سالمندی بدون دغدغه
سالمندی كه احساس می‌كند زندگی گذشته خود را به هدر نداده است با سالمندی كه رضایت چندانی از گذشته ندارد تفاوت بسیاری دارد. سالمند راضی، در خود احساس كمال می‌كند و روزهای آخر زندگی را با خوش بینی و شور و شوق سپری می‌كند.
افزایش امید به زندگی و در پی آن بالا رفتن سن مردم دستاورد تكنولوژی، پزشكی، داروهای جدید و ارتقای سلامت است. اما وقتی این عمر دراز در بستری از مشكلات اقتصادی و توسعه‌نیافتگی سپری می‌شود با مشكلات فراوانی همراه است.
از دست دادن كار در حالی كه هنوز خانواده بیش از دو نفر جمعیت دارد به خاطر فراوانی نیروی جوان آماده به كار از آن جمله است. در حالی كه یك كارمند هنوز توان كار كردن دارد و تجربه‌های مفیدی برای نسل بعد با خود دارد بازنشسته می‌شود و گاه حقوق و مزایای او به نصف كاهش می‌یابد.
اما گاه فرزند مجرد این سالمند هنوز كاری برای امرار معاش پیدا نكرده و میهمان سفره پدر است. از سویی شكاف بین نسلی كه در میان فرزندان و پدر و مادر فاصله انداخته است روابط را از حالت عاطفی و حمایت‌گر گذشته خارج می‌كند.
تقریبا اكثر سالمندان فرزندانی در قید حیات دارند و تعداد زیادی از آنها با فرزندانشان زندگی می‌كنند یا زود به زود آنها را می‌بینند با این حال در روابط بین سالمندان و فرزندانشان مشكلات حادی نیز بوجود می‌آید. مسائلی ازقبیل محل سكونت مشترك با فرزندان، مشكلات خانه مستقل یا زندگی در خانه سالمندان. استقلال یا وابستگی سالمند نیز روابط بین آنان را پیچیده‌تر می‌كند.
یافته‌های كارگروه اجتماعی مركز مطالعات و برنامه‌ریزی مبتنی بر این است كه گاهی، بودن با دوستان برای سالمندان مهمتر و لذت بخش‌تر از روابط با فرزندان است چرا كه سالمندان با دوستان هم‌سن خود راحت‌تر از فرزندان خود هستند و بنابراین قرار ملاقات‌های متعددی را ترتیب می‌دهند. سالمندان با هم درباره خاطرات گذشته و دور خود صحبت می‌كنند؛ این كار پیوندهای عمیقی را بین آنها بوجود می‌آورد.
گاه فرزند مجرد یک سالمند هنوز كاری برای امرار معاش پیدا نكرده و میهمان سفره پدر است. از سویی شكاف بین نسلی كه در میان فرزندان و پدر و مادر فاصله انداخته است روابط را از حالت عاطفی و حمایت‌گر گذشته خارج می‌كند.
پیامدهای بازنشستگی
امروزه در جوامع صنعتی و شهری، سالمندی مترادف با بازنشستگی است، درحالی كه در روستاها و شهرهای كوچك سالمندان اكثرا تا آخرین روزهای زندگی فعالیت شغلی دارند.
بین از دست دادن شغل و احساس رضایت از خود (مفید بودن) رابطه متقابل وجود دارد و این یكی از پیامدهای منفی سالمندی است با این حال اگر سالمند در گذشته از درآمد خوبی برخوردار بوده و در حال حاضر دارای سلامت جسمی باشد و برای دوران بازنشستگی برنامه‌ریزی كرده باشد این اتفاق پیامدی منفی برایشان نخواهد داشت. اما طبق آخرین آمار: 30درصد سالمندان كشور از مشكلات اقتصادی رنج می‌برند و 80درصد آنان بیكار و 50درصد بدون همسر و مسكن هستند.
این در حالی است كه با گرانی مسكن كه با آن روبرو هستیم اجاره‌نشینی بخصوص در شهرهای بزرگ به راحتی می‌تواند یك سالمند را به ورطه فقر بكشاند.
سالمندان و بهداشت روانی
سالمندی كه احساس می‌كند زندگی گذشته خود را به هدر نداده است با سالمندی كه رضایت چندانی از گذشته ندارد تفاوت بسیاری دارد. سالمند راضی، در خود احساس كمال می‌كند و روزهای آخر زندگی را با خوش بینی و شور و شوق سپری می‌كند در مقابل، سالمند ناراضی از گذشته خود مضطرب و افسرده خواهد بود. تغییرات دوران سالمندی تاثیرات عمیقی در زندگی و بهداشت روانی او دارد. اگر شخصیت فرد انعطاف پذیر باشد توانایی سازگاری با این تغییرات بیشتر خواهد بود. درصورت داشتن حس و ادراك منفی نسبت به سالمندی میزان انعطاف‌پذیری و سازگاری نیز پایین خواهد آمد. از نظر محبت، مراقبت و توجه كردن، سالمندی نوعی بازگشت عاطفی به دوران كودكی است زیرا بعد از عمری تلاش و زحمت، حالا به سال‌های كهولت سن و روزگار پیری رسیده‌اند و مثل كودك به توجه و محبت نیاز دارند، گاهی شرایط و وضعیت هنجاری جامعه نه تنها به بازگشت عاطفی سالمندان بی‌توجه می‌شود بلكه در تشدید حالت‌های آسیب‌زا در رفتار با آنها نیز موثر است. حقوق پایین بازنشستگی كه با وجود افزایش یافتن هنوز میزان آن با حقوق شاغلین قابل مقایسه نیست، نداشتن تفریح، از كارافتادگی و گذراندن بیشتر ساعات روز در بیكاری ممتد و خسته‌كننده رفته رفته آنان را دچار رخوت كرده، تعارضات روانی تشدید و دچار اضطراب، نا امیدی و... می‌شوند.در ورطه فراموشی
شخص روز به روز اشخاص، چهره‌ها و اسامی را فراموش می‌كند، در كنار این ویژگی‌ها، فرد زودرنج و زود عصبانی می‌شود. بیماری پیش‌رونده و تباه‌كننده عملكرد فرد، ناراحت‌كننده برای اطرافیان است و در مراحل آخر بیماری فرد همچون نوزادی به مراقبت دقیق نیاز دارد.
مشكلاتی كه در این مقاله ذكر آن رفت كم و بیش در میان سالمندان دیده می‌شود.
اما برای غلبه بر این مشكلات راهكارهایی نیز وجود دارد. تصحیح نگرش و دیدگاه خانواده نسبت به سالمندان و افزایش میزان حمایت‌های مالی و درمانی دولت بر بهداشت روانی آنان تاثیرگذار است. این‌كه جامعه سالمند را بعنوان فردی از كار افتاده ببیند یا به چشم فردی مجرب و عاقل، موضوع مهمی است.
سالمندان توانایی‌های ذهنی خود را باید در كارهایی نظیر خواندن، نوشتن، محاسبه كردن و یا تفریحات فكری به كار گیرند تا احتمال افت عملكردهای ذهنی كمتر شود. گسترش فضاهای ورزشی خاص سالمندان و مشاركت دادن آنان در امور عام‌المنفعه و مشورتی، حمایت از سالمندان تنها از جمله این راهكارها است.
بخش خانواده ایرانی تبیان
منبع : نشریه ثمر
مقالات مرتبط :
