بیماری های قارچی پوست

بیماری‌های قارچی یا درماتوفیت جزو بیماری‌های عفونی ـ مسری هستند که از منبع آلودگی ـ انسان، حیوان یا اشیا و گیاهان آلوده ـ به فرد در معرض خطر، منتقل و در لایه‌های سطحی و میانی پوست، موجب بروز ضایعات پوسته‌دار با لبه‌های برجسته می‌شوند که با گذشت زمان، ضمن خارش متوسط تا شدید تمایل به گسترش دایره‌ای شکل دارند.

چرا به رغم تنوع و امکان دسترسی به انواع داروهای ضد قارچ، شیوع بیماری‌های قارچی پوست همچنان یکی از علل مهم مراجعه بیماران به مراکز درمانی پوست است؟

پاسخ واضح است. اول: عدم رعایت اصول بهداشتی و درمانی، دوم: عدم توجه به درمان کامل و سوم: سهل‌انگاری در مراقبت‌های پیشگیرانه از سرایت بیماری به دیگران.

لکه های ناشی از قارچ معمولا به رنگ قهوه ای روشن هستند. لکه های قارچی در ناحیه گردن، سینه و پشت و در بعضی موارد به صورت سفید رنگ در چهره دیده می شوند.

لکه های ناشی از قارچ به ابعاد حدود دو یا سه سانتیمتر قطر داشته و حالت پوسته دهی مختصری نیز دارند.

لکه های ناشی از قارچ در تمام رده های سنی دیده می شود. البته امکان بروز این بیماری در اطفال و جوانان شایع تر است.

تشخیص این بیماری از طریق نمونه برداری از سطح پوست و بررسی آن به وسیله میکروسکوپ امکان پذیر است.

شکل ضایعات و شدت پیشرفت آن بستگی به نوع قارچ (انسانی یا حیوانی) دارد.

در نوع حیوانی ممکن است علاوه بر خارش شدید و درد، جوش‌های چرکی و حتی تاول‌های کوچک در سطح ضایعات وجود داشته باشد که به‌ سرعت در سطح و عمق پوست پیشرفت می‌کند. شاید به همین علت باشد که گاهی این بیماری قارچی با بیماری‌های عفونی غیرقارچی اشتباه می‌شود و بیمار صرفا تحت درمان با آنتی‌بیوتیک‌های موضعی و خوراکی قرار می‌گیرد، در حالی که استفاده از داروی ضد قارچ در این شرایط ضروری است.

اما قارچ علاوه بر نوع حیوانی و انسانی بر حسب محل بروز عفونت در بدن به انواع قارچ‌های سر، صورت، تنه، کشاله ران، مو، دست، پا و ناخن تقسیم می‌شود که هر کدام درمان‌های مجزا و مشخصی دارند، به طوری که قارچ مو به دلیل ایجاد کچلی دائم و قارچ ناخن به علت سرسختی و مقاومت، نیازمند درمان طولانی‌تر و جدی‌تری هستند، این در حالی است که نوع کشاله ران به دلیل ماندگاری کرم‌های ضد قارچ در آنجا بهتر و سریع‌تر به درمان پاسخ می‌دهد.

بنابراین نوع درمان (خوراکی یا موضعی) بر اساس نوع قارچ و محل ضایعه، توسط پزشک متخصص تعیین می شود، اما از آنجا که بسیاری از بیماری‌های پوستی از جمله اگزما می‌توانند در شکل و شمایل این بیماری آشکار شوند، انجام یک آزمایش پوستی دقیق ضروری است و بسیار اهمیت دارد که نمونه‌برداری سطحی پوست در زمانی انجام شود که قارچ‌های زنده در سطح پوست به راحتی در دسترس هستند.

از این رو، فرد مبتلا باید حداقل تا سه روز از مالیدن هر پماد ضد قارچ و حتی صابون و شامپو در محل عفونت خودداری کند تا قارچ‌ها به راحتی برای آزمایشگاه در دسترس باشند و این شاید مهم‌ترین نکته آموزشی این نوشتار باشد که کمتر مورد توجه بوده است، زیرا گزارش منفی آزمایشگاه یعنی عدم درمان و پیشرفت بیماری و حتی ابتلای دیگران.

استفاده نکردن از لوازم شخصی دیگران همچون حوله و لباس زیر، جلوگیری از تعریق زیاد با استفاده از پوشیدن لباس های مناسب و خودداری از شنا کردن در آب های آلوده در پیشگیری از ابتلا به این بیماری عفونی پوستی موثر هستند.

شیوع بیماری در دامداران، کشاورزان و مراکز جمعی (سربازخانه‌ها و مدارس) بیشتر بوده و افراد ورزشکار به خصوص کشتی‌گیران به دلیل تماس بدنی با افراد مختلف در معرض خطر بیشتر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

علاوه بر این، کسانی که تحت درمان با داروهای شیمی درمانی هستند یا خانم‌های حامله و افرادی که به دلیل بیماری‌های طولانی یا جراحی وسیع از ضعف جسمانی قابل ملاحظه‌ای برخوردارند، در معرض جدی این بیماری قرار دارند.

از سوی دیگر افراد مبتلا به بیماری‌های آمیزشی (سوزاک و سیفلیس) و ایدز، در قسمت‌های مختلفی از بدن به فرم پیشرفته این بیماری مبتلا می‌شوند که درمان اولیه این افراد بسیار حائز اهمیت است.

از آنجا که عامل ایجاد این بیماری، نوعی قارچ است، باید درمان زیر نظر پزشک متخصص انجام شود.

درمان لکه های ناشی از قارچ با استفاده از شامپوها و داروهای پوستی و موضعی ضد قارچ انجام می شود. در صورت گستردگی بیماری، استفاده از داروهای خوراکی ضد قارچ نیز برای درمان ضروری است.

دوره درمان این بیماری یک هفته تا 10 روز است. برای درمان اصولی بیماری قارچی ممکن است به یک دوره طولانی مدت نیاز باشد.

نکته مهم در درمان این بیماری مسری، کامل کردن دوره درمان است، زیرا علاوه بر بهبودی فرد، مانع از انتقال بیماری به دیگران می‌شود.

فرآوری : نیره ولدخانی

بخش تغذیه و سلامت تبیان

منابع :

جام جم آنلاین - دکتر سید ناصر عمادی ، متخصص پوست و مو

ایرنا - دکتر بهزاد بیژنی ، متخصص پوست

اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.

برای شرکت در بحث های انجمن بهداشت و سلامت سایت، اینجا را کلیک کنید.