محیط زیست در عصر ظهور

فضای زیستی و موجودات ساکن در این قلمرو، در عصر ظهور از نهایت مواهب حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف برخوردار شده، طعم آسایش، آرامش و حیات طیبه مبتنی بر عدالت را خواهند چشید.

موضوع محیط زیست و ضرورت صیانت و حمایت از آن، در تاریخ بشر از اهمیت و جایگاهی ویژه برخوردار بوده است، تا جایی که این امر، انسان‌ها و جامعه انسانی را واداشته است در چند دهه اخیر، با وضع مقررات و قواعد ویژه‌ای، حقوق خاصی را تحت عنوان حقوق محیط زیست تدوین نمایند. با این وجود، هنوز هم بشر مدرن نتوانسته تبعات مخرّب حیات صنعتی، ماشینی و مصرفی خود را بر محیط زیست کنترل کند و جهان، همواره با روند تخریب و آلودگی روزافزون محیط مزبور رو به روست.

امروزه تهدیدهای زیست محیطی، دامنه وسیعی را در برمی گیرد از جمله: آب و هوا، میزان حرارت و گرم شدن دمای زمین، بالا آمدن سطح دریاها، حفظ گونه‌های مختلف، به ویژه نادر گونه‌های گیاهی و جانوری، فرسایش لایه ازن، آثار فعالیت‌های صنعتی، تخریب جنگل‌ها، آلودگی آب‌ها، باران‌های اسیدی، آلودگی‌های صوتی، نظامی ، هسته‌ای و ... .

از سویی برخی از این ضایعات زیست محیطی، خود منشأ ضایعات گسترده‌تری شده‌اند؛ برای نمونه کارشناسان معتقدند قطع درختان جنگلی به صورت انبوه و انتشار پیاپی ضایعات صنعتی در فضا، سبب تغییرات بسیار نامطلوب در وضعیت آب و هوای جهانی و بالا آمدن سطح آب دریاها و ـ به تبع آن ـ زیر آب رفتن دشت‌های ساحلی و گسترش امواج گرمازا شده است؛ همچنان که سوخت‌های فسیلی و استفاده نامتناسب و گسترده از آن‌ها، سبب افزایش دی اکسید کربن زمین و ایجاد پدیده گازهای گلخانه‌ای شده است. وجود گازهای سمی منتشر شده از فعالیت‌های صنعتی، به اسیدی شدن باران‌ها انجامیده و آب‌های مصرفی و فضای حیاتی موجودات دریایی را مسموم کرده و سلامت انسان‌ها را به خطر انداخته است.

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به این موضوع بسیار اهمیت می‌داده است. برخی از سخنان آن حضرت شاهد مثالی است بر این موضوع: «هرکس درختی بنشاند که انسانی یا دیگر مخلوق خدا از آن بخورد، برای وی صدقه‌ای است»¹؛ « هر کسی درختی بنشاند، خدا به اندازه میوه‌ای که از آن درخت برون می‌شود، برای وی پاداش ثبت می‌کند»²؛ « [خداوند] درخت را برای انسان آفرید؛ پس او را مکلف گرداند که درخت بکارد،‌ آن را آبیاری کند و در حفظ آن بکوشد»³؛ «هرکس درخت محتاج به آبیاری را سیراب نماید، گویی انسان مؤمن تشنه‌ای را سیراب کرده است».⁴

حضرت در حدیث ارزشمند دیگری، زمین را همچون مادری می‌داند که حفاظت و مراقبت از آن بر همگان واجب و لازم است: « زمین را خوب نگاه دارید که گویی مادر شماست. هرکس بر روی زمین خوبی کند یا بدی کند، زمین خبر می‌دهد».⁵

همچنین درباره حفظ حقوق حیوانات و برخورد ملاطفت آمیز با آن‌ها توصیه‌های فراوانی از آن حضرت وارد شده است که شامل نهی شدید از اذیت و کشتن نابجای حیوانات و رسیدگی کامل به آن‌ها می‌باشد: « چهارپا و مَرکب بر صاحبش شش حق دارد: هرگاه پیاده شد، به او علف دهد؛ هرگاه از کنار آب گذشت، آب را بر او عرضه کند؛ او را نزند، مگر از روی حق؛ بیش از طاقتش بر او بار نگذارد؛ بیش از طاقتش او را راه نبرد و او را زیر بار سنگین‌ِ خود نایستند»⁶؛ «هر  حیوان، پرنده یا غیر آن که به ناحق کشته شود، روز قیامت با قاتل خویش مخاصمه کند»⁷؛ «هر کسی گنجشکی را بیهوده بکشد، روز قیامت [آن گنجشک] بیاید و نزد عرش فریاد زند و گوید: «پروردگارا! از این بپرس: چرا مرا بی فایده کشت؟»⁸؛ « زنی به جهنم رفت؛ زیرا گربه‌ای را بسته بود و چیزی بدو نخورانید و نگذاشت از چیزهای زمین بخورد تا مرد».⁹

سیره امام علی علیه السلام نیز مشحون حمایت از حقوق محیط زیست و رعایت حقوق حیوانات است. حضرت در بخشی از نامه‌ای که به کارگزارانش نگاشته است، درباره حقوق حیوانات چنین فرموده است: « در رساندن حیوانات، آن را به دست چوپانی بسپار که خیرخواه و مهربان، امین و حافظ که نه سختگیر باشد و نه ستمکار، نه تند براند و نه حیوانات را خسته

کند. سپس آنچه از بیت‌المال جمع آوری شد؛ برای ما بفرست، تا در نیازهایی که خدا اجازه فرموده مصرف کنیم. هر گاه حیوانات را به دست فردی امین سپردی، به او سفارش کن بین شتر و نوزادش جدایی نیفکند و شیر آن را ندوشد، تا به بچه‌اش زیان وارد نشود.

در سوار شدن بر شتران عدالت را رعایت کند و حال شتر خسته یا زخمی را که سواری دادن برای او سخت است، مراعات بنماید. آن‌ها را در سر راه، به درون آب ببرد، و از جاده‌هایی که دو طرف آن علف‌زار است، به جاده بی علف نکشاند، و هرچند گاه شتران را مهلت دهد تا استراحت کنند، و هر گاه به آب و علف‌زار رسید،  فرصت دهد علف بخورند و آب بنوشند، تا آن گاه که به اذن خدا بر ما وارد شوند، فربه و سرحال، نه خسته و کوفته باشند، تا آن‌ها را بر اساس رهنمود قرآن و سنت پیامبر تقسیم کنیم. عمل به دستورهای یاد شده، مایه بزرگی پاداش و نیز هدایت تو خواهد بود».¹⁰

فضای زیستی و موجودات ساکن در این قلمرو، در عصر ظهور از نهایت مواهب حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف برخوردار شده، طعم آسایش، آرامش و حیات طیبه مبتنی بر عدالت را خواهند چشید.

در عصر مهدوی، زمین با لطف الهی از هر جور و ستمی تطهیر می‌شود و با نور الهی منور و تابان می‌گردد. در حدیثی از امام رضا علیه السلام در این باره آمده است: « خداوند، به واسطه او [حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف] زمین را از هر گونه جور و ظلم، مطهر و منزّه می‌کند. پس هنگامی که وی خروج کند، زمین با نور پروردگار، نورانی شده و ترازوی عدالت، میان مردم حکم فرما می‌شود. پس از آن، دیگر احدی به دیگری ظلم نمی‌کند. او [حضرت مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف] کسی است که زمین به رایش در نور دیده می‌شود».¹¹

روایات بی شماری در تبیین عصر مهدوی، حاکی از نهایت رضایت تمام ساکنان و موجودات از حکومت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف است. در روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله آمده است: « زمین، از عدل پر می‌شود؛ همان طور که پیش‌تر، از جور پرشده بود. در خلافت او، اهل زمین و اهل آسمان و پرنده در هوا، از این حکومت راضی و خوشحال هستند» . ¹²

قسمت دوم مقاله را از اینجا ببینید

نویسنده: زهرا رضائیان

بخش مهدویت تبیان

پی نوشت:

1. نهج‌الفصاحه، ص493.

2. همان، ص535.

3. بحارالانوار، ج3، ص86.

4. وسائل‌الشیعه، ج12، ص 25.

5. نهج‌الفصاحه، ص663.

6. مستدرک‌الوسائل، ج8 ، ص258.

7. وسایل‌الشیعه، ج8، ص319.

8. نهج‌الفصاحه، ص526.

9. همان.

10. نهج‌البلاغه، نامه 25.

11. بحارالانوار، ج52، ص322.

12. همان، ج51، ص95.