تبیان، دستیار زندگی
عرفان حقیقی، فقط درِ خانه اهل بیت (گوهرهایی از کلمات آیت الله سید رضا بهاءالدینی)
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دیگران هم چیزی ندارند

عرفان حقیقی، فقط درِ خانه اهل بیت (گوهرهایی از کلام آیت الله بهاءالدینی)

آیت الله بهاءالدینی

بسم الله الرحمن الرحیم

امروزه که شوق سلوک عرفانی در دل بسیاری از جوانان افتاده، طبیعتا این پرسش ذهن را مشغول میکند که در میان این همه روشهای مختلف مدعی سعادت بشر و در بین انبوه مدعیان عرفان، حقیقتی که مورد رضای خدا باشد و ما را به بیراهه نبرد کدام است.

در نوشتار پیش رو، با نگاهی به کلام عارف روشن ضمیر، مرحوم آیت الله سید رضا بهاءالدینی به دنبال پاسخی برای این پرسش هستیم. (1)

ما چیزی نداریم، دیگران هم چیزی ندارند، بروید در خانه اهل بیت، اگر ما چیزی داشته باشیم از برکت آنها است.

غیر از در خانه این خانواده، هیچ کجا خبری نیست

آیت الله بهاء الدینی می فرمود:

«برای آدم شدن و ورود به وادی سیر و سلوک، سیره عملی ائمه دین علیهم السلام را نصب العین خود قرار دهید که غیر از در خانه این خانواده، هیچ کجا خبری و چیزی نیست و هر کجا جای پای عرفان و شناخت را دیدید، بدانید که ارتباط با ائمه علیهم السلام آنجا بود گرچه شهرت به خلاف آن باشد و بدون ارتباط با ائمه معصومین عرفان دروغ است. آنچه ما فهمیده ایم این است.»

بارها می فرمود:

«همه چیز در سیره و روش ائمه معصومین علیهم السلام است. ما چیزی نداریم، دیگران هم چیزی ندارند، بروید در خانه اهل بیت، اگر ما چیزی داشته باشیم از برکت آنها است.»

تمام مراحلی که برای سالک الی الله ذکر شد و آنچه به نظر دیگران نرسیده است. همه را حضرت امیر، امام السالکین و معراج العارفین بدان اشاره فرموده است:

«قَدْ أَحْیَا عَقْلَهُ وَ أَمَاتَ نَفْسَهُ حَتَّى دَقَّ جَلِیلُهُ وَ لَطُفَ غَلِیظُهُ وَ بَرَقَ لَهُ لَامِعٌ كَثِیرُ الْبَرْقِ فَأَبَانَ لَهُ الطَّرِیقَ وَ سَلَكَ بِهِ السَّبِیلَ وَ تَدَافَعَتْهُ الْأَبْوَابُ إِلَى بَابِ السَّلَامَةِ وَ دَارِ الْإِقَامَةِ وَ ثَبَتَتْ رِجْلَاهُ بِطُمَأْنِینَةِ بَدَنِهِ فِی قَرَارِ الْأَمْنِ وَ الرَّاحَةِ بِمَا اسْتَعْمَلَ قَلْبَهُ وَ أَرْضَى رَبَّه‏» (2)؛ سالک الی الله عقل خود را زنده کرده و نفس خود را میرانده است، تا آنجا که این مراقبت و ریاضت شرعی نازکش کرده [و این گوشتها را تا اندازه ای از تنش آب کرده است]، غلظت روحش را تبدیل به لطف کرده و روحش رقیق شده است و در آن حالت یک مرتبه یک برقی از دورن در او می جهد پس راه را برایش روشن می کند. از این در به آن در و از این منزل به آن منزل می رود تا به آخرین منزل که منزل سعادت است و نهایت راه اوست، می رسد، که آنجا را باب و در سلامت گویند. و دو پاى او در قرارگاه امن با آرامش تن، استوار شد. به سبب آن كه دل را درست به كار گرفت، و پروردگار خویش را راضى كرد.

اینها چه اندازه جاهلند که خود را سرگرم این اعمال ظاهری کرده اند و از شناخت و معرفت الله بازمانده اند و اهل اللّهی را در این اداها می دانند.

ذکر حقیقی

روزی از محضر آقا درباره اذکار و اوراد پرسیدند. فرمودند:

«محصول و نتایج آن مادامی است، یعنی تا وقتی انسان مشغول است بهرهمند است، ولی ذکر، ذکر قلبی است که نتایج آن همیشگی است. باید قلب و دل ربط به او داشته باشد.

چه بسیار ذکرها که نتیجه مادامی هم ندارد و باید گفت: اشتغلت بالذکر عن المذکور.»

در جای دیگر فرمودند:

«به تسبیح و ذکر و ورد گول نخورید، ممکن است چیزی عادت انسان شود، وقتی عادت شد، ترک آن وحشت آور است، و منشأ اثر هم نیست. انسان گاهی مثل ضبط صوت می شود، می گوید و می خواند و هیچ حالی او نیست، لذا چیزی عاید خود او نمی شود.»

در حدیث آمده است:

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: «لَا تَنْظُرُوا إِلَى طُولِ رُكُوعِ الرَّجُلِ وَ سُجُودِهِ فَإِنَّ ذَلِكَ شَیْ‏ءٌ اعْتَادَهُ فَلَوْ تَرَكَهُ اسْتَوْحَشَ لِذَلِكَ وَ لَكِنِ انْظُرُوا إِلَى صِدْقِ حَدِیثِهِ وَ أَدَاءِ أَمَانَتِه‏»(3)؛ امام صادق علیه السّلام فرمود: به طول دادن ركوع و سجود مرد ننگرید، زیرا با آن عادت گرفته و اگر ترك كند، وحشتش گیرد، ولى به راستى گفتار و اداء امانتش بنگرید. (4)

می فرمود:

«روزی امام صادق علیه السلام بر جمعی گذشتند که حلقه ذکر تشکیل داده بودند، به آنها فرمود: ذکر؛ اوراد زبانی نیست، ذکر، خدا را متذکر بودن و در برابر معصیت و گناه حالت وقایه و خود نگهداری داشتن است.»

ذکر، ذکر قلبی است که نتایج آن همیشگی است. باید قلب و دل ربط به او داشته باشد. چه بسیار ذکرها که نتیجه مادامی هم ندارد.

عرفان حقیقی

آیت الله بهاء الدینی برخلاف آنان که خود را با اذکار و اوراد سرگرم می دارند و عبادات آنها با سبحه و سجاده و تخت پوست و غیره باید انجام پذیرد هیچ پای بندی به این آداب و رسوم نداشت، و گاهی تعبیر می فرمود:

«اینها چه اندازه جاهلند که خود را سرگرم این اعمال ظاهری کرده اند و از شناخت و معرفت الله بازمانده اند و اهل اللّهی را در این اداها می دانند.»

می فرمود:

«در مجلسی بودم عده ای از اینها جمع بودند و مجلس سوری بود و پلویی، هر کدام از افراد این فرقه با ولعی که در خوردن داشتند، مدعی اهل اللهی هم بودند.

به آنها گفتم راستی اگر خیال می کنید با این اذکار و اوراد صوری و این نحوه عملکرد به جایی می رسید سخت در اشتباهید، شما ذکر را دارید ولی از مذکور باز ماده اید.»

برخی هم با یک سری کلمات عرفانی، فلسفی و یک سلسله کارهای عملی آشنا هستند، با علوم غریبه افراد را جلب می کنند؛ میتوانند یک غیب بگویند؛ حرکتی فوق العاده انجام دهند؛ این که عرفان نیست. عرفان اصلاً با این بازیگری ها سازش ندارد. یک انسان عارف این طور نمی کند!

مواظب باش گول نخوری

استاد امجد

استاد محمود امجد شاگرد وارسته مرحوم آیت الله بهاء الدینی، در خصوص عرفان های نوظهور و حقیقت عرفان اسلامی میفرماید:

«امروزه عدهای شیَاد دانسته و به عمد با داشتن مسائلی فوق العاده به جان جوان ها میافتند و نسل جوان را فریب میدهند. این شیاد ها کاری به جز بازی ندارند. بازی با هر چیز، ابزاری دارد؛ نسل جوان ساده را با یک سری خرق عادت طلب می کنند.

خدا انسان را خلیفهی خود قرار داده نه برای این که این شیّادیها را انجام دهد؛ بریدن از اولیاء و انبیاء نتیجه اش افتادن در دامن این هاست.

راه تشخیص حقیقت، از این بازی ها، بودن با علماء و تماس با آن هاست. انسان باید علم داشته باشد تا از دام بلایا نجات یابد.

هر چیزی که حقیقتی داشته باشد، بدلی هم دارد. اگر حقیقتی نبود، بدلی هم نبود. عرفان حقیقی، آشنایی باخدا و مسائل ماوراء الطبیعه است.

برخی هم با یک سری کلمات عرفانی، فلسفی و یک سلسله کارهای عملی آشنا هستند، با علوم غریبه افراد را جلب می کنند؛ میتوانند یک غیب بگویند؛ حرکتی فوق العاده انجام دهند؛ این که عرفان نیست. عرفان اصلاً با این بازیگری ها سازش ندارد. یک انسان عارف این طور نمی کند!» (5)

پی نوشت ها:

(1) کلمات نقل شده از سایت صالحین

(2) نهج البلاغة، ص 337، خطبه220: فی وصف السالك الطریق إلى الله سبحانه

(3) الكافی، ج2، ص105، باب الصدق و أداء الأمانة؛ بحار الأنوار، ج‏68، ص8، باب 60 الصدق و المواضع التی یجوز تركه فیها و لزوم أداء الأمانة

(4) اصول كافى- ترجمه مصطفوى، ج‏3، ص165

(5) سایت گفتمان قرآنی به نقل از: غریب ره عشق، ویژه نامه بزرگداشت آیت الله بهاء الدینی(ره)


فرآوری: رهنما، گروه حوزه علمیه تبیان