جای خالی برنامه‌های مفرح در تلویزیون
جُنگ‌های تلویزیونی عموم مردم را جذب رسانه ملی می كند
چه بخواهیم چه نخواهیم، شیوه زندگی عوض شده و بسیاری از عادات معمول ما را هم دچار تغییرات بزرگ و كوچك كرده است. بسیاری از ما علاقه داریم كه ساعات پایانی شب را كه معمولا لحظات آرامش است به مطالعه اختصاص دهیم و برویم سراغ كتاب‌ها و مطالبی كه خواندن یا نوشتن آنها انگار خوراك روحمان است و به ما آرامش می‌دهد.
اما این آرزویی است كه به دلیل همان اقتضائات عصر مدرن و خستگی‌ها و مشغله‌های مختلف براحتی محقق نمی‌شود. به همین جهت برای رفع خستگی و تغییر فضا و محیط بسیاری از اوقات وقتی همه اعضای خانواده در كنار هم هستند دوست دارند برنامه‌های شاد و مفرحی را تماشا كنند از این رو تلویزیون در این زمینه می‌تواند كارهای بزرگی انجام دهد؛ به همین دلیل تلاش می‌كند با تهیه برنامه‌های جُنگ این لحظات را برای مردم فراهم كند؛ برنامه‌هایی كه به جرأت می‌توان گفت، مخاطبان زیادی دارد. این‌گونه برنامه‌ها مولفه‌های فراوانی دارد اما اجرای صمیمی و زیبا اولین شاخصه این برنامه‌هاست كه می‌تواند مخاطب را پس از یكی دو شب تماشای برنامه، مشتری همیشگی آن كند. از دیگر ویژگی‌های مخاطب‌پسند جنگ‌های شبانه، حضور مهمانان ویژه و نماهنگ‌هایی با صدای چهره‌های سرشناس سینما و تلویزیون است.
با نگاهی گذرا به برنامه‌هایی كه چندین سال به عنوان برنامه‌های شبانه پخش می‌شد می‌توان دریافت كه تا چه اندازه این‌گونه برنامه‌ها موفق هستند. در حال حاضر آنچه به وضوح می‌بینیم، تصاحب تمامی زمان جدول پخش برنامه‌های سیما به برنامه‌های تحلیلی سیاسی و اقتصادی و برنامه‌های آموزشی یا برنامه‌های معارفی است.
زمان‌های دیگر این جدول هم با برنامه‌های پزشكی و سریال‌ها و فیلم‌ها پر می‌شود. خلأ بزرگی كه از پیگیری برنامه‌های سیما دستگیرمان می‌شود كمبود برنامه‌های شاد و مفرح یا همان جنگ‌های شادی است كه تا چند سال پیش تعدادشان كم نبود. در تمامی شبكه‌های تلویزیونی می‌توان گفت این‌گونه جنگ‌ها به طرز چشمگیری از برنامه‌های تلویزیون رخت بر بسته است.
آیا مدیران شبكه‌های تلویزیونی در سال آینده حضور این‌گونه برنامه‌ها را در جدول پخش شبكه خود قرار خواهند داد؟ در گفت‌وگویی با هنرمندان، تاثیرگذاری و میزان جذب مخاطب این‌گونه برنامه‌ها را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
برنامه‌های جنگ در شبكه‌ها جایگاهی ندارد
حسین رفیعی یكی از مجریان برنامه‌های شبانه است. رفیعی سال 72 وارد تلویزیون شد و از همان سال در جنگ‌های شبانه‌ای مانند ساعت خوش، مهتاب و... حضور پیدا كرد.
وی ابتدا به ساختار برنامه‌های شبانه كه به شكل روتین است اشاره می‌كند و می‌گوید: برنامه‌های روتین برنامه‌هایی هستند كه همیشه در یك ساعت خاص روی آنتن می‌روند و معمولا آیتم‌ها و بخش‌های مشخصی دارند. این‌گونه برنامه‌ها همواره بیشترین آمار مخاطب تلویزیون را داشته‌اند. صدا و سیما برای ترویج نشاط همگانی، از سال‌ها پیش به ساخت برنامه‌های شبانه اقدام كرد تا شرایطی به وجود بیاورد كه با یك نگاه جدید ارائه شده در این برنامه‌ها مردم لحظات شاد و به یاد ماندنی داشته باشند. اما چند سالی است كه این برنامه‌ها در هیچ‌كدام از شبكه‌ها جایگاهی ندارند.
تلویزیون ما این پتانسیل و قابلیت را دارد كه تاثیرگذار و جذاب باشد؛ حتی در مواردی هم می‌تواند نه‌تنها برای خودمان، بلكه برای دنیا نیز حرفی برای گفتن داشته باشد
وی می‌گوید: رسانه ملی در صورتی كه با برنامه نباشد و برای این‌گونه برنامه‌ها در شبكه‌های مختلف نظرسنجی‌های لازم را انجام ندهد با گسترش كمی و كیفی شبكه‌های ماهواره‌ای و ارائه برنامه‌های خبری و تحلیلی و همین‌طور برنامه‌های متنوع تفریحی و شاد، بینندگان خود را از دست می‌دهد و مردم به جستجوی خواسته‌هایشان در آن سوی مرزها می‌پردازند و گردانندگان این برنامه‌ها پس از مدتی كه نبض مردم را به دست می‌گیرند سلیقه و بینش آنها را جهت خواهند داد.
وی با اشاره به این كه برنامه‌های ماهواره‌ای صرفا زرق‌و برق دارند و بی‌محتوا هستند، می‌افزاید: تلویزیون ما این پتانسیل و قابلیت را دارد كه تاثیرگذار و جذاب باشد؛ حتی در مواردی هم می‌تواند نه‌تنها برای خودمان، بلكه برای دنیا نیز حرفی برای گفتن داشته باشد. همان‌گونه كه این ساختار در شبكه‌های جام‌جم برای مخاطبان بسیار جذاب و دیدنی است.
وی با بیان این‌كه یكی از مهم‌ترین كارهای ویژه و مطلوب تلویزیون از دید بسیاری از بینندگان تهیه برنامه‌های شاد و مفرح برای گذران اوقات فراغت است، یادآور می‌شود: در برنامه‌های جنگ برای تاثیرگذاری بیشتر بهتر است موضوعات اجتماعی، آموزشی غیرمستقیم و مخاطب‌پسند ارائه شود. وی تصریح می‌كند: كمبود بودجه مشكلی است كه برنامه‌سازان با آن درگیر هستند؛ اما بیشتر كارهای بزرگ و ماندگاری كه ساخته شده، بدون بودجه‌های آنچنانی بوده است.
جنگ‌های شبانه پرطرفدار هستند
محمود شهریاری یكی از مجریان قدیمی جنگ‌های شبانه است. نه تنها چهره شهریاری بلكه صدایش برای بسیاری از فارسی‌زبانان در تمام دنیا آشناست. وی همیشه تلاش می‌كند با شگردهای مختلف مخاطب را پای تلویزیون نگه دارد. شهریاری درباره برنامه‌های شاد شبانه می‌گوید: جنگ‌های شبانه پرطرفدار هستند. همه مردم كه سریال، برنامه‌های سیاسی و اقتصادی نگاه نمی‌كنند. بنابراین طرفداران برنامه‌های جنگ شبانه توقع دارند كه در رسانه ملی سهمی داشته باشند.
رفیعی: تلویزیون ما این پتانسیل و قابلیت را دارد كه تاثیرگذار و جذاب باشد؛ حتی در مواردی هم می‌تواند نه‌تنها برای خودمان، بلكه برای دنیا نیز حرفی برای گفتن داشته باشد
وی می‌افزاید: بنا به دلایل نامعلومی حدود 3سال است كه برنامه‌های جنگ شبانه به صورت روتین از تلویزیون پخش نمی‌شود در حالی كه طرح‌های خوبی داریم كه می‌تواند برای مخاطب جالب و جذاب باشد.
شهریاری با اشاره به این‌كه این‌گونه برنامه‌ها در قالب(ج) و تركیبی دیده می‌شود، بیان می‌كند: به دلیل بودجه‌های كم، دكورهای نامناسب، عدم دعوت از مهمانان ویژه و فرهیخته، پخش كلیپ و نماهنگ‌های دم دستی تهیه و تولید این برنامه‌ها را با مشكل مواجه كرده است. اگر در برنامه به این عناصر توجه نشود برنامه از سطح كیفی خوبی برخوردار نخواهد بود.
وی می‌افزاید: برای تولید برنامه‌هایی از این دست باید فكر خوب و بودجه مناسب در نظر گرفته شود تا منتظر پخش برنامه باكیفیت و مطلوب باشیم.
وی یكی دیگر از آسیب‌های این‌گونه برنامه‌ها را كپی‌برداری از برنامه‌های موفق گذشته و استفاده از مهمانان و بخش‌های تكراری عنوان می‌كند و می‌گوید: اگر تولید برنامه‌ای همراه با ایراد است نباید تصمیم به عدم‌پخش آن گرفت بلكه باید با فكر جدیدی به تولید آن ادامه داد.
وی با اشاره به این‌كه تهیه‌كنندگان آشنا به این حوزه اندك هستند، می‌افزاید: متاسفانه تهیه‌كنندگان باید سلیقه مخاطب را بشناسند و بر اساس آن برنامه تهیه كنند نه این‌كه با نظر و خواسته مدیر یا برای برآورد برنامه تولید شود.
شهریاری در پایان اظهار امیدواری می‌كند كه در سال آینده برنامه‌های شبانه در جدول پخش شبكه‌های سیما قرار بگیرد تا اقشار مختلف جامعه بتوانند در فضایی شاد و مفرح دقایق پایانی شب را در كنار خانواده بگذرانند.
خلاقیت، ابتكار و تجربه شاخصه برنامه‌های شبانه
جواد آتش‌افروز از تهیه‌كنندگان بنامی است كه سال‌ها تجربه تهیه و تولید برنامه‌های شبانگاهی تلویزیون را برعهده دارد. آتش‌افروز خلاقیت، ابتكار و تجربه در تهیه این برنامه‌ها را بسیار مهم می‌داند و می‌گوید: خانواده‌های ایرانی علاقه‌مند به برنامه‌های جنگ هستند و تهیه‌كنندگان می‌توانند با استفاده از نوآوری برنامه را جذاب و دیدنی كنند.
وی تصریح می‌كند: از آنجا كه طیف وسیعی از بینندگان با سلایق مختلف وجود دارند، طبیعی است كه برنامه‌های مورد علاقه آنها متفاوت باشد و به خاطر همین موضوع، شبكه‌های مختلف تلویزیونی، برنامه‌های متنوع و متعدد برای گروه‌های مختلف مخاطبان می‌سازند. همچنین طبیعی است كه هیچ‌گاه هماهنگی و رضایت صددرصد از برنامه‌ها وجود نداشته باشد و شكاف بین برنامه‌های تولید شده و انتظار بینندگان برآورده نشود. ولی مهم، احترام به بینندگان و سلایق آنهاست. نباید در شبكه‌های سیما جای خالی برنامه‌ای احساس شود. رسانه ملی باید برای عموم مخاطبان برنامه داشته باشد.
وی با اشاره به این‌كه تمامی شبكه‌های تلویزیونی دنیا برنامه‌های جنگ شبانه را در جدول پخش‌شان قرار می‌دهند، بیان می‌كند: به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد برنامه‌های شبانه و ارتباط خوبی كه بین برنامه و مخاطب برقرار می‌شود اكثر شبكه‌ها در طول سال برنامه‌هایی از این دست را پخش می‌كنند تا فضای شاد و مفرحی را برای مخاطبانشان به وجود بیاورند البته باید به این موضوع هم اشاره كنم ایجاد این‌گونه فضاها در سطح جامعه نیز می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. وی با بیان این‌كه برای تولید برنامه‌های روتین شبانه نیاز به پیش‌تولید مناسب داریم، یادآوری می‌كند: برنامه‌ای موفق می‌شود كه عقبه فكری و اتاق فكر داشته باشد و نیاز مخاطب را بشناسد و براساس آن برنامه تولید كند نه این‌كه با دعوت از چند مهمان برنامه را بدون محتوا پخش كند.
آتش‌افروز یكی از مشكلات اصلی پیش روی برنامه‌های شبانه را به روزمرگی افتادن می‌داند و تصریح می‌كند: برنامه‌هایی هستند كه پس از گذشت 20 سال هنوز برای مخاطب تازگی دارند چون به روز هستند و نیاز مخاطب را برآورده می‌كنند.
وی می‌گوید: تهیه‌كننده سهم زیادی در موفقیت جنگ‌های شبانه دارد. به همین دلیل تولید و پخش این برنامه‌ها باید به تهیه‌كننده‌های باتجربه سپرده شود.
وی ادامه می‌دهد: البته مجریان برنامه‌های شبانه نیز بسیار مهم هستند و ما در حال حاضر مجریان بسیار كمی در این حوزه داریم كه بتوانند با مخاطب ارتباط خوبی برقرار كنند و مدیریت برنامه را برعهده بگیرند.
سینما و تلویزیون تبیان
فرشید قره‌لی / جام‌جم
