الگویی برای جهانیان!
آسیه، با مشاهده معجزه عصاى حضرت موسى علیه السلام و غلبه وى بر ساحران به او ایمان آورد، ولى ایمان خود را اظهار نمى كرد تا زمانى كه همسر حزقیل (خزانه دار فرعون و آرایشگر دخترش) به سبب ایمانش به دست فرعون كشته شد؛ آن گاه، با اعتراض به فرعون و سرزنش وى، ایمان خود را آشكار ساخت. 1
براساس روایتى از پیامبر صلى الله علیه و آله اگر فرعون هم مى گفت: موسى نور چشم من است، خدا او را همچون آسیه هدایت مى كرد.2 بنابراین زمینه ایمان آسیه، پیشتر فراهم بوده است. در روایتى، آسیه پیش از ایمان به حضرت موسى علیه السلام زنى نیكوكار شمرده بوده است.3 جابر از پیامبر صلى الله علیه و آله نقل كرده است كه سه نفر (مؤمن آل یاسین، على بن ابى طالب علیه السلام و آسیه همسر فرعون) حتى یك لحظه به وحى كافر نشدند.4
شكنجه و شهادت آسیه
پس از آنكه آسیه ایمانش را آشكار كرد، فرعون او را دیوانه خواند. آسیه گفت: «من دیوانه نیستم. خداى من و تو و همه جهانیان، كسى است كه آسمان، زمین، كوه و دریا را آفرید». فرعون بر او خشم گرفت و او را از خود راند.
آسیه در پاسخ نصیحت پدر و مادرش كه از وى مى خواستند با فرعون كه به عقیده آنان خداى آسمان و زمین بود، مخالفت نكند؛ گفت: «اگر او خداى آسمان و زمین است، بگویید براى من تاجى بسازد كه آفتاب در پیش، ماه در پشت و ستارگان بر گرد آن باشند». گفتند: «او نمى تواند». آسیه گفت: «خداوند بر این كار تواناست».5
مفسران می گویند: هنگامى كه آسیه خبر قتل آرایشگر را شنید، به فرعون گفت: «واى بر تو! چه چیز تو را این قدر در مقابل خداوند بزرگ گستاخ كرده است؟» فرعون گفت: «شاید تو نیز دیوانه شده اى!» آسیه گفت: «دیوانه نشده ام؛ بلكه به پروردگار خود و تو و همه جهانیان ایمان آورده ام».6 هنگامى كه فرعون از ایمان آسیه آگاه شد، از سران دربارش درباره آسیه نظر خواست و همگى او را ستودند. فرعون گفت: «او پروردگارى جز مرا عبادت مى كند». آنها قتل آسیه را پیشنهاد كردند.7 فرعون دستور داد آسیه را به زمین میخكوب كنند و سنگى بزرگ را بالاى سرش بیاویزند؛ اگر از ایمانش دست برداشت، به قصر فرعون باز گردد و هم چنان همسر وى باشد و گر نه، سنگ را بر او بیفكنند.
آسیه از ایمان خود دست برنداشت و از خداوند خواست كه به جاى قصر فرعون، خانه اى در جوار رحمت خویش در بهشت برایش بنا كند و او را از فرعون و كفر و ستم او و نیز از عُمّال ستمكارش رهایى بخشد: «رَبِّ ابْنِ لی عِنْدَکَ بَیْتًا فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنی مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنی مِنَ الْقَوْمِ الظّالِمینَ».8 خداوند، دعاى آسیه را اجابت كرد و خانه اش را در بهشت كه از درّ و مروارید ساخته شده بود، به او نشان داد و آسیه با مشاهده آن خندید. فرعون كه نظاره گر بود، گفت: «از دیوانگى این زن تعجب نمى كنید؟ در حالى كه او را شكنجه مى دهم، مى خندد». آن گاه سنگ را رها كردند، امّا پیش از فرود آمدن سنگ، روح از بدنش جدا شده بود.9
از سلمان فارسى نقل شده است كه همسر فرعون را زیر آفتاب سوزان شكنجه مى دادند و هنگامى كه حرارت خورشید او را آزار مى داد، فرشتگان با بال هاى خود بر او سایه مى افكندند.10
از ابن عباس نقل شده است که هنگام شكنجه آسیه، حضرت موسى علیه السلام بر وى گذشت. آسیه با اشاره از شكنجه اش به حضرت موسى علیه السلام شكایت كرد. حضرت موسى علیه السلام او را دعا و خداوند، شكنجه را بر وى آسان كرد و آسیه بر اثر شكنجه از دنیا رفت.11
براساس روایتى از پیامبر صلى الله علیه و آله اگر فرعون هم مى گفت: موسى نور چشم من است، خدا او را همچون آسیه هدایت مى كرد
فضایل آسیه
خداوند در آیه 11 سوره تحریم، آسیه را در كنار مریم و مقدم بر او، الگوى مؤمنان معرفى مى كند: «وَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ ءَامَنوا امرَأَتَ فِرعَونَ». الگو بودن آسیه، به آن علت است كه ایمان خود را در كنار فرعون حفظ كرد و از همه جاذبه هاى زندگى دنیا گذشت و جوار رحمت خداوند را بر زندگى در قصر فرعون ترجیح داد و در دعاى خود، كرامت معنوى (قرب خداوند) و صورى (بهشت) را طلبید.12
روایات نیز از آسیه به نیكى یاد می کنند. پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله، آسیه را در كنار مریم، خدیجه و فاطمه علیها السلام، یكى از چهار زن كامل و برتر عالم و نیز از بهترین زنان اهل بهشت شمرده است.13
پیامبر صلى الله علیه و آله، آسیه را به همراه مریم و خدیجه و فاطمه علیها السلام از زنانى مى شمرد كه به نهایت مراتب كمال رسیدند.14
در روایات آمده است كه آسیه به همراه حوّا، مریم و مادر حضرت موسى علیه السلام براى كمك به وضع حمل فاطمه بنت اسد، داخل كعبه شد و آسیه، على علیه السلام را پس از تولّد در پارچه اى پیچید15 و هنگام تولد حضرت فاطمه سلام الله علیها، آسیه به همراه ساره، مریم و خواهر حضرت موسى علیه السلام، براى كمك به خدیجه نزد وى آمدند.16
آسیه، همدم خدیجه در بهشت و از همسران بهشتى پیامبر صلی الله علیه و آله دانسته شده است.17 نقل شده است كه هنگام وفات خدیجه، پیامبر صلی الله علیه و آله به وى گفت: «هنگامى كه بر هووهاى خود، مریم، كلثوم خواهر موسى و آسیه، همسر فرعون وارد شدى، سلام مرا برسان».18
امام حسین علیه السلام هنگام دفن امیرمؤمنان علیه السلام، آسیه را به همراه فاطمه سلام الله علیها و حوا و مریم در حال ندبه بر ایشان مشاهده كرد.19 از پیامبر صلى الله علیه و آله نقل شده است كه حوا در روز قیامت، در حالى كه آسیه با اوست، در میان هفتاد هزار حوریه به استقبال فاطمه سلام الله علیها مى آید. 20
زهرا رضاییان
بخش قرآن تبیان
پی نوشت ها:
1. مجمع‌البیان، ج10، ص479 و روض‌الجنان، ج20، ص268.
2. الكشّاف، ج3، ص394.
3. نورالثقلین، ج4، ص114.
4. الخصال، ص174.
5. روض‌الجنان، ج20، ص268.
6. ثعلبى، عرائس‌المجالس، ص166.
7. تفسیر قرطبى، ج18، ص132.
8. تحریم: 11.
9. التبیان، ج10، ص55.
10. جامع‌البیان، مج14، ج28، ص218.
11. عرائس‌المجالس،ص167.
12. التبیان، ج10، ص54 و المیزان، ج19، ص344 و 345.
13. بحارالانوار، ج16، ص2.
14. مجمع‌البیان، ج10، ص480.
15. بحارالانوار، ج35، ص15.
16. همان، ج43، ص3.
17. الدّرالمنثور، ج8، ص299.
18. بحارالانوار، ج19، ص20 و 24.
19. همان، ج42، ص301.
20. همان، ج43، ص37.
