تاثیر حوادث کشورهای عربی برنفوذ غرب

حوادث كشورهای عربی و بحرین بر نفوذ غرب بر منطقه تاثیرگذار است

اوضاع امروز بحرین به یكی از مهم ترین اخبار این روزهای حوزه بین الملل تبدیل شده است؛ هرچند كه برخی رسانه های خارجی از انتشار خبرهای مربوط به سركوب اعتراضات این كشور سر باز می‌زنند. در رابطه با اوضاع فعلی بحرین ، نقش عربستان و وهابیون و نیز برخی اظهارنظرهای ضد ایرانی مقامات عربستان و بحرین، گفت‌وگویی با صباح زنگنه كارشناس مسائل خاورمیانه انجام داده‌ایم كه در ذیل می‌خوانید:

سوال: ارزیابی شما از اوضاع فعلی كشور بحرین چیست و به نظر شما این كشور در حال حاضر در چه سطحی از بحران قرار دارد؟

جواب: بحرانی كه در بحرین به وجود آمده، ناشی از اختلال در وضعیت سیاسی موجود در این كشور است. از یك طرف فضای عمومی منطقه خواهان تغییر است و مردم بحرین هم ده‌ها سال است كه خواهان اصلاحات و تغییراتی در این كشور هستند ولی از سوی دیگر بافتی كه به وجود آمده چیز دیگری را نشان می‌دهد كه حاكی از اختلال در میزان قوا و تركیب سیاسی این كشور است. این تركیب سیاسی به شكلی طراحی شده است كه خانواده معینی بر كل این كشور حاكمیت داشته باشند و به امكانات مختلف این كشور و امكانات خارجی متكی بوده‌اند تا این حاكمیت را ادامه دهند. تركیب جمعیتی آنجا، چه اكثریت شیعیان و چه بخش اهل سنت این كشور عملا نقش موثری در ساختار سیاسی ایفا نمی‌كنند و با توجه به رشد جوامع ، مطالبه مردم برای مشاركت در تصمیم‌گیری‌های سیاسی را شاهد هستیم. بافت سیاسی موجود در این كشور یك بافت سنتی متعلق به قرن 18 و 19 است كه همچنان بر وضعیت موجود پافشاری می‌كند ولی موج تغییر همچنان خواهان دگرگونی در این بافت و جایگزین شدن نیروهای كارآمد از بخش های مختلف جامعه در این ساختار است.

سوال: نقش آل سعود در برخورد با اعتراضات مردم بحرین را چطور می‌بینید و فكر می‌كنید چرا عربستان در این جریان وورد پیدا كرد؟

جواب: پس از بیماری ملك‌عبدالله و دوری چند ماه او از صحنه سیاسی كشور، جریان های دیگری كه علاقمند بودند در كشور عربستان قدرت بیشتری داشته باشند به طراحی هایی دست زدند تا به تدریج این قدرت را از پادشاه عربستان بگیرند و خودشان وارد صحنه شوند. بر همین اساس بود كه به محض بروز اعتراضاتی در بحرین ، آنها زمینه اعزام نیروهای خود را فراهم كردند تا پادشاه عربستان در برابر عمل انجام شده قرار بگیرد و بدین ترتیب از یك سو نتواند با این اعزام مخالفت كند و از سوی دیگر اگر بخواهد در مقابل خواسته‌های اعضای دیگر خاندان حاكم در عربستان اقدامی كند دچار مشكلات داخلی خواهد شد و همچنین فشارهای جریان‌های مذهبی افراطی در عربستان نیز به دنبال كسب جایگاه‌های دیگری هستند تا دعواهای داخلی را به نوعی به بیرون از مرزهای عربستان بكشانند و از دعواهای داخلی نجات پیدا كنند. مجموعه‌ای از این عوامل به همراه حضور آمریكا در این صحنه و تلاش برای راضی كردن حاكمیت عربستان به ایفای نقش هایی در منطقه ، كمك كرد تا این اتفاق بیفتد.

سوال: وهابیون چقدر در این اتفاقات و برخوردها نقش داشته و دارند؟

جواب: جریان‌های وهابی در عربستان تلاش داشتند تا در داخل عربستان نقش بیشتری ایفا كنند و سیاسیون این كشور نیز تلاش كردند این جریان‌ها را به بیرون از مرز عربستان بكشانند، چنانچه در یك دوران این اتفاق در افغانستان افتاد و در نتیجه آن شاهد به وجود آمدن القاعده بودیم كه همین القاعده پس از مدتی به خود عربستان برگشت و لطماتی نیز به دولت‌مردان وبافت سیاسی این كشور وارد كرد. اكنون نیز شاهد چنین طرز تفكری احتمالا با همان نتایج خواهیم بود.

سوال: با توجه به اینكه برخی از كشورها نظیر آمریكا در طول سالهای اخیر تلاش‌هایی داشته‌اند تا بحرین را به یك قطب بزرگ اقتصادی در منطقه تبدیل كنند و به ویژه پس از آنكه بحث‌هایی درباره اشباع شدن ظرفیت‌های اقتصادی دبی مطرح شد این تلاش‌ها قوت گرفت، وقوع یك انقلاب در بحرین تا چه حد می‌تواند به ضرر منافع آمریكا در منطقه باشد؟

جواب: به نظر نمی‌رسد ارتباط خیلی جدی در این رابطه وجود داشته باشد ولی بحرین برای خود نقش دیگری با هماهنگی مراكز تصمیم‌گیری در لندن و واشنگتن تعریف كرده است. تعریفی كه از بحرین شده بود، ایجاد یك پایگاه مالی و مبادلات بانكی و مالی بوده است. در حالی كه دبی به عنوان مركزی برای مبادلات تجاری مطرح بود و در نقشه كلی كه انگلستان و آمریكا بین این كشورها ترسیم كرده‌اند، این دو می توانستند مكمل یكدیگر باشند ولی حوادثی كه در كل كشورهای عربی از جمله بحرین اتفاق افتاد می‌تواند بر حضور و استقرار نفوذ آمریكا و غرب بر منطقه تاثیر گذار باشد و بر وضعیت انرژی در منطقه نیز تاثیر بگذارد.

سوال: اخیرا برخی مقامات بحرین و عربستان، ایران را به حمایت از شیعیان بحرین و دخالت در امور داخلی كشورهای عربی به ویژه بحرین متهم كرده است. این اظهارنظرها با چه هدفی انجام می‌شود و واكنش ایران چیست؟

جواب: هدف اصلی این نوع اظهارنظرها ، سرپوش گذاشتن بر دخالت‌های این كشورها و همچنین نوعی فرافكنی نسبت به این قضایا است . هیچ معنایی ندارد كه كشورهای منطقه، كشتار مردم بحرین توسط نیروهای حكومت این كشور یا نیروهای اعزام شده از عربستان را شاهد باشند و هیچ‌گونه اعتراضی نكنند. طرح چنین اظهارنظرهایی عملا مطرح كردن یك سخن بی‌پایه و بی‌منطق است. ما معتقدیم كه معادلات قدرتی اخیر در منطقه كه براساس قیام و اراده ملت‌ها صورت گرفته است یك بحث انسانی و اسلامی است بنابراین هر انسانی در هر جای جهان كه باشد باید در جهت حمایت از مظلوم سخن بگوید و اقدام كند.

حسین هرمزی

بخش سیاست تبیان