انکار توحید ، بزرگترین مانع  رسیدن به حقیقت

ممكن است كسی به مقام شهادت هم نائل شود اما دچار چنین خطاهای فكری باشد. خطر اعتقادى براى همه ما كمین كرده است. هیچ كس نمى‏تواند مطمئن باشد كه من دین خودم و اعتقادهاى خودم را سالم خواهم برد. باید پناه به خدا ببریم و از خدا بخواهیم كه : «اللّهُمّ جَنّبْنَا الْإِلْحَادَ فِى تَوْحِیدِكَ،» انحراف در توحید را از ما دور كن.

درخواست رفع موانع

دعا کردن و اینکه چه چیزی را ازخدا بخواهیم نکته ای است که کمتر کسی است که به آن واقف بوده و آن را به خوبی می داند .

برای آنکه یادبگیریم که چه چیزهایی از خدا بخواهیم ، باید برای خود الگویی در این زمینه قرار داده و از او پیروی کنیم.

ائمه علیهم السلام الگوهای بی نظیری در این راه بوده که می توان در مکتب آنان تلمّذ نمود .

امام سجاد(علیه السلام) در دعای خود ، به طور مدام راه دعا کردن و چگونگی درخواست از خداوند را آموزش می دهند .

حضرت در دعاهای خود به عنوان الگو از خداوند خواسته‌اند تا به انسان توجه دهد كه برای رسیدن به هدف، باید علاوه بر درخواست كسب توفیق ، از خداوند رفع موانع توفیق را نیز خواست.

براى این كه یك عامل اثر كند، غیر از مقتضى و شرایط وجودى، شرایط عدمى را نیز می‌خواهد . به این معنا كه اموری باید باشد و  اموری نباید باشد تا  عامل اثر كند – اگر موانعى وجود داشته باشد، باید موانع بر طرف شود، در غیر این صورت مقتضى اثر خودش را نمى‏بخشد.

امام سجاد (علیه السلام) در این مقام عالی از خدا مى‏خواهند تا عملشان، از اعمال فرشتگان بالاتر بوده و با آن اعمال، مقام رفیع اعلا، كه بالاترین مقام و جایگاه همنشینی با انبیاء و اولیاء است، را به دست آوردند : «حَسُنَ أُولئِكَ رَفِیقاً»

باید توجه داشت كه ائمه اطهار(علیهم السلام) هنگامی كه دعا را براى تعلیم دیگران می‌فرمودند، مقام خود را تنزل داده و در حد افراد عادی، مطالب را ارایه مى‏كردند و یا به تعبیر دیگر، صرف نظر از تفضلات خدا، به خود نگاه مى‏كردند.

به سخن دیگر، ظرف خالى و مجموعه تهى را می‌دیدند به این معنا كه از خود چیزى ندارند . این فقدان كمالات، منشأ همه مفاسد است .

در دعاى ابو حمزه مى‏خوانیم: « فَمَنْ یَكُونُ أَسْوَءُ حالاً مِنّی إِنْ أَنَا نُقِلْتُ عَلَى مِثْلِ حالی إِلى قَبْری »

بعد از آنکه حضرت از خدا مى‏خواهد كه خدایا مرا برسان به عالى‏ترین مقامى كه یك مخلوق مى‏تواند برسد، كه حتى فرشتگان نیز به آن مقام نرسند، می‌فرماید: كه خدایا مرا از الحاد در توحید حفظ فرما؛ از این كه در دین شك كنم .

این ترتیب در دعا برای آن است كه انسان توجه پیدا كند كه تنها توفیق الهى براى انجام كار كافى نیست ، بلكه باید از خدا خواست كه توفیق عنایت فرماید تا انسان به موانع مبتلا نشود .

انحراف از توحید ، بزرگترین مانع

كلمه «الحاد» یا «ملحد» معمولاً در مورد كسانى به كار می‌رود كه منكر خدا یا منكر دین هستند، اما اصل لغت الحاد این نیست. قرآن در مورد الحاد تعبیراتی به كار برده است : «ذَرُوا الَّذِینَ یُلْحِدُونَ فِی أَسْمائِهِ»¹

مفسرین و لغت‏شناسان گفته‏اند كه منظور از " الحاد " میل از حق است . تعبیر ساده‏تر و معادل آن یعنى «انحراف»، الحاد به معنی منحرف بودن است .

اگرچه انكار خدا هم یك مصداق انحراف است، در قرآن و روایت، كلمه الحاد بسیار وسیعتر از انكار خدا و دین است، بلكه به معنی هر گونه انحراف نسبت به توحید می باشد .

خطر انکار توحید در کمین مسلمانان نیز می باشد!

نباید فراموش کرد که براى مسلمانان نیز همیشه خطر انكار توحید وجود دارد . در بسیاری از شهرها و مراكز مذهبی می‌توان كسانی را یافت كه پس از سال‌ها تحصیل در علوم دینی ، منحرف شده و خدا را انكار كردند .

خدا در قرآن كریم مثال روشنى را بیان می‌كند. با خواندن داستان بلعم باعورا هیچ كس نمى‏تواند از مصونیت در برابر خطر كفر و الحاد، مطمئن شود .

چنین اطمینانى براى هیچ كس وجود ندارد و هر كس چنین امنیتى را احساس كند، فریب شیطان را خورده است.

همه ما در معرض همه گونه خطرى هستیم؛ به جز آنكه خدا انسان را حفظ كند. البته همه توسلات و دعاها كه به واسطه و عنایت اهل بیت(علیهم السلام) آموخته‌ایم و ذكر مصیبت‏ها و اشك ریختن‏ها، می‌تواند ضامن حفظ دین باشد. چیزى كه بتواند انسان را در مقابل همه شبهات مقاوم نموده و همه انگیزه‏هاى كفر را نابود سازد، جز ولایت اهل بیت(علیهم السلام)، وجود ندارد.

به عبارتی می توان گفت که : الحاد و انحراف افراد، اینگونه نیست كه انسان حتماً مسیحی یا یهودی شود، بلكه به صورت غیر مستقیم مسیر انحراف را می‌پیماید.

تقدم ایمان بر عمل

قرآن به ایمان در درجه اول اهمیت داده و عمل صالح، فرع ایمان است؛ «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ»²

این آیه تصریح مى‏كند كه عمل بدون ایمان، هیچ ارزشى ندارد؛ اگر ایمان پشتوانه كار خوب نباشد، مثل خاكسترى است كه در روز طوفانى به دست باد سپرده شود : «كَرَمادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّیحُ فِی یَوْمٍ عاصِفٍ لا یَقْدِرُونَ مِمّا كَسَبُوا عَلى شَیْءٍ» هرچه تلاش كنند هیچ نتیجه‏اى نخواهند گرفت.

كار خوب وقتى در سعادت انسان اثر دارد كه پشتوانه آن، ایمان باشد.اصولا نقش كار خوب، در سعادت انسان این است كه ایمان انسان را تقویت مى‏كند؛ «إِلَیْهِ یَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّیِّبُ وَ الْعَمَلُ الصّالِحُ یَرْفَعُهُ»³. آنچه آدم را به خدا مى‏رساند : «الْكَلِمُ الطَّیِّب» است، عمل صالح نیز انسان را هدایت نموده و او را بالا مى‏برد. اما آنچه انسان را بالا می‌برد، اعتقاد و ایمان است.

آیا ایمان به تنهایی می تواند فرد را نجات دهد؟ آیا فرد مؤمن بدون عمل صالح، به بهشت می‌رود؟

اصل ایمان است و عمل صالح كه از ایمان بر مى‏خیزد.

هیچ گاه از خطرها مصون نمی باشیم!

ممكن است كسی به مقام شهادت هم نائل شود اما دچار چنین خطاهای فكری باشد. خطر اعتقادى براى همه ما كمین كرده است. هیچ كس نمى‏تواند مطمئن باشد كه من دین خودم و اعتقادهاى خودم را سالم خواهم برد. باید پناه به خدا ببریم و از خدا بخواهیم كه : «اللّهُمّ جَنّبْنَا الْإِلْحَادَ فِى تَوْحِیدِكَ،» انحراف در توحید را از ما دور كن.

فرآوری : زهرا اجلال

بخش قرآن تبیان

پی نوشت ها :

1. اعراف / 180.

2. بقره / 25.

3. فاطر / 10

منابع :

سایت آیت الله مصباح یزدی

سایت حوزه