مناسب روی کاغذ، مبهم در اجرا
آیین‌نامه اکران سال90 در حالی اعلام می‌شود که با توجه به تغییراتی که در برخی از قسمت‌های آن اعمال شده بارقه‌هایی از امید را برای داشتن سالی خوب و پربار در وضعیت نمایش آثار، در دل سینماگران روشن می‌سازد.
این آیین‌نامه بنا به گفته علیرضا سجادپور، توسط شورای صنفی سال89 نوشته‌شده که اتفاقا عمده اعضای آن در شورای صنفی سال90 هم حضور دارند. سجادپور می‌گوید: خانه سینما آیین‌نامه را با اصلاحات کوچکی تأیید کرد و برای ما فرستاد. ما هم آن را به منتخبی از اعضایی که قرار بود شورای صنفی سال90 را تشکیل دهند، ارائه کردیم. آنها هم آخرین اصلاحات را روی آن انجام دادند. ما فقط نظارت کردیم و تنها در حد جابه‌جا کردن چند کلمه در آن،تغییرات به‌وجود آوردیم. اکران فیلم‌های خارجی که 2سال است به شکل چشمگیری در برنامه نمایش سینماها دیده نمی‌شود، برداشتن طرح اکران تک‌سانس فیلم‌ها که باعث از دست‌رفتن برخی آثار قابل تامل می‌شد، درنظر گرفتن سالن‌هایی برای نمایش فیلم‌هایی خاص که به نام کار‌گروه هنر و تجربه تعریف شده‌اند تا این دست از آثار بتوانند بدون آنکه در زمان اکران بسوزند، به اکران درآیند و... از تغییراتی هستند که در بندهایی از آیین‌نامه امسال لحاظ شده‌اند.
تغییراتی که در بندهای آیین‌نامه اکران سال90 انجام گرفته مخالفان و موافقانی را نیز با خود همراه کرده است. ظاهرا تلاش‌هایی که صورت گرفته با هدف از بین بردن نواقصی بوده که در آیین‌نامه اکران سال گذشته وجود داشته است. البته سجادپور وجود نقص را در آیین‌نامه سال89 نمی‌پذیرد و می‌گوید: بهتر است بگوییم مسائل در این سال متناسب با شرایط تکمیل شده‌اند. در این سال تعداد اعضا، کمی کمتر شد تا تصمیمات راحت‌تر صورت گیرد، انجمن توزیع‌کنندگان که اصلا نماینده‌ای در شورا نداشتند به این ترکیب اضافه شدند و از سهمیه تهیه‌کنندگان کم شد، کف زمان اکران فیلم‌ها را کمی کاهش دادیم که اگر فیلمی واقعا توانایی حضور ندارد، بیهوده سالن‌های نمایش را اشغال نکند، قواعد و مقررات افزایش زمان اکران را کمی سخت‌تر کردیم و در نهایت هم یک‌سری محدودیت‌های ضد‌انحصاری قرار دادیم.
سال90 همانطور که پیش‌بینی می‌شود، سال خیلی خوبی برای سینمای ایران خواهد بود؛ هم در داخل کشور و هم در خارج آن. کمااینکه در حال حاضر هم این کار با اکران چند فیلم در خارج از کشور عملی شده است.
سال90 همانطور که پیش‌بینی می‌شود، سال خیلی خوبی برای سینمای ایران خواهد بود؛ هم در داخل کشور و هم در خارج آن. کمااینکه در حال حاضر هم این کار با اکران چند فیلم در خارج از کشور عملی شده است. با توجه به این موضوع مطمئنا شورای صنفی اکران اهمیت خاصی پیدا خواهد کرد و باید قوانین و مقررات در این سال با دقت اجرا و تصمیمات درستی اتخاذ شود. ما از ابتدا روی آیین‌نامه این شورا و ترکیب آن دقت زیادی انجام دادیم و تغییرات کوچکی هم در محل اصلی شورا به‌وجود آوردیم و آن را به جای اصلی خودش بازگرداندیم. البته در این میان ارتباط کانون کارگردانان به‌عنوان مهم‌ترین کانون صنفی سینما بعد از کارآفرینان همچنان با این شورا برقرار است. آیین‌نامه‌ای که در حال حاضر وجود دارد هنوز نیازمند اصلاحات فراوان است ولی ما به هرحال باید قانونی داشته باشیم تا بتوانیم روال جاری را با آن پیش ببریم. من این را حداقل قابل‌قبولی می‌دانم که با توجه به آن می‌توانیم با کمک صنف شرایط را مدیریت کنیم. ما فقط ناظر هستیم و این خود صنف است که تعیین می‌کند کارها به چه صورت انجام شود. در آخر این نوید را می‌دهم که طی دوره ما سعی می‌کنیم نواقصی را که وجود دارد، برطرف کنیم.
یکی از این تغییراتی که در آیین‌نامه امسال به‌وجود آمده، مربوط می‌شود به پردیس‌های سینمایی و محدودیت‌هایی که برایشان در نظر گرفته شده است. در این زمینه با امیرحسین علم‌الهدی صحبت کردیم. او از این بند آیین‌نامه رضایت چندانی ندارد و می‌گوید: این آیین‌نامه پردیس‌ها را خیلی محدود می‌کند و در آن سالن‌های هر پردیس را منفک شناخته‌اند و به این شکل هر کدام از پردیس‌ها دارای 5 سالن مجزا هستند. این اتفاق در شرایطی می‌افتد که سابق بر این اگر از فیلمی زیاد استقبال می‌شد در سالن‌های دیگر هم آن را اکران می‌کردیم. ولی در این آیین‌نامه برای این کار بازدارندگی وجود دارد و در این شرایط پردیس‌ها کارکرد حرفه‌ای خود را از دست می‌دهند.
از طرفی خانه سینما همیشه به‌عنوان کاتالیزور اصناف با دولت عمل می‌کرده و حال این کاتالیزور با نام خانه کارآفرینان سینمای ایران، قصد شروع به کار دارد. من فکر می‌کنم نوع و شکل این خانه با مختصات سینمای ایران سازگار نیست و نمی‌دانم چرا این اتفاق می‌خواهد بیفتد.
اما وقتی در مورد چرایی این اتفاق می‌پرسیم، می‌گوید: عمدتا قانو‌نگذاری‌ها نیاز به توضیح ندارند و براساس سلیقه افراد انجام می‌شوند. ما عادت نکرده‌ایم که قبل از به تصویب‌رساندن قانونی تحلیل و پژوهش و مستندات داشته‌باشیم. از جانب دیگر کارشناسی‌های آیین‌نامه جدید زمانی رخ می‌دهد و نتیجه نهایی آن به وزارت ارشاد اعلام می‌شود که پایان سال است و با این کار فضای رسانه‌ای را هم متأثر می‌کنند. اما بد نیست که نظر علیرضا سجادپور را هم در این مورد بدانیم. او می‌گوید: در این آیین‌نامه هیچ محدودیتی برای پردیس‌ها وجود ندارد و من این موضوع را کاملا تکذیب می‌کنم. پردیس‌ها خود، هیچ احساس محدودیتی نمی‌کنند و همانطور که سال گذشته کار می‌کردند به فعالیت خود ادامه خواهند داد و امسال هم همان قوانین و مقررات بر آنها حاکم خواهد بود. قوانین برای همه یکسان است؛ چه یک پردیس مدرن باشد چه یک سینمای کوچک در شهرستان. طبیعتا پردیس‌ها به خاطر امکانات بیشتری که دارند تماشاگر بیشتری را جذب خود می‌کنند.
مهدی صباغ‌زاده در این مورد معتقد است: نگارش آیین‌نامه جدید شورای صنفی امسال، منافع همه را در نظرگرفته و مشخص است برای تعیین‌بندهای آن بحث و تبادل نظر زیادی انجام شده است و از آنجایی که اتحادیه تهیه‌کنندگان مسئولیت نگارش این آیین‌نامه را برعهده داشته، کاملاً مشخص است که تمام نکات آن را مورد بررسی قرار داده است.
وی همچنین می‌افزاید: سال گذشته آیین‌نامه شورای صنفی، کاستی‌هایی داشت که امسال این کاستی‌ها جبران شده‌اند و روی بعضی از نکات آن نیز تجدیدنظرهایی صورت گرفته است تا شاهد آیین‌نامه‌ای مدرن و کامل باشیم. البته امیدواریم این آیین‌نامه در بخش اجرا بتواند موفق عمل کند.
اما در مورد اینکه آیین‌نامه سال90 چه مزایایی دارد، می‌گوید: یکی از نکات قابل توجه در آیین‌نامه جدید این است که هر دفتر پخش در هر ماه تنها 2 سرگروه را می‌تواند برای اکران فیلمش انتخاب کند و به این ترتیب تمام دفاتر پخش می‌توانند فعالیت داشته باشند و فیلم‌هایشان را در سرگروه‌های دیگر به اکران عمومی برسانند. این به عقیده من مهم‌ترین نکته آیین‌نامه شورای صنفی جدید است. همچنین سقف فروش فیلم‌ها تنها یک سینما نیست. به‌عنوان مثال تنها سینما آزادی نباید سقف فروش را در ادامه اکران فیلم‌ها لحاظ کند بلکه باید مجموعه سینماهای اطراف خود را هم در سقف فروش یک فیلم دخیل کند. از دیگر نکات مهم آیین‌نامه جدید شورای صنفی نمایش این است که سینماها موظفند فیلم‌های اصلی خود را در 6سانس به نمایش بگذارند و بعد از 6سانس اصلی می‌توانند فیلم‌های پرفروش دیگر را در سانس‌های فوق‌العاده به نمایش عمومی بگذارند.
او همچنین به این نکته اشاره می‌کند که یکی دیگر از مسائل قابل‌توجه در مورد آیین‌نامه این است که شورای صنفی نمایش به خانه اصلی خود یعنی اتحادیه تهیه‌کنندگان رسید و جلسات در آنجا تشکیل می‌شود. همچنین افراد حاضر در شورای صنفی نمایش، 3 تن از سینماداران، 2 نفر از اتحادیه تهیه‌کنندگان، یک نماینده از پخش‌کنندگان و یک نماینده از کانون کارگردانان هستند.
محمد قاصر اشرفی، رئیس انجمن سینماداران و مدیر سینما ماندانا، درخصوص چگونگی آیین‌نامه جدید معتقد است که این آیین‌نامه دست اعضای شورا را باز نگاه داشته است و در طراحی و نگارش آن تغییرات چشمگیری دیده نمی‌شود. اشرفی همچنین می‌گوید: سابقاً فیلم‌ها در سینماها به‌صورت تک‌سانس به اکران عمومی درمی‌آمدند، اما در آیین‌نامه شورای صنفی جدید، این تک‌سانس بودن برای اکران فیلم‌ها از میان برداشته شده است چرا که نظر دوستان براین بود که این تک‌سانس بودن به اکران فیلم‌ها آسیب می‌رساند.
سیروس تسلیمی، تهیه‌کننده و پخش‌کننده سینما نیز معتقد است: آیین‌نامه جدید جمع‌بندی تجربه اکران سال‌های اخیر است که روی کاغذ به خوبی طراحی شده و در حال حاضر تنها مشکلی که می‌توان برای آن تصور کرد، اجرای آن است. امیدوارم برای اجرای آن یک شورای صنفی مقتدر، از منافع سینما و فیلم حمایت کند.
تسلیمی همچنین در مورد گروه «هنر و تجربه» گفت: تشکیل این گروه می‌تواند مشکل بسیاری از فیلم‌هایی که اکران نشده‌اند و تماشاچی هم دارند، را حل کند. قرار است گروه فیلم و تجربه با 5سالنی که در اختیار دارد، طی مکانیزمی، فیلم‌های خاص را برای مخاطبانش به نمایش درآورد. البته در این زمینه دولت باید کمک کند، چرا که این تجربه پیش از این هم انجام گرفته بود. متأسفانه مردم در سینماهای عمومی به فیلم‌های بدنه عادت کرده‌اند و تشکیل گروهی برای نمایش فیلم‌های فرهنگی بسیار لازم بود. در این میان اما داریوش باباییان نظر دیگری نسبت به آیین‌نامه جدید دارد. او معتقد است که امسال هم مانند سال‌های گذشته برخی از مشکلات اکران در نظر گرفته نشده و پرداخت درستی روی آنها انجام نشده است.
باباییان می‌گوید: در آیین‌نامه جدید باید هم تشویق و هم تنبیه لحاظ شود تا اگر کسی در این مسیر تخلفی کرد به مجازاتش برسد و فردی هم که قوانین و پاره‌ای موضوعات دیگر را به‌درستی اعمال می‌کند، مورد تشویق قرار گیرد. قوانین در آیین‌نامه جدید باید طوری در نظر گرفته شوند که منافع سینماها، تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان را تأمین کنند و این کار هم قطعاً انجام شدنی است.
باباییان اما در مورد معایب آیین‌نامه جدید شورای صنفی صحبتی نمی‌کند و معتقد است: به‌دلیل اینکه رسماً همه اعضای شورای صنفی مشخص نشده‌اند، باز کردن نقایص آیین‌نامه از نظر من اشتباه است، اما تیم جدید قطعاً باید روی آیین‌نامه، کارشناسی درستی انجام دهد و اعضای انتخاب شده در شورای صنفی نمایش و رئیس جدید شورای صنفی قطعا از مسئولان دفاتر حرفه‌ای پخش برای رفع نقایص آیین‌نامه جدید مشورت خواهند گرفت. با توجه به آنچه بیان شد، می‌توان امیدوار بود که چشم‌اندازی که پیش‌روی سینما از لحاظ برنامه اکران قرار دارد، چشم‌انداز روشنی است و با وجود کاستی‌هایی که هنوز ممکن است وجود داشته باشد و اصلاحاتی که در این زمینه باید صورت پذیرد، می‌توان به این دلخوش داشت که سال90، روزهای خوبی را برای آثاری که در آن به نمایش درخواهند آمد، به همراه دارد. تشکیل گروه هنر و تجربه را در این بین می‌توان دلیل محکمی برای این امیدواری و دلخوشی دانست.
سینما و تلویزیون تبیان
همشهری / مایا شرفی
