مقام نیابت خاصه حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها)

اسوه حسنه

زندگی به مثابه کوهی می‌ماند که دارای فراز و نشیب‌های گوناگون و پرتگاه‌های خطرناک است، و از آنجائی که انسان بدون راهنما نمی‌تواند در کوه قدم از قدم بردارد، از این رو برای رسیدن به قله، نیاز به راهنما دارد تا بتواند به سلامت به مقصد برسد. در زندگی نیز انسان برای رسیدن به قله انسانیت و کمال بشری، چاره‌ای ندارد جز اینکه یک الگو و راهنمایی داشته باشد تا بتواند به سلامت به سرمنزل مقصود نایل گردد. یکی از آن الگوها که مرد وزن مسلمان خصوصاً زنان مسلمان باید الگوی خویش قرار دهند وجود مقدسه حضرت زینب کبری (سلام‌الله‌علیها) می‌باشد. بررسی زندگانی این مخدره و ویژگی‌هایی که در مراحل مختلف حیات مبارک ایشان به منصه ظهور رسیده، ما را به طور کامل با آنچه اسلام از «زن» خواسته است آشنا می‌سازد و اسوه‌ای تمام عیار به زنان تشنه فرهنگ اصیل اسلام ارائه می‌دهد.

شخصیت وجودی حضرت از زمان کودکی در دامان نبوت و مهد ولایت، شکل می‌گیرد و همگام با جریانات سرنوشتساز تاریخ اسلام تکامل می‌یابد. در کنار پنج معصوم، آب حیات از این چشمه‌های جوشان، می‌نوشد و نقشی مکمل و سازنده ایفا می‌کند. اگر چه از کودکی نشانه‌های علم الهی و عظمت روح در این بانو، هویدا بود و بسیاری از ویژگی‌های ایشان افاضه‌های قدسی حق‌تعالی بوده، اما به طور مسلم ظرف وجودی حضرت نیز توانایی و لیاقت پذیرش این افاضات را داشته است.

حال با این نگرش کلی، اگر زنان مسلمان ما به شخصیت و کرامت واقعی خود پی ببرند و احساس حقارت در آنها ریشه کن شود نه تنها هرگز قربانی امیال و هواهای نفسانی نخواهند شد، بلکه همچون شعله‌هایی فروزان، روشنگر راه دیگران شده و خود تهاجمی مقدس را علیه هواپرستی پایه‌گذاری خواهند کرد. عنایت به شخصیت عظیم حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) و درک این مطلب که «زن» می‌تواند به مقامی چنین رفیع و جایگاهی چنین و الا دست یابد، شناختی صحیح از اسلام و «زن» به ما می‌دهد و در این راستا بطلان بسیاری از ادعاها و تبلیغاتی که درباره جایگاه زن در مکتب اسلام مطرح می‌شود، به وضوح ثابت می‌گردد.

از باب نمونه یکی از نکاتی که در بررسی شخصیت حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) با آن مواجه می‌شویم، مقام نیابت خاصه است .

در حدیث آمده است: «یکی از شیعیان عصر غیبت احمد بن ابراهیم می‌گوید: در سال دویست و شصت و دو، خدمت حکیمه دختر امام جواد (علیه‌السلام) رسیدم از پشت پرده، با وی سخن گفتم و چون از ائمه پرسیدم از اولین تا آخرین آنان، حضرت مهدی(عج) را نام برد...

گفتم: فعلا رهبر مردم کیست؟ جواب داد: «مادر امام عسکری(علیه‌السلام)»

گفتم:آیا پیروی از زن جایز است؟!

گفت: این کار به پیروی از امام حسین(علیه‌السلام) است که در ظاهر خواهرش زینب(سلام‌الله‌علیها) را جانشین خود قرار داد و با این کار، هم جان امام سجاد(علیه‌السلام) حفظ شد، وهم از طریق وی اوامر امام سجاد(علیه‌السلام) به اجرا درآمد». ¹

حضرت امام باقر (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «سوگند به خدا ما مدرک و سندی برای برائت از آتش جهنم در دست نداریم و با خدا نیز قوم و خویشی نداریم، به نفع خود نیز از او حجتی نگرفته‌ایم. ما تنها با عبادت و بندگی به خدا نزدیک می‌شویم»

به عهده گرفتن وظایف و مسئولیت‌های یک امام معصوم، حاکی از ظرفیت وجودی بیکران ایشان است. از این رو حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) در همه موارد می‌تواند الگوی فضایل انسانی و سجایای اخلاقی باشد، و زنان امت اسلامی را رهبری و راهنمایی فرماید. البته بدیهی است رسیدن به این مقام میسور دیگران نیست و هرگز چنین توقع و انتظاری هم از کسی نیست.

آیات فراوانی در قرآن و احادیث حاکی از آن است که عدالت الهی ایجاب می‌کند هرکس، به هر اندازه و مقیاس با شناخت و معرفت در راه عبودیت گام بردارد و به طاعت و عبادت واقعی آفریدگار بپردازد، به همان نسبت الطاف و تفضلات الهی شامل او می‌گردد و وجودش در جهان هستی موثر خواهد بود. حضرت امام باقر(علیه‌السلام) در این خصوص می‌فرمایند: «سوگند به خدا ما مدرک و سندی برای برائت از آتش جهنم در دست نداریم و با خدا نیز قوم و خویشی نداریم، به نفع خود نیز از او حجتی نگرفته‌ایم. ما تنها با عبادت و بندگی به خدا نزدیک می‌شویم.»

نتیجه

پس نتیجه می‌گیریم که نه تنها زینب (سلام‌الله‌علیها) که وارث همه فضایل و مناقب اهل بیت بود با عبادت و عرفان خود دنیا را مبهوت کرد، بلکه همه رهروان راه انبیا و اولیا می‌توانند به فضایل اخلاقی و سجایای انسانی دست یابند. ²

بخش عترت و سیره تبیان

پی‌نوشت‌ها:

1- بابازاده علی اکبر، سیمای زینب کبری«س» ص ۶۲

2- همان، ص ۶۱

روزنامه رسالت، شماره ۶۹۶۱ به تاریخ 28/1/89، صفحه ۶ (اخلاق)

نویسنده: مصطفی صبوری