تبیان، دستیار زندگی
نوروز امسال سینماهای کشور میزبان تازه‌ترین ساخته مسعود ده‌نمکی هستند؛ فیلمی که آخرین بخش از سه‌گانه جنجالی این فیلمساز تازه‌نفس محسوب می‌شود و هیچ دور از انتظار نیست اگر توفیقی پررنگ‌تر از 2 قسمت ابتدایی به همراه داشته باشد
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

همه چیز درباره سومین اخراجی‌ها


نوروز امسال سینماهای کشور میزبان تازه‌ترین ساخته مسعود ده‌نمکی هستند؛ فیلمی که آخرین بخش از سه‌گانه جنجالی این فیلمساز تازه‌نفس محسوب می‌شود و هیچ دور از انتظار نیست اگر توفیقی پررنگ‌تر از 2 قسمت ابتدایی به همراه داشته باشد 


اخراجی های 3

«اخراجی‌ها3» برای رسیدن به مرحله اکران و مواجهه بی‌واسطه با مخاطبان پرشور خود مسیر پرفراز و نشیبی را طی کرده‌است که در آستانه اکران عمومی مرورش خالی از لطف نیست.

مسعود ده‌نمکی پس از پایان پروژه اخراجی‌ها در آغاز مسیری تازه قرار دارد؛ مسیری که می‌تواند با انتخاب‌های صحیح این فیلمساز را به فیلمسازی موثر در دهه چهارم انقلاب بدل کند اما لازمه بهره‌مندی از این امتیاز درک صحیح موقعیت است که تیزهوشی مسعود ده‌نمکی تا به امروز نشان داده‌ است او از این نعمت بی‌بهره‌ نیست. آنچه در این صفحه خواهید خواند مروری است گذرا بر روند تولید آخرین بخش از سه‌گانه «اخراجی‌ها»؛ روندی که حاصلش را این روزها بر پرده سینماها می‌بینید.

حرکت صعودی رکوردها

اگر دفتر آمار و ارقام فروش فیلم‌های سینمایی سال‌های اخیر را اندکی به عقب ورق بزنید با این واقعیت مواجه خواهید شد که «اخراجی‌ها» از هر لحاظ غیر قابل قیاس با تولیدات سینمای ایران است. از نظر توفیق در گیشه یک «استثنا»ی به تمام معناست و به این راحتی نمی‌توان آن را در جغرافیای سینمای ایران تحلیل و ارزیابی کرد بویژه که فروش این فیلم در دومین قسمت با جهشی خیره‌کننده مواجه شد و تا مرز رویایی 8 میلیارد تومان بالا رفت. همه اینها مقدمه‌ای بود برای اینکه دریابید مسعود ده‌نمکی در مقام کارگردان تازه‌کاری که با اولین و دومین تجربه سینمایی‌اش چنین توفیقی را در کارنامه کاری خود می‌بیند برای در دست گرفتن فیلمنامه سومین قسمت «اخراجی‌ها» با چه وسواس‌ و حساسیت‌هایی مواجه بوده‌است. ده‌نمکی باید با اطمینان از نتیجه، «اخراجی‌ها3» را کلید می‌زد و روند رسیدن به این اطمینان برای او تنها یک‌سال زمان برد؛ از اکران نوروز 88 و ثبت رکورد فروش خیره‌کننده «اخراجی‌ها2» تا بهار 89 و آغاز پیش‌تولید«اخراجی‌ها3».

ده نمکی: نمی‌دانم سیاستمداران چقدر طاقت شوخی دارند اما «اخراجی‌ها» یک طنز سیاسی است. یک جورهایی آینه زمانه ماست. آدم‌های بعد از جنگ که امروز هرکدام یک نماد هستند؛ از خودم بگیر تا چپ و راست سیاسی. ولی خوبی‌اش این است که مثل همیشه تنها هستم.

تاوان کلیشه‌شکنی‌ها

در همان ایام آغازین سال 89 اما ده‌نمکی در کنار فراهم آوردن امکانات برای پیش‌تولید آخرین قسمت، شاهد زنده شدن انتقادات و حاشیه‌سازی‌ها درباره پروژه «اخراجی‌ها» بود؛ اتفاقی که به راحتی می‌توانست پروسه تولید این فیلم را دچار اختلال کند. برای جلوگیری از همین اختلالات هم مسعود ده‌نمکی زبان به دفاع از ساخته‌اش باز کرد و گفت: «لازم باشد اسناد و مدارک اخراجی‌ها را ارائه خواهم داد». ده‌نمکی که در آن روزها در سفر زیارتی کربلا بسر می‌برد، در پاسخ به انتقادات حجت‌الاسلام ابوترابی مبنی‌بر غیرواقعی بودن «اخراجی‌ها2» و صحنه‌های اردوگاه اسارت تصریح کرد: اسناد و فیلم‌های مربوط به واقعی بودن «اخراجی‌ها2» را در هر جلسه‌ای که لازم باشد به نمایش خواهم گذاشت تا همه ببینند رزمندگان ما در اردوگاه‌ها تحت چه شرایطی دین و انقلاب خود را زنده نگه داشتند. وی افزود: این مسائل در حالی مطرح می‌شود که تعدادی از آزادگان جنگ تحمیلی در این فیلم بازی و برخی از رهبران اردوگاه‌های مختلف نیز از پشت صحنه فیلم بازدید کرده‌اند. کارگردان «اخراجی‌ها2» تصریح کرد: گرچه هیچ کاری خالی از اشکال و ایراد نیست اما در حالی «اخراجی‌ها یک و 2» اینچنین آماج حملات قرار می‌گیرند که تماما الهام گرفته از واقعیت‌ها و ناگفته‌های جنگ تحمیلی هستند و یقینا تاوان کلیشه‌شکنی‌های خود را می‌پردازند.

اخراجی های 3

نخسین‌ تکاپوی حاشیه‌سازان

با وجود این حاشیه‌سازی‌ها اما از همان روزها رغبت رسانه‌ای نسبت به مخابره تازه‌ترین خبرها پیرامون فیلم «اخراجی‌ها» منجر به نشر برخی حدس و گمان‌ها در خبرگزاری‌ها شد که این اخبار تا جایی پیش رفت که ترکیب احتمالی بازیگران حاضر در این فیلم سوژه برخی گزارش‌ها شد. با اوج‌گیری از حدس و گمان‌های رسانه‌ای اما روابط عمومی پروژه وارد میدان شد و با انتشار اطلاعیه‌ای همه گمانه‌زنی‌ها را تکذیب کرد. در این اطلاعیه که به تاریخ دوم اردیبهشت 89 رسانه‌ای شد، آمده بود: «از آنجایی که مسعود ده‌نمکی کارگردان و تهیه‌کننده فیلم سینمایی «اخراجی‌ها3» در سال گذشته مشغول ساخت سریال «دارا و ندار» بود لذا در سال 88 و پس از آن ماه‌های ابتدایی سال 89 هیچ مذاکره‌ای با بازیگران یا عوامل پشت دوربین انجام نداده‌است و هم‌اکنون نیز در سفر زیارتی کربلا بسر می‌برد، بنابراین هرگونه خبری مبنی‌بر عقد قرارداد، مذاکره یا زمان شروع این پروژه در رسانه‌ها نقل می‌شود گمانه‌زنی است و صحت ندارد. «اخراجی‌ها3» در حال حاضر در مرحله بازنویسی فیلمنامه قرار دارد و با پایان این مرحله، پروژه وارد پیش‌تولید خواهد شد».

پروسه انتخاب بازیگران

در یک ماه و نیم پس از انتشار این اطلاعیه و در سکوت خبری فیلمنامه «اخراجی‌ها3» به اتمام رسید و پیش‌تولید جدی این فیلم از نخستین روزهای تیرماه 89 در دستور کار ده‌نمکی و تیم همکارانش قرار گرفت. اواخر تیرماه و همزمان با رونمایی از لوگوی «اخراجی‌ها3» محمدرضا شریفی‌نیا، نخستین بازیگری بود که برای ایفای نقش «حاجی گرینف» با مسعود ده‌نمکی قرارداد بست تا پروژه وارد مرحله پر سر و صدای انتخاب بازیگر شود. حاشیه‌سازها بار دیگر دست به کار شدند و «آمدن و نیامدن» چهره‌های مختلف را دستمایه گمانه‌زنی قرار دادند. ده‌نمکی در واکنش به همین خبرها عنوان کرد: بازیگری که با 10 تا واسطه می‌خواست در فیلم نقش داشته باشد ولی مناسب این نقش نبود، به‌میدان آورده شده تا حرف دیگران را بزند. وی در قالب یادداشتی با عنوان «روزنوشت‌های ساخت اخراجی‌ها3» در وبلاگ شخصی‌اش نوشت: «بیش از یک سال از اکران «اخراجی‌ها2» می‌گذرد اما حاشیه‌سازی‌ها همچنان ادامه دارد.

ده‌نمکی باید با اطمینان از نتیجه، «اخراجی‌ها3» را کلید می‌زد و روند رسیدن به این اطمینان برای او تنها یک‌سال زمان برد؛ از اکران نوروز 88 و ثبت رکورد فروش خیره‌کننده «اخراجی‌ها2» تا بهار 89 و آغاز پیش‌تولید «اخراجی‌ها3».

بازیگری که با 10 تا واسطه می‌خواست در فیلم نقش داشته باشد ولی مناسب این نقش نبود، به میدان آورده می‌شود تا حرف دیگران را بزند. تشکیلاتی که جلسه می‌گذارد تا در ساخت «اخراجی‌ها3» شراکت مالی داشته باشد، بعد از ناامیدی بیانیه می‌دهد و موج‌آفرینی می‌کند و برخی دوستان خوب را قربهًْ‌‌الی‌الله به میدان می‌آورد... همه کسانی که روی مالکیت معنوی نام اخراجی‌ها برای صدور پروانه ساخت کارشکنی می‌کردند، در برابر فریب دادن مردم و سوءاستفاده از لوگوی فیلم و اسم فیلم سکوت حمایت‌آمیز در پیش می‌گیرند». با وجود این کارشکنی‌ها و حاشیه‌سازی‌ها سرانجام نخستین فهرست بازیگران به‌طور رسمی اعلام شد که بر اساس آن حسام‌ نواب‌صفوی، سیدجواد هاشمی، ماشا‌ءالله شاهمرادی‌زاده، علی‌ اوسیوند، قاسم زارع و... به‌عنوان‌ گروه اول بازیگران «اخراجی‌ها3» معرفی شدند. این فهرست بعدها با عقد قرارداد چهره‌هایی چون امین حیایی، رضا رویگری، اکبر عبدی، فخرالدین صدیق‌شریف، مریم سلطانی، علی دهکردی، بهنوش بختیاری، مریم‌ کاویانی، سیروس کهوری‌نژاد، سپند امیرسلیمانی، رز رضوی و... کامل شد.

این‌بار چی می‌شه؟!

همزمان با پیشرفت پروژه در مرحله پیش‌تولید خبری در رسانه‌ها منتشر شد که در نوع خود جالب توجه بود. اوایل مهرماه از

اخراجی های 3

سوی روابط عمومی فیلم سینمایی «اخراجی‌‌ها3» مسابقه‌ای تحت عنوان «داستان فیلم سینمایی «اخراجی‌ها3» را پیش‌بینی کنید» کلید خورد که اعلام شد در آن به یکصد نفر از افرادی که نزدیک‌ترین داستان به فیلمنامه را پیش‌بینی کنند، هدایای نفیسی تعلق خواهد گرفت. برای این منظور هم علاقه‌مندان می‌توانستند با تکمیل و ارسال فرم، پیش‌بینی‌های خود را اعلام کنند اما برخی ترجیح دادند پیش‌بینی‌های خود را در قالب «پیشگویی»(!) رسانه‌ای کنند و بار دیگر حاشیه‌هایی برای تازه‌ترین ساخته ده‌نمکی بسازند. این‌بار هم روابط عمومی دست به کار شد و با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «داستان «اخراجی‌ها3» هیچ ربطی به حوادث پس از انتخابات ندارد». البته در همین اطلاعیه تصریح شده بود: «اخراجی‌ها3 طنزی سیاسی است» و این کافی بود تا علاقه‌مندان 2 قسمت نخست بیش از پیش خود را آماده تماشای سومین قسمت «اخراجی‌ها» کنند.

کسی به‌ روی خودش نمی‌آورد

دهمین روز آذرماه 89 سرانجام کار نگارش چندین‌باره فیلمنامه و نیز عقد قرارداد با عوامل و بازیگران به پایان رسید تا ده‌نمکی رسما فیلمبرداری یکی از جنجا‌لی‌ترین ساخته‌های سینمایی سال را آغاز کند. خود ده‌نمکی همان روز در وبلاگش نوشت: «ساخت قسمت سوم «اخراجی‌ها» کاری بس دشوار است که تا 3ماه شبانه‌روز درگیر آن خواهم بود. مشکلات از همیشه بیشتر و کار از هر 2 قسمت گذشته سخت‌تر است. نمی‌دانم سیاستمداران چقدر طاقت شوخی دارند اما «اخراجی‌ها» یک طنز سیاسی است. یک جورهایی آینه زمانه ماست. آدم‌های بعد از جنگ که امروز هرکدام یک نماد هستند؛ از خودم بگیر تا چپ و راست سیاسی. ولی خوبی‌اش این است که مثل همیشه تنها هستم. هر وقت بیشتر تنها می‌شوم بیشتر حضور خدا را باور می‌کنم. اسپانسرهای تبلیغاتی بر اثر لابی‌ها و سنگ‌اندازی‌های گروه‌های فشار سیاسی جناحی پاپس کشیدند و مجبورم «اخراجی‌ها» را با اخذ وام از بانک بسازم و قید درآمدهای تبلیغاتی را بزنم. شکر خدا کسی هم به‌روی خودش نمی‌آورد که «اخراجی‌ها»یی که میلیون‌ها نفر را به سینماها کشید و زینت بخش نمودارهای آماری دوستان شد، آیا مشکلی دارد یا نه؟ اما چه غم... گر نگه‌دار من آن است که من می‌دانم/ شیشه را در بغل سنگ نگه می‌دارد...».

بخش سینما و تلویزیون تبیان


منبع: روزنامه وطن امروز/ مرجان آدابی