تن زدن به رودخانه انتقام

42 سال پیش نیز بر اساس رمان چارلز پورتیز، فیلمی با بازی جان وین ساخته شده است

زمان مربوط به آمریكای قدیم است، آیین انتقام بسان یك‌رودخانه در فیلم شهامت حقیقی جریان می‌یابد. این فیلم یك قصه كمدی و در عین حال، جدی دارد كه درباره روزگاری كثیف و پرازخشونت است و به زیبایی توسط جوئل و اتان كوئن، بر اساس رمانی از چارلز پورتیز روایت می‌شود.

داستان فیلم درباره دختری 14ساله است كه مرد یك چشمی را برای به دام انداختن قاتل پدرش اجیر می‌كند.

رمان چارلز پورتیز در 1968 برای اولین بار با بازی جان وین روی پرده رفت. او نقش یك مرد یك‌چشم را بازی می‌كرد. در همان موقع جان وین در نقش روستر كاگبورن براحتی صاحب اسكار بهترین بازیگر نقش اول مرد برای بازی در آن فیلم شد. اكنون جف بریجز در نقش روستر دائم‌الخمر بر پشت اسب می‌نشیند.

همان طور كه در آن فیلم كه هنری هاتاوی كارگردانی كرده بود، دیدیم، روستر رفتارهای جالبی دارد؛ او در كافه می‌نشیند و با دود سیگارش مه غلیظ درست می‌كند و مدام لاف می‌زند.

با این كه كارهای برادران كوئن دارای ساختار جذابی از گفت‌و‌گوهای خلاقانه است، اما بسیاری از دیالوگ‌های پرزرق و برق فیلم، عینا از رمان گرفته شده است. یك مارشال قدرتمند آمریكایی بازنشسته علاقه ماتیه رز (هایلی استنفلد) را برمی‌انگیزد. دختری كه با موهای زیبایش و آن خشونت باورنكردنی نمادی از هنر گوتیك آمریكاست. آنچنان كه وقتی این دختر مخاطب خاطرات خونریزی‌ها و خشونت‌های روستر قرار می‌گیرد از شنیدن چنین خاطراتی از شدت هیجان چشمانش مثل الماس برق می‌زند.

به محض آغاز داستان، دلهره روی دادن خطر نیز در رگ‌های بینندگان به جریان می‌افتد. بوی این خطر از داخل تلگرافی كه از هنگ عمومی ارسال شده است به مشام می‌رسد. ماتیه همراه خدمتكار خانواده، یارنل (روی لی‌جونز) از كشور خود به جایی به‌نام‌فورت اسمیت سفر كرده است.

آنها برای تشخیص هویت پدرش كه توسط خدمتكار دیگرشان به نام تام چنی (جاش برولین) مورد اصابت گلوله قرار گرفته است، رفته‌اند. پس از احراز هویت، ماتیه، یارنل را برای انجام امور تجاری به خانه می‌فرستد.

اولین كار را با استفاده از حساب بانكی پدرش به انجام می‌رساند. سپس به روستر پول می‌دهد؛ چرا كه تعریف شجاعت او را زیاد شنیده است. كیفیتی كه بیشتر به نظر می‌رسد او از زندگی زندانیان هنگام انجام امور شغلی‌اش وام گرفته است.

برای تعقیب قاتل پدر، سفر آنها به كشور هند كشیده می‌شود. خشونت لحظه به لحظه در حال افزایش است و دستان همسفران مدام به خون آلوده می‌شود. نقطه اوج این جستجو رویارویی با ماجراجویی به نام لابوف (مت دیمون) است كه خود را لابیف می‌نامد. او مثل جنگلی‌ها لباس پوشیده و برای به دام انداختن چنی و گرفتن جایزه بزرگ، او هم دست به كار می‌شود.

زنده یا مرده! هر كسی در این داستان برای جایزه دندان تیز كرده است. زنده یا مرده؟! بنابراین جایزه یا روی سر افراد است یا توی ذهنشان. معمولا برای گرفتن دلارها یا حتی سنت‌ها، افراد از همدیگر الهام می‌گیرند. به نظر تو من چرا پول می‌دهم، اگر نمی‌خواهی به روش من عمل كنی؟ این سوالی است كه ماتیه از روستر می‌پرسد.

كوئن‌ها قصه‌ای را بازگو می‌كنند كه ممكن است تماشاچیان هرگز به آن توجه نكرده باشند. آنها به طرز شگفت‌انگیزی به لحن، آهنگ و ساختار متن رمان پورتیز وفادار مانده‌اند. شاید به دلیل این‌كه جهانبینی رمان با علاقه‌های كنایه‌آمیز كوئن‌ها تناسب داشته است.

نكته: این فیلم یك قصه كمدی و در عین حال، جدی دارد كه درباره روزگاری كثیف و پر از خشونت بر اساس رمانی از چارلز پورتیز ساخته شده است. داستان فیلم درباره دختری 14 ساله است كه مرد یك چشمی را برای به دام انداختن قاتل پدرش اجیر می‌كند

روستر دائم‌الخمر هنوز به جوییدن تكه‌ای چوب علاقه‌مند است، همچنان كه در رمان به این كار علاقه نشان می‌دهد. همچنین، كوئن‌ها و بریجز بر اساس متن، با لاقیدی تمام، با اتحاد به عمق پدیده‌ها می‌روند.

با وجود قابلیت‌های بالای نمایشی بریجز، فیلم با صدای ماتیه در پس‌زمینه آغاز می‌شود، سپس داستان به سمت روستر می‌چرخد. كوئن‌ها همچنین دست به روایت مجدد قصه كتاب زده‌اند: شهامت حقیقی تنها داستان یك دختر بی‌باك 14 ساله نیست، بلكه بازسازی خاطره یك زن به نام الیزابت مارول نیز هست.

برادران كوئن در فیلم اخیر خود به نام «یك مرد سرسخت» داستان پروفسوری اهل مینه‌سوتا در 1960 را بازگو می‌كردند كه برای به دست آوردن شغلی كه مستحقش بود، رنج بسیاری را به جان خرید. آن داستان به زندگی شخصی به نام راشی می‌پرداخت كه در مقدمه آن اشاره‌ای به قرون وسطا داشت. در اصل یك مرد سرسخت در مورد قدرت‌های خارق‌العاده ذهن بشر بود. در «شهامت‌حقیقی»، كوئن‌ها به داستان حضرت سلیمان گریز می‌زنند و در آغاز فیلم به نیمه اول یك ضرب‌المثل معروف آمریكایی اشاره می‌كنند كه از زبان ماتیه نقل می‌شود؛ مثل پورتیز كه بخش دوم آن را از قلم انداخته است.

وقتی رمان شهامت حقیقی كه در سال 1968 به فیلم تبدیل شد، مخاطبان زیادی یافت كه اغلب از طبقه متوسط جامعه آمریكا بودند. بخشی از آنان بشدت تحت‌تاثیر جنگ ویتنام بودند و آن را بازخوانی افسانه‌های كابویی با غلظت بالای فلسفی می‌پنداشتند. شهامت حقیقی، به الگوهای فیلم وسترن چسبیده است، با این ویژگی كه شخصیت‌هایش در نهایت، از نقطه ایده‌آل قهرمانی سقوط می‌كنند، همان طور كه در دوران خود جان وین تجسم شده بود. هنوز اهمیتی ندارد كه چگونه با وجود رندی و مبالغه‌گویی در متن رمان، روستر نمی‌تواند روی پرده یك ابرقهرمان باشد. شاید به دلیل این‌كه بازیگر نقش روستر گرفتار سرطان است. وقتی كه جان وین برای ایفای همین نقش برنده اسكار شد، دقیقا برای بازی شخص جان وین چنین جایزه‌ای در نظر گرفته شد.

در 1969، برای اولین بار این فیلم در یك هفته بعد از این گروه خشن سام پكین پا (وسترنی استعاری درباره مداخله احمقانه در ویتنام) در نیویورك اكران شد.

كوئن‌هایی كه مدام با ژانر بازی می‌كنند و گاه این بازی با لاقیدی و آزادی توام باجسارت انجام می‌شود، تا كنون به سراغ وسترن نرفته بودند.

آنها در رویارویی با شخصیت ماتیه و در مواجهه با موضوع انتقام وی بشدت خلاقانه، بی‌اشتباه و مقتدرانه عمل كرده‌اند. البته آنها استاد انتقام و خشونت هستند.

با توجه به سبك كلاسیك كوئن‌ها، تصویر ماتیه هنگام سوار شدن به اسب به گونه‌ای طرح‌ریزی شده است كه دهان روستر با دیدن آن صحنه از حیرت گشوده شود. در صحنه پایانی، دوباره چنین صحنه‌ای تكرار می‌شود و آن هنگامی است كه روستر لابوف را هدف قرار می‌دهد. (مت دیمون بازی ظریف تمسخرآمیزی به نمایش می‌گذارد؛ در حالی كه بازی بریجز چیزی مابین تمسخر و بدجنسی است.)

اما، گویا نویسنده می‌خواهد میزان شهامت را رتبه‌بندی كند و در نهایت بگوید كه تمام شهامت‌ها دروغین هستند و شجاعت و شهامت حقیقی این داستان از آن ماتیه است؛ موضوعی كه گویا كوئن‌ها هم به آن صحه گذاشته‌اند.

در بسیاری جهات، مثل شب شكارچی چارلز لایتون به عنوان الگوی تصویر و موسیقی كوئن‌ها در شهامت حقیقی، تمثیل خیر و شر است. تنها در اینجا، خطوط بین خیر و شر مه‌آلود و غیرقابل تشخیص است. شاید به نوعی بازسازی مفهومی «چگونه غرب تسخیر شد» است.