5 باور غلط درباره آنتی اکسیدان ها

درباره ی آنتی اکسیدان ها ادعاهای زیادی وجود دارد؛ چنان که گفته می شود آن ها در درمان سرطان و در تقویت سیستم دفاعی بدن بسیار موثر هستند.

بسیاری از ما نکات زیادی درباره ی آنتی اکسیدان ها شنیده ایم و شاید می پنداریم که چیزهای زیادی درباره ی کارآیی آن ها می دانیم ولی در واقع، تنها عده ی کمی می دانند که آنتی اکسیدان ها واقعا چه چیزی هستند و این ناآگاهی به نفع تولید کنندگان مواد غذایی تمام می شود؛ چرا که اطلاعات کمتر باعث می شود خیلی راحت تر با انواع خوراک ها و غذاها کنار بیایید.

ماریون نستله(Marion Nestle) دارای مدرک دکتری و استاد تغذیه و پژوهش های غذایی و بهداشت عمومی در دانشگاه نیویورک می گوید: آنتی اکسیدان ها در هاله ای از سلامت قرار دارند. آن ها می بایست با چیزهای بد در بدن شما بجنگند و مسلما کسی نیست که نخواهد از این ناجیان، بیشتر بهره مند شود؟

بی شک، آنتی اکسیدان ها برای سلامتی سودمند و مفید هستند، ولی برای بهره مندی بیشتر از آن ها، می بایست ابتدا برخی فرضیات را از میان برداریم.

1- رادیکال های آزاد می بایست نابود شوند

اما نه به سرعت

آنتی اکسیدان ها در برابر رادیکال های آزاد مقاومت می کنند. رادیکال های آزاد مولکول های ناپایداری هستند که می توانند موجب تغییر DNA ی بدن شوند. ولی حتی رادیکال های آزاد مرتبط با بیماری های خطرناکی چون ناراحتی قلبی، پارکینسون و سرطان مرتبط باشند، الزاما مضر نیستند. آن ها نتیجه ی یک فرآیند سوخت و ساز بنیادی، به نام اکسایش می باشند.

دکتر جفری بلومبرگ(Jeffrey Blumberg)، مدیرآزمایشگاه آنتی اکسیدان دانشگاه تافتز(Tufts) می گوید: آن ها به طور قطع برای زندگی لازم و ضروری هستند، برای مثال سلول های ایمنی برای از بین بردن باکتری های حمله ور و مهاجم، رادیکال های آزاد را به سوی آن ها پرتاب می کند، بنابراین آن ها بخش مهمی از سیستم دفاعی بدن هستند.

از طرف دیگر تعداد بیش از اندازه ی رادیکال های آزاد، مُضر است. آلاینده ها، سیگار کشیدن و قرار گرفتن در نور مستقیم خورشید، می تواند سبب به وجود آمدن تعداد زیادی رادیکال های آزاد شود که سیستم دفاعی نرمال آنتی اکسیدان ها را مغلوب ساخته، شما را در مقابل سلول های صدمه دیده و بیماری ها، آسیب پذیر و ضعیف می کند. همچنین برخی پژوهشگران اکسایش رادیکال های آزاد را با افزایش سن و پیری افراد، مرتبط می دانند. این جا است که آنتی اکسیدان ها وارد عمل می شوند. بلومبرگ می گوید: ضروری است اطمینان یابیم که آنتی اکسیدان های سیستم دفاعی بدن، برای مبارزه با همه ی رادیکال های آزاد اضافی، لازم و کافی باشد.

این گونه عمل کنید: فرض کنید فاقد عادت های های بدی چون سیگار کشیدن و برنزه کردن بیش از حد هستید؛ حال نوبت خوراک و تغذیه شما است. اگر مجموعه ی متنوع و گسترده ای از میوه ها و سبزیجات را مصرف نمایید، برنامه ی غذایی شما به طور طبیعی، سرشار از هزاران آنتی اکسیدان خواهد بود.

بنا بر نتایج تحقیقات، خوردن حداقل پنج واحد میوه و سبزی در روز برای حفظ سلامت، بسیار مفید و سودمند است.

2- همه ی آنتی اکسیدان ها یکسان عمل می کنند

حتی شبیه هم نیستند

دکتر جو وینسون استاد شیمی دانشگاه اسکرنتن در پنسیلوانیا می گوید: هر مولکولی که از سلول های شما در مقابل اکسایش محفاظت کند، از نظر فنی یک آنتی اکسیدان به شمار می رود. چرا که آن ها در هر حال، ضد اکسایش هستند. آنتی اکسیدان ها شامل موارد آشنایی چون ویتامین ها و همچنین انواع ناآشنایی چون فلاونوئید و پلی فنوئید می باشند که در مجموع شامل هشت هزار نوع آنتی اکسیدان است.

ولی تصور نکنید که همه ی آنتی اکسیدان ها به طور یکسان عمل می کنند. بولومبرگ می گوید: نمی توان به این دلیل که ویتامین C ی زیادی مصرف کرده ایم، به تامین ویتامین E بی اعتناع باشیم؛ چرا که همه ی ویتامین C های دنیا هم، نمی توانند جایگزین ویتامین E ، شوند.

برخی آنتی اکسیدان ها برای مقابله با انواع خاصی از رادیکال های آزاد بسیار مناسب هستند(هرچند آن ها نیز خود شامل انواع متنوعی می باشند). برخی دیگر تنها برای بخش خاصی از یک سلول موثر هستند و برخی دیگر نیز می توانند تنها تحت شرایط مساعد با رادیکال های آزاد مقابله کنند.

او می گوید تصور کنید آنتی اکسیدان ها یک ارتش هستند. در ارتش وجود همه ژنرال ها، ستوان ها، سرجوخه ها، سربازان و سایر اعضا با وظایف خاص و مشخصی ضروری است و امکان ندارد که بتوان تنها توسط ژنرال ها با دشمن مقابله نمود. بنابراین تنها با یک ضد حمله ی چند جانبه از طریق برنامه غذایی، می توان سیستم دفاعی موثری برای حفظ زندگی و سلامت خویش فراهم نمود.

این گونه عمل کنید: سعی کنید دامنه بهره مندی خود از تولیدات جدید را گسترش دهید. طی تحقیقاتی در سال 2006، پژوهشگران دانشگاه ایالت کلرادو به این نتیجه رسیدند افرادی که از میوه ها و سبزیجات بیشتر و متنوع تری در برنامه ی غذایی خود بهره می برند، از DNA ی آن ها بیشتر محافظت می شود.

3- آنتی اکسیدان ها تنها از میوه ها و سبزیجات به دست می آیند

این طور نیست!

بر اساس تحقیقاتی که اخیرا در دانشگاه اسکرنتن صورت گرفته، سرتاسر قلمرو گیاهان، شامل انواع لوبیا، آجیل ها، دانه ها و غلات، مملو از آنتی اکسیدان ها هستند. به گفته ی وینسون، گیاهان، این آنتی اکسیدان ها را برای مقابله با عوامل خارجی و اشعه ی UV، تولید می کنند.

بنابراین از مصرف غلات بدون سبوس پرهیز کنید، چرا که آن ها بیشتر فواید آنتی اکسیدانی خود را از دست داده اند.

حتی گوشت قرمز، فرآورده های لبنی و تخم مرغ نیز حاوی مقداری آنتی اکسیدان هستند. در واقع حیوانات از طریق تغذیه ی گیاهان باعث ایجاد آنتی اکسیدان در این دسته از فرآورده ها شده اند.

این گونه عمل کنید: به طور مرتب در برنامه غذایی خود از غذاهای سبوس دار، لوبیاها، آجیل و دانه ها تغذیه کنید. در منوی غذاها، خوراک های تهیه شده از گوشت حیوانات گیاه خوار را برگزینید. گوشت و فرآورده های لبنی به دست آمده از حیواناتی که از منابع غذایی بهتری برخوردار بوده اند، حاوی میزان بیشتری آنتی اکسیدان می باشند. همچنین تخم مرغ تولید شده در مراتع و علفزارها، میزان آنتی اکسیدان بالاتری دارد.

4- غذاهای غنی شده با آنتی اکسیدان، سالم تر و مفیدتر هستند

نه الزاما!

هنوز جوهر تحقیقات اولیه، درباره آنتی اکسیدان ها کاملا پاک نشده بود که کارخانه های تولید غذا شروع به چاپ حرف A روی بسته بندی غذاها کردند. FDA از تولید کنندگان غذا خواست که مجموعه ی متنوعی از آنتی اکسیدان ها را روی بسته ی یک محصول فهرست نماید، که آن قمست نیز معمولا چاپ بهتری دارد. اما اگر خوب دقت کنید متوجه خواهید شد که در برخی از آن ها مقدار قابل ملاحظه ای هم از آنتی اکسیدان ها وجود ندارد.

اگر برای تامین آنتی اکسیدان های مورد نیاز، وابسته و متکی به غذاهای کنسرو شده هستید، تعجب خواهید کرد اگر بدانید بسیاری از آن ها تنها حاوی میزان بسیار کمی از یک یا دو نوع آنتی اکسیدان می باشند؛ درحالی که مصرف انواع متنوع آنتی اکسیدان ها بسیار مهم است، اما احتمالا شما نمی توانید حتی برخی از انواع از دست رفته را جبران نمایید. این گونه عمل کنید: هیچ تحقیقی هنوز اثبات نکرده که تولیدات بسته بندی شده، فواید بهداشتی و سلامتی یکسانی با غذاهای طبیعی دارند. روی فهرست محتویات و ترکیبات غذا تمرکز کنید. اگر یک محصول غذایی حاوی میزان نسبتا بالایی از فرآورده های گیاهی است، پس احتمالا غنی و سرشار از آنتی اکسیدان خواهد بود.

5- اگر من ورزش کنم و از مکمل ها استفاده کنم، کاملا سالم خواهم بود

ممکن است این گونه نباشد!

انجام تمرین های ورزشی، باعث اکسایش بیشتر و افزایش رادیکال های آزاد خواهد شد. البته این بد نیست. الن ارگن متخصص تغذیه و متخصص بهداشت در کاهش وزن مردان می گوید: تولید رادیکال های آزاد یک عکس العمل طبیعی به ورزش است، استفاده از میزان زیادی آنتی اکسیدان، دقیقا بعد از تمرینات ورزشی، ممکن است در عکس العمل طبیعی و موثر سودمند به ورزش اختلال ایجاد کند. استدلال باور نکردنی ولی واضح و مشخص این است که دانشمندان گمان می کنند فشارهای اکسایشی که از طریق ورزش به وجود می آیند، حساسیت انسولین را افزایش داده و موجب کاهش وزن می شود و احتمالا خطر ابتلا به دیابت را کاهش می دهد.

نمونه ی بارز این که یک تحقیق در آلمان در سال 2009 نشان داد که وقتی ورزشکاران از مکمل های آنتی اکسیدان(ویتامین های E وC) استفاده می کنند با تمرین های عادی معمولی قبلی که باعث تشدید حساسیت انسولین می شود، قانع نمی شوند.

دکتر میشل ریستو، نویسنده ی این تحقیق و مدیر دانشکده تغذیه انسان در دانشگاه جنا در آلمان معتقد است سایر مکمل های آنتی اکسیدان نیز احتمالا نتیجه و تاثیر منفی در پی خواهند داشت، هر چند مطالعات بیشتری باید صورت گیرد .

مکمل ها همچنین می توانند باعث تضعیف نیرو گردند. یک پژوهش در سال 2006 در بریتانیا نشان داد که دوندگانی که در روز 1000 میلی گرم ویتامین C مصرف می کنند، ظرف یک هفته، قدرت ماهیچه های آن ها کاهش می یابد.

این گونه عمل کنید: اگر ورزش می کنید تا وزن کم کنید، آنتی اکسیدان مورد نیاز شما می بایست از تمامی غذا ها تامین شود، نه تنها از طریق مکمل ها و یا فرآورده های غذایی افزایش دهنده ی آنتی اکسیدان ها. وقتی سخن از آنتی اکسیدان ها به میان می آید همیشه بیشتر بودن به معنای بهتر بودن نیست.

مترجم: زهرا امیری

بخش تغذیه تبیان