از آن سکوت تا این هیاهو! به رغم آنکه درنخستین روزهای سال 90 خبر قاچاق فیلم اخراجی ها3 در رسانه ها بازتاب گسترده ای داشت اما کمتر رسانه ای به دستبرد گسترده سارقان به نسخه ویدئویی فیلم «ملک سلیمان(ع)» واکنش نشان داد.
اگر چه در نخستین روزهای سال جدید خبر قاچاق فیلم در حال اکران «اخراجیها3» در صدر اخبار سینمایی قرار گرفت و واکنشهای زیادی را به همراه داشت و کار تا آنجا بالاگرفت که ستاد مبارزه با قاچاق فیلم در صدد کشف عوامل سرقت این فیلم از پرده سینما برآمد، اما جالب است بدانید مهمترین رویداد در حوزه قاچاق فیلم در ایام نوروز 90 نه توزیع غیرمجاز نسخههای بیکیفیت این فیلم که تکثیر باکیفیت پرفروشترین فیلم سال گذشته سینمای ایران بود. اتفاقی که به دلیل نزدیک شدن به روزهای پایانی سال 89 و بالطبع تعطیلی رسانهها در این ایام، تاحدود زیادی مغفول ماند و کمتر کسی از اجحافی که در حق این فیلم سینمایی آن هم در آستانه پخش در شبکه نمایش خانگی شد، خبردار شد.
رسانه های تعطیل!
فیلم ملک سلیمان (ع) به کارگردانی شهریار بحرانی که برههای از داستان زندگی حضرت سلیمان (ع) و نبرد او با اجنه و شیاطین را به تصویر میکشد یک محصول بیگ پروداکشن در سینمای ایران است که بهواسطه بهرهگیری از جلوههای ویژه بسیار قوی در سال 89 با فروش میلیاردی خود توانست رقم قابل قبولی در فروش کسب کند. این فیلم قرار بود 6 ماه پس از اکران وارد شبکه نمایش خانگی شود و رقمی که مسئولان موسسه رسانه های تصویری برای تیراژ این فیلم در نظر گرفته بودند چیزی در حدود 5/1 میلیون نسخه بود. اما اتفاقی که تمام رویاهای عوامل سازنده و تهیهکننده این فیلم را نقش بر آب کرد، توزیع نسخه غیرمجاز اما فوقالعاده باکیفیت آن در بازار بود که تا حد قابل توجهی به توزیع سراسری آن و فروش در شبکه نمایش خانگی ضربه زد. این نسخه که برخلاف نسخه غیرمجاز اخراجی ها3 از کیفیت بسیار بالایی برخوردار بود و همین امر باعث شد تا کسانی که در صدد قاچاق این فیلم برآمده بودند، از سود سرشاری بهرهمند شوند. اما اتفاقی که در این میان رخ داد مسکوت ماندن این ماجرا و حاشیههایی بود که پیرامون آن بوجود آمد که یکی از بزرگترین دلایل آن را میتوان تعطیلی رسانهها در ایام نوروز برشمرد. در این میان گمانهزنیهای مسئولان ستاد مبارزه با قاچاق فیلم این بود که تکثیر این فیلم آن هم با کیفیتی اینچنینی کار کسی جز عوامل فیلم نمیتواند باشد!
تیراژی که مسئولان موسسه رسانه های تصویری برای «ملک سلیمان(ع)» در نظر گرفته بودند چیزی در حدود 5/1 میلیون نسخه بود، اما اتفاقی که تمام رویاهای عوامل سازنده و تهیهکننده این فیلم را نقش بر آب کرد، توزیع نسخه غیرمجاز اما فوقالعاده باکیفیت آن در بازار بود.
مقصر؛ عوامل فیلم!؟
مدیر موسسه رسانههای تصویری در اظهارنظری عجیب اعلام کرد: «مجتبی فرآورده، مقصر اصلی توزیع غیرمجاز «ملک سلیمان» در شبکه قاچاق است!» تا معمای سرقت این فیلم را پیچیدهتر کند و فرآورده نیز بهرغم سکوت رسانهای، در جمعهای خصوصی باصراحت مسؤولان موسسه را مقصر میخواند. محمدرضا عباسیان، مدیرعامل موسسه رسانههای تصویری معتقد است: «کپی غیرمجاز فیلم سینمایی «ملک سلیمان» که قبل از توزیع آن به بازار آمده از دفتر تهیهکننده فیلم یعنی جناب آقای مجتبی فرآورده بیرون آمده است. آقای فرآورده از محصول حفاظت نکرد و فیلم از دفتر خودش به سرقت رفت. تا امروز هم هیچ همکاریای با ما نداشت تا افراد خاطی را معرفی کند». عباسیان میگوید: «هرکس اگر نتواند از مال خود محافظت کند امکان سرقت رفتن آن بالا میرود. فرآورده آنقدر در تحویل نسخه برای توزیع، تعلل به خرج داد تا کار به اینجا کشید به همین خاطر خودش مقصر اصلی در لو رفتن فیلم است. تا به حال هم درباره این کمکاری جواب قانعکنندهای به ما نداده است». دبیر ستاد مبارزه با توزیع غیرمجاز محصولات فرهنگی به این هم بسنده نکرد و درباره میزان خسارت وارد شده به تهیهکننده فیلم گفته است: «بنیاد سینمایی فارابی تامین هزینههای تولید فیلم را برعهده داشته است. مجتبی فرآورده فقط تهیهکننده است و یک ریال هم بابت این فیلم سینمایی متضرر نشده به همین خاطر بنیاد فارابی بیش از تهیهکننده باید گلهمند باشد».
این قصه سردراز دارد!
این نظریه این سوال را به دنبال خواهد داشت که عوامل فیلم که چشمشان به سود حاصله از این فروش بودهاست، چرا باید دست به چنین اقدامی زده و نسخه غیرمجاز آن را وارد بازار قاچاق کنند؟ مضافبر این که دیگر این فیلم در شرایط اکران هم نبود تا بتوان این فرضیه را مطرح کرد که شاید برای تبلیغ فیلم و فروش بیشتر این اقدام صورت گرفته است که اگر این فرضیه هم درست بود به طور حتم باید نسخه بیکیفیتتری نسبت به آنچه که در حال حاضر در بازار قاچاق وجود دارد، عرضه میشد. اما در این میان گفته عوامل و سرمایهگذاران فیلم چیز دیگری است. آنها معتقدند که اتفاقی که در حال رخ دادن است از قاچاق فیلم ملک سلیمان (ع) شروع نشدهاست و سری دراز دارد. اگر یادتان باشد در چند سال گذشته که اقدامات مهمی در زمینه مبارزه با قاچاق فیلم صورت گرفت، شاهد این بودیم که عرضه غیرمجاز فیلمهای ایرانی علیالخصوص فیلمهای در حال اکران به طور محسوسی کاهش یافته بود و کمتر خبر عرضه غیرمجاز فیلمهای ایرانی را در پیادهروهای شهر بخصوص در تهران میشنیدیم، اما نزدیک به آغاز سال 2011 بود که فیلم طنز مهران مدیری با موضوع شبکههای ماهوارهای با قیمتهای مختلفی در بازار قاچاق عرضه شد و جالب اینجاست که از همین کارگردان سریال طنز قهوه تلخ هم در حال پخش در شبکه ویدئویی خانگی بود و با تمهیداتی که تهیهکنندگان آن در نظر گرفته بودند (قرعهکشیهای هفتگی و دورهای) و همچنین پیامی که خود مهران مدیری در شروع قسمتهای اول مبنیبر تقاضا از بینندگان برای کپی نکردن این سریال داده بود، عرضه سالم این سریال صورت میگرفت. اما فیلم طنز او به هر دلیلی نتوانست از امنیت لازم برای پخش سالم برخوردار باشد و در نهایت اتفاقی که نباید بوجود میآمد، رخ داد. البته این اتفاق نیز مثل تکثیر ملک سلیمان(ع) از طریق رسانهها پیگیری نشد و خبر آن در حد یک شایعه دهان به دهان باقی ماند و در این میان سکوت مهران مدیری نیز باعث شد تا همه چیز بسیار عادی به فراموشی سپرده شود.
در روزهای پایانی سال 89 شاهد پخش غیرمجاز فیلم «سنپطرزبورگ» و «ملک سلیمان (ع)» بودیم. هر چند که عوامل سن پطرزبورگ در این رابطه اظهارنظری نکردهاند اما عوامل فیلم ملک سلیمان (ع) بهطور مستقیم موسسه رسانههای تصویری را مقصر این پیشامد می دانند.
بازگشت به خانه اول!؟
در روزهای پایانی سال 89 شاهد پخش غیرمجاز فیلم «سنپطرزبورگ» ساخته بهروز افخمی و «ملک سلیمان (ع)» هم بودیم. هر چند که عوامل تولید سن پطرزبورگ در این رابطه هیچ اظهارنظری نکردهاند اما عوامل فیلم ملک سلیمان(ع) بهطور مستقیم موسسه رسانههای تصویری را مقصر این پیشامد دانسته و میگویند چرا تا قبل از این و در یکی دو سال گذشته خبر از این ماجراها نبود، اما در چند ماه گذشته ما دوباره شاهد قاچاق فیلم بوده و از آن بدتر که در نوروز امسال شاهد توزیع غیرمجاز نسخه پردهای یک فیلم در حال اکران هم هستیم؟ هر چند این دوستان ابراز تمایلی برای صحبت درباره قاچاق فیلم ملک سلیمان(ع) نکرده و گفتهاند که حالا که کار از کار گذشته، حرف زدن در این باره هیچ فایدهای ندارد اما اینجا 2 سوال بوجود میآید که اگر قاچاق فیلم بد است و به سینما ضربه میزند، چرا درباره همه فیلمها اقدامات مشابه صورت نمیگیرد و یکی در انزوای کامل قاچاق میشود و دیگری نسخه بیکیفیتش جنجال به پا میکند؟ و دوم اینکه چه اتفاقاتی در موسسه رسانههای تصویری که از قضا مدیر عامل آن دبیر کل ستاد مبارزه با قاچاق فیلم هم هست در حال رخ دادن است که ما در سال جدید به خانه اول در مبارزه با این پدیده بازگشتهایم؟
مریم قاضی زاده
بخش سینما وتلویزیون تبیان