زلزله ژاپن

زلزله ماه گذشته ژاپن شریطی را پدید آورد که سبب شد وضعیت اضطراری هسته‌یی در این کشور برقرار شود به گونه ای که بر اساس مقیاس بین المللی این بحران‌ هسته یی در بالاترین سطح اعلام شود.

زلزله 8.9 ریشتری ماه گذشته میلادی ژاپن در کنار خرابی های گذشته در این کشور در اثر سونامی با خبر بروز مشکل در نیروگاه هسته یی فوکوشیما دایچی و نشت مواد هسته یی و آلوده شدن سواحل این کشور و برخی کشورها را به همراه داشت. اما خبر افزایش سطح اضطراری نیروگاه هسته‌یی فوكوشیما در حالی آشكار می‌شود كه آژانس ایمنی هسته‌یی ژاپن اعلام كرده است که  تشعشعاتی هم سطح ‌10 درصد تشعشعات نیروگاه هسته‌یی چرنوبیل از نیروگاه آسیب دیده‌ی فوكوشیما به بیرون نشت كرده است.

به گفته‌ی مقامات ارزیابی دقیق این‌كه چه مقدار تشعشعات از نیروگاه هسته‌یی فوكوشیما به بیرون نشت كرده است دشوار است، اما یك مقام آژانس ایمنی هسته‌یی ژاپن گفت كه ارزیابی‌هایی كه در دسترس قرار دارد " نشان دهنده‌ی سطحی مشابه سطح ‌7" است. سطح تشعشعات پیش از این در سطح پنجم مقیاس بین‌المللی بحران‌های هسته‌یی كه اولین بار پس از فاجعه‌ی چرنوبیل در سال ‌1986 شكل گرفت، تخمین زده شده بود.

این در حالی است که یك زلزله ‌2/6 ریشتری نیز صبح روز سه شنبه ‌77 كیلومتری شرق توكیو را لرزاند و موقتا قطارها و متروهای این منطقه را از كار انداخت. صبح روز سه شنبه آتشی در یكی از واحدهای باطری كمكی خارج از ساختمانی در واحد راكتور شماره ‌4 نیروگاه فوكوشیما دیده شد كه به گفته‌ی شركت توكیو الكتریك پاور ( تپكو) كه اپراتور این نیروگاه است بلافاصله خاموش شد به مناطق دیگر كشیده نشد.

در حالی كه دولت ژاپن اعلام كرده است که خطر یك نشست گسترده مواد رادیو اكتیو در حال از بین رفتن است توكیو روز دوشنبه اعلام كرد كه به خاطر نگرانی از بروز بیماریهای دراز مدت خواستار افزایش منطقه خالی از سكنه در اطراف نیروگاه فوكوشیما است.

بنا به گزارش كمیسیون ایمنی هسته‌یی ژاپن اقام مقدماتی حکایت از آن دارد كه پس از حوادث ‌11 ماه مارس نیروگاه هسته‌یی فوكوشیما در یك زمان به مدت چند ساعت ده هزار ترابكلر تشعشع در هر ساعت آزاد كرد. طبق مقیاس حوادث هسته‌یی بین‌المللی سطح ‌7 نشان دهنده‌ی سطوحی است كه دارای " نشت گسترده‌ی مواد رادیواكتیو با تاثیرات شدید زیست محیطی و سلامتی است كه نیازمند اقدامات متقابل برنامه‌ریزی شده و گسترده است.

در حال حاضر حدود ‌150 هزار نفر كه خانه‌هایشان را از دست داده‌اند و یا مناطق اطراف نیروگاه هسته‌یی فوكوشیما دایچی را تخلیه كرده‌اند، در پناهگاه‌های اضطراری به سر می‌برند.

یكی از مسئولان كمیسیون انرژی هسته‌یی ژاپن در گفت‌وگو با یكی از شبكه‌های تلویزیونی این كشور گفت كه نشت مواد متشعشع از نیروگاه فوكوشیما حدود ‌10 درصد حادثه‌ی چرنوبیل است. در چرنوبیل در اوكراین راكتوری در آوریل سال ‌1986 منفجر شد و ابری از مواد رادیو اكتیو را آزاد كرد. شعاع حدود ‌30 كیلومتری اطراف این نیروگاه خالی از سكنه اعلام شد اما برخی از كارگران این نیروگاه تا مدت كوتاهی همچنان در آنجا زندگی كردند و به رغم درخواست‌های دولت این كشور چند صد نفر به خانه‌هایشان در آنجا بازگشتند.

به گفته‌ی مقامات آژانس ایمنی صنعتی هسته‌یی ژاپن یكی از فاكتورهایی كه در این تصمیم نقش داشت این بود كه كل میزان ذرات رادیو اكتیوی كه از پس از وقوع زلزله و آسیب دیدگی نیروگاه فوكوشیما در فضا آزاد شد به مقداری رسیده است كه با یك حادثه سطح ‌7 همخوانی دارد.

بر اساس اطلاعات دولت ژاپن ریختن آب آلوده به مواد رادیو اكتیو را در اقیانوس آرام متوقف شده است. این اقدامی كه پیش از این موجب اعتراض چین و كره‌ی جنوبی شده بود. در این اقدام حدود ‌10400 تن آب آلوده به مواد رادیو اكتیو با سطح پایین به دریا ریخته شد تا فضای انبار برای ذخیره آب بسیار آلوده راكتورها باز شود. بر این اساس برای خنك كردن راكتورهای هسته‌یی از آب دریا استفاده میشده است و سپس آب آلوده شده به اقیانوس آرام ریخته می شد.

این کار قرار بود روز شنبه متوقف شود، اما زمین‌لرزه شدید روز پنج‌شنبه این كار را دچار اختلال كرد. هم اکنون برای خنك كردن راكتور از پمپاژ نیتروژن استفاده می شد، اما مقامات ژاپن می‌گویند نمی‌دانند پس از آن چه باید بكنند.

در توكیو نیز حدود ‌5000 نفر در دو تظاهرات جداگانه ضد هسته‌یی به خیابان‌ها ریختند و برخی پلاكاردهایی را با خود حمل می‌كردند كه شعارهای ضد هسته‌یی روی آن‌ها نقش بسته بود. این مساله در تمام نقاط جهان به خوبی مشاهده می شود که پرداختن به بحث امنیت هسته یی را به جد مورد توجه قرار می گیرد.

اقتصاد ژاپن كه سومین اقتصاد بزرگ جهان است پس از این حوادث دچار آسیب شده است و بسیاری از كشورها واردات مواد غذایی از ژاپن را ممنوع كرده‌اند. از همه مهم‌تر این‌كه بحران هسته‌یی و كمبود برق در ژاپن در زنجیره‌های ساخت و ساز و تامین قطعات الكترونیك در سراسر جهان تاثیر گذاشته است و به ویژه به بخش كامپیوتر و خودروسازی آسیب رسانده است. قطع برق و محدود كردن آن، تعطیلی كارخانه‌ها و كاهش شدید گردشگران، به این كشور آسیب رسانده است.

تاکنون هیچیك از حوادث هسته‌یی در گذشته نتیجه یك زمین‌لرزه و بدنبال آن سونامی نبوده است در حالی که این مساله در ژاپن اتفاق افتاده است و تیم كنترل تشعشعات این كشور را در وضعیت جدید و خطرناك‌تری قرار داده است.

بحران هسته‌یی ژاپن جهان را ترغیب كرده است كه درباره خطرات هسته‌یی كه كشور خودشان را تهدید می‌كند فكر كنند و علاوه بر آن موجی از اعتراضات را نسبت به استفاده از انرژی هسته‌یی به راه انداخت.

در حال حاضر نیروگاه هسته‌یی فوكوشیما به نقطه توجه كشورهای جهان تبدیل شده است و مواد متشعشع این نیروگاه حتی در فلوریدا نیز مشاهده شده است. كارگران این نیروگاه روز شنبه یك شكاف 20 سانتیمتری را در ته راكتور شماره دو این نیروگاه پیدا كردند كه مواد متشعشعی كه از آن بیرون می‌زد چهار هزار برابر حد و مزر قانونی تعیین شده برای تخلیه بود. در این بین كارشناسان هسته‌یی بین‌المللی با دقت در حال بررسی این نیروگاه هسته‌یی و به‌روز كردن یافته‌های خود هستند.

یكی از راه‌های انجام عمل بسیار خطرناك از رده خارج كردن این نیروگاه هسته‌یی استفاده از ربات است. یكی از نمونه‌های از رده خارج كردن موفقیت‌آمیز یك راكتور تعطیل كردن نیروگاه هسته‌یی شیپینگپورت آمریكا در پنسیلوانیای غربی بود كه سه سال بطول انجامید. اما در زمینه ژاپن اوضاع فرق می‌كند، چرا كه نیروگاه هسته‌یی‌اش به مواد رادیواكتیو آلوده شده است و این كار را خطرناك‌تر و سخت‌تر می‌كند.

اتخاذ پیش بینی های لازم در مورد امنیت هسته یی امروزه به عنوان یکی از نیازهای اساسی کشورهای دارای این انرژی مطرح شده است و جا دارد آزانس بین المللی انرژی اتمی به جای اینکه اطلاعات هسته یی کشورهای نظیر ایران را در اختیار برخی قدرت ها قرار دهد، به این موضوع کع دغدغه ای جهانی است بپردازد و چاره ای برای مشکل نیروگاه فوکوشیمیا ژاپن بی اندیشد.

هاتف پوررشیدی

بخش سیاست تبیان