هپاتیت A

هپاتیت A یک بیماری کبدی است. هپاتیت باعث ایجاد تورم در کبد می شود و آن را از کار صحیح باز می دارد. شما به کبد سالم نیاز دارید. کبد کارهای بسیاری انجام می دهد تا شما زنده بمانید. کبد با عفونت ها مبارزه می کند و جلوی خون ریزی را می گیرد.

عامل هپاتیت A ویروس HAV است که به وسیله مدفوع از بدن شخص آلوده دفع می ‌شود و باعث آلودگی آب آشامیدنی و غذا می ‌شود. این نوع هپاتیت توسط یک ویروس شدیدا آلوده کننده و مسری ایجاد می شود و از طریق تماس های نزدیک قابل انتقال است.

راه های انتقال

عمده ترین راه انتقال آن از طریق دهانی- مدفوعی می باشد یعنی در مناطقی که بهداشت رعایت نشده و پس از دستشویی، دست ها با آب و صابون شسته نمی شود و با همان دست غذا خورده می شود، این ویروس به راحتی انتقال می یابد. همچنین در اثر آب، غذاها و شیر آلوده و همچنین در اثر خوردن صدف و گوشت نپخته ماهی یا غذاهایی که به وسیله اشخاص مبتلا طبخ می‌ شوند، انتقال می یابد.

HAV به ندرت از طریق خون به اشخاص دیگر منتقل می‌ شود. هپاتیت A به شکل حاد دیده می ‌شود ولی کم تر آلودگی مزمن به وجود می‌ آورد. یک بار ابتلا به این بیماری در شخص مصونیت دائمی به وجود می‌ آورد.

ویروس هپاتیت A از طریق مدفوع ،آب آلوده ، غذای آلوده و دست های آلوده منتقل می شود.

علایم بیماری

افراد مبتلا به هپاتیت همیشه تمامی علایم بیماری را نشان نمی ‌دهند. برای مثال کودکان هیچ نشانه ‌ای از آلودگی ندارند. در حالی که در نوجوانان و بزرگسالان علایم بیماری دیده می ‌شود.

این علایم عبارتند از:

زردی پوست و سفیدی چشم ها، احساس خستگی و کوفتگی، درد در ناحیه بالا و طرف راست شکم، کاهش اشتها و وزن، تب، تهوع، اسهال، استفراغ، درد مفاصل، تیره شدن رنگ ادرار و بی ‌رنگ شدن مدفوع.

هپاتیت A باعث افزایش میزان آنزیم های کبدی می ‌شود، فعالیت دستگاه ایمنی بدن افزایش می ‌یابد. علایم بیماری 4 - 2 هفته بعد از شروع آلودگی بروز می ‌کند.

این علایم گاهی از یک هفته تا یک ماه بعد نیز خود را نشان می ‌دهند. 15 درصد مردان 9 - 6 هفته بعد از آلودگی علایم را نشان می ‌دهند و حدود یک درصد افراد علایم بیماری را خیلی شدید و سریع نشان می ‌دهند و به ندرت این بیماری باعث از کار افتادن کبد و مرگ می‌ شود.

چگونگی تشخیص هپاتیت A

بهترین راه تشخیص بیماری، آزمایش خون است. در این آزمایش ها، دو نوع آنتی بادی برای ویروس مشخص می‌ شود. آنتی بادی ایمونوگلوبولین M که 10 - 5 روز قبل از ظاهر شدن علایم به وسیله دستگاه ایمنی ساخته می ‌شود و کم تر از 6 ماه ناپدید می ‌شود. و آنتی بادی ایمونوگلوبولین G که جایگزین آنتی ‌بادی اول می ‌شود و بدن را در مقابل آلودگی نسبت به HAV ایمن می ‌کند و مصونیت به وجود می ‌آورد.

تفسیر نتایج حاصل از آزمایش خون

- اگر آزمایش خون شخص نسبت به آنتی بادی های ایمونوگلوبولین G و M هر دو منفی باشد، او هرگز به ویروس آلوده نشده و می ‌تواند واکسن بزند.

- اگر در آزمایش خون شخص ایمونوگلوبولین M مثبت باشد، آلودگی HAV وجود و ممکن است تا 6 ماه دیگر بهبود یابد یا وضعیت بیمار بدتر شود.

- اگر ایمونوگلوبولین M منفی و ایمونوگلوبوین G مثبت باشد، شخص از طریق ویروس یا واکسن آلوده شده و برای همیشه ایمن شده است.

ارتباط بین HIV (ایدز) و HAV

افرادی که به ایدز مبتلا هستند بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت A هستند. در این افراد دوره ابتلا به بیماری و بروز علایم و بهبودی کامل طولانی‌ تر است. در افراد مبتلا به ایدز چون داروهای ضد HIV به کبد آسیب می ‌رسانند علایم بیماری هپاتیت A بیشتر بروز می ‌کند.

در حقیقت لازم است با مشورت با پزشک، داروها را قطع کنند تا آنزیم های کبدی به حد طبیعی باز گردند.

چگونگی درمان

در زمانی که علائم بیماری و زردی بروز کرد فرد فقط باید استراحت کند تا ویروس توسط دفاع سیستم ایمنی بدن مهار شود و به تدریج التهاب کبدی به وضعیت سابق برگردد.

اگر شخص اسهال و استفراغ دارد می ‌تواند از مایعات استفاده کند. اگر چه بهترین راه، مراجعه به پزشک است ولی می ‌توان از ایبوپروفن یا مسکن های دیگر برای مهار نشانه‌ های بیماری استفاده کرد.

اگر فکر می‌ کنید، اخیرا ویروس هپاتیت به بدن شما منتقل شده است، گاماگلوبولین ( با توصیه پزشک) تزریق کنید. به شرط آن که بیشتر از 6 - 2 هفته از ورود ویروس نگذشته باشد.

نکته قابل ذکر این است که هپاتیت A به هیچ نوع درمان دارویی احتیاج ندارد.

چگونگی پیشگیری از بیماری

بهترین راه واکسیناسیون است. دو نوع واکسن برای این بیماری وجود دارد. VAQTH و HAVRIX. اثرات جانبی این واکسن ها خیلی خفیف است و علایمی شبیه سرماخوردگی و درد در ناحیه واکسن می ‌باشد. می ‌توان از یک واکسن ترکیبی برای هپاتیت B و A استفاده کرد.

(TWIRIX) این واکسن بسیار موثر است به طوری که 99 درصد افراد واکسینه شده دیگر به بیماری مبتلا نمی ‌شوند. چون در افراد مبتلا به ایدز دستگاه ایمنی تخریب شده است، بعد از واکسیناسیون دوباره به هپاتیت A مبتلا می ‌شوند. بهتر است موقعی که تعداد CD4 در محدوده طبیعی است، واکسن تزریق شود.

بیشتر کودکان زیر 10 سال ویروس هپاتیت A دارند

هپاتیت A شایع ترین نوع ویروس در کودکان است به طوری که تقریبا 100 درصد کودکان زیر 10 سال به این ویروس مبتلا می شوند.

به گفته ی دکتر غلامرضا خاتمی هپاتیت A خیلی خطرناک نیست و در 99 درصد موارد بعد از یک یا دو هفته کودک مبتلا خود به خود و بدون نیاز به دارو و درمان بهبود پیدا می کند.

تنها در یک دهم درصد یعنی به احتمال یک در هزار مورد ویروس هپاتیت A شکلی پیدا می کند که می تواند کشنده باشد به همین علت توجه به آن دارای اهمیت است.

هپاتیت A خود را به صورت اسهال، بی قراری و خستگی در کودک نشان می دهد ولی چون این علایم خفیف است تنها با آزمایش خون می توان به وجود ویروس این هپاتیت در بدن پی برد.

هپاتیت A نیازی به درمان ندارد و چه علامت داشته باشد و چه علامت نداشته باشد خود به خود بهبود می یابد.

دکتر غلامرضا خاتمی با بیان این که در سایر کشورها آمار کودکان مبتلا به این نوع هپاتیت کم تر است، گفت: سطح بهداشتی کشور ما در حدی نیست که مانع از ابتلای کودکان به این نوع هپاتیت شود و کودکان در سنین زیر 10 سال خیلی سریع به این بیماری مبتلا می شوند.

از راه های زیر می توانید از خود و دیگران در برابر هپاتیت A محافظت کنید:

- میوه ها و سبزیجات را قبل از مصرف ضد عفونی کنید.

- وسایل بیمار را نیز ضد عفونی کنید.

- باید در دفع بهداشتی فاضلاب جهت جلوگیری از آلودگی آب، میوه ها، سبزیجات و خوراکی ها دقت شود.

- پس از توالت و قبل از پخت غذا یا قبل از غذا خوردن بشویید.

- اگر مجبور به دست زدن به مدفوع دیگران هستید از دستکش استفاده کنید. پس از آن نیز دست های خود را بشویید.

- وقتی به کشور دیگری مسافرت می کنید از آب های بطری بنوشید. از قطعات یخ غیر بهداشتی استفاده نکنید و میوه و سبزی را در آب فراوان بشویید.

فرآوری: معصومه آیت اللهی

بخش تغذیه و سلامت تبیان

منابع:

پزشکان بدون مرز

پزشکان ایران