مسمومیت با آفتاب و آفتاب‌سوختگی
مسمومیت با آفتاب، در واقع، نوعی واکنش حساسیتی به نور خورشید است. از نظر پزشکی، تفاوتی بین آفتاب‌سوختگی و مسمومیت با آفتاب نیست و هر دوی آنها تحت عنوان "فتودرماتیت" شناخته می‌شوند.
علایم مسمومیت با آفتاب شبیه به آفتاب‌سوختگی شدید است و با خارش، قرمزی و بعضی اوقات، تاول خود را نشان می‌دهد که گاهی ممکن است تاول‌ها عفونی شوند. سایر علایم شامل تهوع، تندی ضربان قلب، تنفس سریع، تب، گیجی، خستگی، سردرد، لرز، کاهش آب و اختلالات الکترولیت‌های بدن است.
علت مسمومیت با آفتاب غالبا به دلیل تماس بیش از اندازه با نور خورشید یا سولاریوم (تخت‌های برنزه کننده مصنوعی) است. البته مصرف بعضی داروها یا محصولات زیبایی آرایشی می‌تواند پوست فرد را به خورشید حساس کند. لذا حتی در معرض قرار گرفتن نور خورشید به مدت خیلی کم می‌تواند فرد را به سوی مسمومیت با آفتاب هدایت کند.
عوامل خطرساز مسمومیت با آفتاب
از جمله مواردی که فرد را مستعد مسمومیت با آفتاب می‌کند عبارت‌اند از:
- داشتن پوست سفید و موهای قرمز
- استفاده از داروهایی نظیر تتراسایکلین، دیورتیک‌های تیازیدی، داروهای سولفا و قرص‌های پیشگیری از بارداری، ضدافسردگی‌ها، آلبینیسم، لوپوس، پورفیری، ویتیلیگو
- استفاده از محصولات آرایشی، محلول، عطر یا صابون‌های حاوی متیل کومارین، روغن لیمو، PABA، پسورالن، کولتار یا سالیسیلیک‌اسید
بهبود مسمومیت با آفتاب
اگر شما سابقه حساسیت پوستی به نور آفتاب دارید، باید به برچسب محصولات مورد استفاده خود دقت کنید. اگر آفتاب‌سوختگی یا مسمومیت با آفتاب، شدید نیست، نیاز به درمان دارویی وجود ندارد. استفاده از کمپرس سرد، اجتناب از در معرض قرارگیری مجدد در آفتاب، مصرف آسپیرین، بروفن، ناپروکسن یا استامینوفن برای کاهش درد و نوشیدن میزان کافی مایعات مفید است.
وان خنک می‌تواند ورم و درد را تسکین دهد، ولی نباید حاوی نمک، روغن یا خوشبوکننده‌ها باشد. به علاوه نباید روی محل پوست آسیب‌دیده لیف بکشید یا بتراشید.
در صورتی که با این اقدامات بهبودی حاصل نشد یا آسیب شدید بود، باید تنها به پزشک مراجعه کنید. در این شرایط معمولا استفاده از کرم‌های کورتیکوسترویید یا پردنیزولون خوراکی تجویز می‌شود و در صورت تب بالا، تغییر سطح هوشیاری یا کاهش شدید مایعات بدن اقدامات اورژانسی لازم است.
پیشگیری از مسمومیت با آفتاب
پرهیز از قرار گرفتن در معرض آفتاب بین ساعات 10 صبح تا 3 بعدازظهر، استفاده از ضدآفتاب، به کار بردن کلاه و لباس‌های بلند، در پیشگیری از این عارضه نقش به سزایی دارد. باید بدانید که حتی در روزهای ابری، اشعه مضر خورشید وجود دارد و اشعه ماورای بنفش یا UV نیز از سطح آب، برف و شن بازتاب می‌شود.
آفتاب سوختگی چیست؟
آفتاب سوختگى به معناى سوختن پوست به علت در معرض قرارگیرى نسبت به نور خورشید یا سایر منابع اشعه ماوراى بنفش است.
آفتاب سوختگى هنگامى رخ مى‌دهد که مقدار تابش اشعه خورشید یا سایر منابع نورى حاوى اشعه ماوراى بنفش بیش از توانایى رنگدانه محافظت کننده پوست بدن یعنى ملانین باشد.
آفتاب سوختگى شدید به همان اندازه سوختگى ناشی از آتش وخیم است و ممکن است همان اثرات عمومى مانند تاول زدن، ورم و تب را داشته باشد. بنابراین نباید آفتاب سوختگى را نادیده بگیرید
هر سال بسیارى از افراد در نتیجه قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید فوت مى‌کنند و میلیون ها نفر دچار آفتاب‌سوختگى مى‌شوند.
آفتاب‌سوختگى بر خلاف سوختگى حرارتى فورا تظاهر نمى‌کند.
بنابراین هنگامى دردناکى و قرمزى پوست شروع می‌شود که آسیب پوستى رخ داده است. درد در 6 تا 48 ساعت ابتدایى پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب شدید بیشترین شدت را دارد. در موارد شدید ممکن است پوست تاول بزند. تورم پوست، به خصوص در پاها شایع است.
سمومى در بدن به علت آفتاب سوختگى آزاد مى‌شوند و باعث ایجاد تب به صورت یک علامت معمول می‌شوند. پوسته ریزى معمولا سه تا هشت روز پس از قرارگرفتن در معرض آفتاب شدید رخ مى دهد.
عواقب درازمدت سال هاى متوالى قرار گرفتن در معرض نور تند خورشید نیز مهم هستند.
یک بار آفتاب سوختگى همراه با تاول زدن پوست، احتمال سرطان سلول هاى رنگى پوست (ملانوسیت ها) را که ملانوم نامیده مى شوند، دو برابر مى‌کند. قرار گرفتن مداوم در معرض نور خورشید باعث پیرى زودرس پوست و ایجاد چین و چروک در آن مى شود. لکه هاى پیرى یا کبدی (lentigo) نتیجه تابش نور خورشید به پوست هستند.
سرطان پوست مستقیما با میزان قرار گرفتن در معرض آفتاب (که بر حسب دو عامل رنگدانه پوست و ساعات زیر آفتاب بودن معین مى شود) ارتباط دارد.
نهایتا در معرض قرارگیرى به نور خورشید و اشعه ماوراى بنفش در ایجاد آب مروارید موثر است.
اشعه هاى ماوراى بنفش A و B (به ترتیب داراى طول موج بلند و کوتاه) نور خورشید، مسئول سوختگی پوست و تغییرات سرطانى در آن هستند.
کرم هاى ضدآفتاب، لباس هاى پوشاننده پوست بدن و عینک هاى آفتابى ضد اشعه ماوراى بنفش، همگى براى پیشگیرى از صدمات قرار گرفتن در برابر نور خورشید توصیه مى‌شوند. استفاده از کرم ضدآفتاب با فاکتور محافظتى نور خورشید (SPF) بالا توصیه مى شود. اعداد بالاتر SPF بیانگر قدرت محافظت بیشتر کرم است. متاسفانه راهى براى "برنزه شدن بى خطر" در آفتاب وجود ندارد.
اگر دچار آفتاب سوختگى گشتید:
* دوش یا حمام آب سرد بگیرید، یا پارچه مرطوب و سرد روى محل سوختگى قرار دهید.
* کرم‌های حاوى بنزوکائین، لیدوکائین و وازلین روی پوست نمالید.
* اگر تاول پوستى به وجود آمده است، پانسمان خشک ممکن است از عفونت جلوگیرى کند.
* اگر پوستتان تاول نزده است، از کرم هاى مرطوب کننده براى تسکین ناراحتى استفاده کنید.
* داروهاى مسکن مانند ایبوپروفن را براى تخفیف درد مصرف کنید.
* در صورتى که به همراه آفتاب سوختگى تب، تاول هاى آبکی، سرگیجه یا اختلالات بینایى به همراه آفتاب سوختگى وجود دارند، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
فرآوری : نیره ولدخانی
بخش تغذیه و سلامت تبیان
منابع :
هفته نامه سلامت - دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده، متخصص پوست و مو
همشهری آنلاین
اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن بهداشت و سلامت سایت، اینجا را کلیک کنید.
مطالب مرتبط :
پرسش و پاسخ هایی درباره ی حفاظت از پوست در برابر خورشید
