود سازد. (نامه 53)

- خویشتن دار باش

نیکوترین اندوخته تو باید اعمال صالح و درست باشد. هوای نفس را در اختیار گیر و از آن چه حلال نیست، خویشتن داری کن. زیرا بخل ورزیدن به نفس خویش، آن است که در آن چه دوست دارد، یا برای او ناخوشایند است، راه انصاف پیمایی. (نامه 53)

- با خودسازی، مردم را تربیت کن

کسی که خود را رهبر مردم قرار داد، باید پیش از آن که به تعلیم دیگران بپردازد، خود را بسازد و پیش از آن که با حرفش تربیت کند، عملش تعلیم دهنده باشد. (حکمت 73)

- مردمی باش

بخشی از وقت خود را به کسانی اختصاص ده که به تو نیاز دارند، تا شخصا به امور آنان رسیدگی کنی و در مجلس عمومی با آنان بنشین و در برابر خدایی که تو را آفریده، فروتن باش، و سربازان و یاران و نگهبانان خود را از سر راهشان دور کن تا سخنگوی آنان بدون اضطراب در سخن گفتن با تو گفتگو کنند. (نامه 53)

مبادا هرگز دچار خودپسندی گردی! و به خوبی های خود اطمینان کنی، و ستایش را دوست داشته باشی، که این ها همه از بهترین فرصت های شیطان برای هجوم آوردن به توست، و کردار نیک نیکوکاران را نابود سازد

- با مردم رو راست باش

هرگاه مردم نسبت به تو گمان بد کردند، عذر خویش را آشکارا با آنان در میان بگذار و با این کار از بدگمانی نجاتشان ده، که این کار ریاضتی برای خود سازی تو و مهربانی کردن نسبت به مردم است و این عذرخواهی تو آنان را به حق وا می دارد. (نامه 53)

- با مردم مهربان باش

مهربانی با مردم را پوشش دل خویش قرار ده، و با همه دوست و مهربان باش. مبادا هرگز چونان حیوان شکاری باشی که خوردن آنان را غنیمت دانی؛ زیرا مردم دو دسته اند: دسته ای برادر دینی تو و دسته دیگر همانند تو در آفرینش. (نامه 53)

- به ملت خیانت نکن

کسی که امانت الهی را خوار شمارد و دست به خیانت آلوده کند، خود و دین خود را پاک نساخته و درهای خواری را در دنیا به روی خود گشوده. و در قیامت خوارتر و رسواتر خواهد بود و همانا بزرگ ترین خیانت، خیانت به ملت و رسواترین دغل کاری، دغل بازی با امامان است. (نامه 26)

- خشنودی خدا را با خشنودی مردم عوض نکن

خدا را برای راضی نگه داشتن مردم، به خشم نیاور. زیرا خشنودی خدا جایگزین هر چیزی است. اما هیچ چیز جایگزین خشنودی خدا نمی شود. (نامه 27)

نهج البلاغه

- بر مردم منت نگذار

مبادا با خدمت هایی که انجام دادی، بر مردم منت گذاری! یا آن چه انجام داده ای بزرگ بشماری، یا مردم را وعده ای داده، سپس خلف وعده نمایی! منت نهادن، پاداش نیکوکاری را از بین می برد، و کاری را بزرگ شمردن، نور حق را خاموش گرداند و خلاف وعده عمل کردن، خشم خدا و مردم را بر می انگیزاند. (نامه 53)

- به فکر مشکلات محرومان باش

همواره در فکر مشکلات محرومان باش. از آنان روی بر مگردان. به ویژه امور کسانی را از آنان بیشتر رسیدگی کن که از کوچکی به چشم نمی آیند و دیگران آنان را کوچک می شمرند و کمتر به تو دسترسی دارند.. (صفحه 583)

- رعایت حال محرومان و طبقات پائین جامعه را بکن

خدا را! خدا را! در خصوص طبقات پایین و محروم جامعه، که هیچ چاره ای ندارند و عبارتند از زمین گیران، نیازمندان، گرفتاران و دردمندان. همانا در این طبقه محروم، گروهی خویشتن داری کرده و گروهی به گدایی دست نیاز بر می دارند. پس برای خدا پاسدار حقی باش که خداوند برای این طبقه معین فرموده است. (نامه 53)

-با راست گویان پیوند کن

تا می توانی با پرهیزکاران و راستگویان بپیوند و آنان را چنان پرورش ده که تو را فراوان نستایند و تو را برای اعمال زشتی که انجام نداده ای تشویق نکنند، که ستایش بی اندازه، خودپسندی می آورد و انسان را به سرکشی وا می دارد. هرگز نیکوکار و بدکار در نظرت یکسان نباشند. زیرا نیکوکاران در نیکوکاری بی رغبت و بدکاران در بدکاری تشویق می گردند، پس هرکدام از آنان را بر اساس کردارشان پاداش ده. (نامه 53)

- از خشم عمومی مردم بترس

مراقب خشم عمومی مردم باش! دوست داشتنی ترین چیزها، در نزد تو در حق، میانه ترین، و در عدل، فراگیرترین و در جلب خشنودی مردم، گسترده ترین باشد، که همانا خشم عمومی مردم، خشنودی خواص(نزدیکان) را از بین می برد، اما خشم خواص را خشنودی همگان بی اثر می کند. (نامه 53)

- مراقب مسوولان دفترت باش

در امور نویسندگان و منشیان(مسوولین دفتر)، به درستی بیندیش و کارهایت را به آنان واگذار و نامه های محرمانه که در بردارنده سیاست ها و اسرار توست، از میان نویسندگان به کسی اختصاص بده که صالح تر از دیگران باشد، کسی که گرامی داشتن، او را به سرکشی و تجاوز نکشاند تا در حضور دیگران با تو مخالفت کند، و در رساندن نامه کارگزارانت به تو، یا رساندن پاسخ های تو به آنان کوتاهی نکند و در آن چه برای تو می ستاند یا ازطرف تو به آنان تحویل می دهد، فراموشکار نباشد. (نامه 53)

- مراقب نزدیکانت باش

و از همکاران نزدیکت، سخت مراقبت کن، و اگر یکی از آنان دست به خیانت زد و گزارش جاسوسان تو هم آن خیانت را تایید کرد، به همین مقدار گواهی قناعت کرده او را با تازیانه کیفر کن، و آن چه از اموال که در اختیار دارد، از او بازپس گیر. سپس او را خوار دار و خیانت کار بشمار و حلقه بدنامی به گردنش بیفکن. (نامه 53)

هیچ گاه خود را از مردم پنهان نکن، که پنهان بودن رهبران، نمونه ای از تنگ خلقی و کم اطلاعی در امور جامعه می باشد. نهان شدن از رعیت، زمامداران را از دانستن آن چه بر آنان پوشیده است، باز می دارد، پس کاربزرگ، اندک و کار اندک بزرگ جلوه می کند، زیبا، زشت و زشت، زیبا می نماید و باطل به لباس حق در خواهد آمد

- ویژه خواری نکن

مبادا هرگز در آن چه که با مردم مساوی هستی، امتیازی بخواهی! از اموری که بر همه روشن است، غفلت کنی؛ زیرا به هر حال نسبت به آن در برابر مردم مسئولی و به زودی پرده از کارها، یک سو رود، و انتقام ستمدیده را از تو باز می گیرند. باد غرورت، جوشش خشمت، تجاوز دستت و تندی زبانت را در اختیار خود بگیر، و با پرهیز از شتاب زدگی و فروخوردن خشم، خود را آرامش ده تا خشم فرو نشیند و اختیار نفس در دست تو باشد. (نامه 53)

- شتاب زده عمل نکن

مبادا هرگز در کاری که وقت آن فرا نرسیده، شتاب کنی! یا در کاری که وقت آن رسیده، سستی کنی و یا در چیزی که (حقیقت آن) روشن نیست، ستیزه جویی نمایی و یا در کارهای واضح و آشکار کوتاهی کنی! تلاش کن تا هر کاری را در جای خود و در زمان مخصوص به خود انجام دهی. (نامه 53)

- در انعقاد قراردادها و پیمان ها دقت کن

مبادا قراردادی را امضا کنی که در آن برای دغل کاری و فریب راه هایی وجود دارد، و پس از محکم کاری و دقت در قرارداد،

تفسیر آیات قرآن در نهج البلاغه(4)

دست از بهانه جویی بردار، مبادا مشکلات پیمانی که بر عهده ات قرار گرفته، و خدا آن را بر گردنت نهاده، تو را به پیمان شکنی وا دارد، زیرا شکیبائی تو در مشکلات پیمان ها که امید پیروزی در آینده را به همراه دارد، بهتر از پیمان شکنی است؛ که از کیفر آن می ترسی و در دنیا و آخرت نمی توانی پاسخ گوی پیمان شکنی باشی. (نامه 53)

- در مقابله با دشمن، دوراندیش باش

زنهار! زنهار! از دشمن خود پس از آشتی کردن. زیرا گاهی دشمن نزدیکت می شود، تا غافلگیرت کند، پس دوراندیش باش و حسن ظن خود را متهم کن(به دشمن سو» ظن داشته باش). (نامه 53)

- در دسترس باش

هیچ گاه خود را از مردم پنهان نکن، که پنهان بودن رهبران، نمونه ای از تنگ خلقی و کم اطلاعی در امور جامعه می باشد. نهان شدن از رعیت، زمامداران را از دانستن آن چه بر آنان پوشیده است، باز می دارد، پس کاربزرگ، اندک و کار اندک بزرگ جلوه می کند، زیبا، زشت و زشت، زیبا می نماید و باطل به لباس حق در خواهد آمد. (نامه 53)

- عذری روشن

از خداوند بزرگ، با رحمت گسترده و قدرت برترش در انجام تمام خواسته ها، درخواست می کنیم که به آن چه موجب خشنودی اوست، من و تو را موفق فرماید، که نزد او و خلق او، دارای عذری روشن باشیم. برخوردار از ستایش بندگان، یادگار نیک در شهرها، رسیدن به همه نعمت ها و کرامت ها بوده و این که پایان عمر من و تو را به شهادت و رستگاری ختم فرماید، که همانا ما به سوی او باز می گردیم. (نامه 53)

برای دیدن سایر مقلات نهج البلاغه اینجا کلیک کنید


منبع:بلاغ (پایگاه تخصصی نهج البلاغه)

بخش نهج البلاغه تبیان  

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.