تبیان، دستیار زندگی
قوام بودن مربوط به مدیریت اجرائی است ؛ توان مرد در مسائل اجتماعی وشمّ اقتصادی و تلاش او برای تحصیل مال و تأمین نیازهای منزل وادارۀ زندگی بیشتر است وچون مرد مسئول تأمین هزینۀ زندگی است ،سرپرستی منزل هم با اوست و این سرپرستی مزیتی وفضیلتی برای مرد نیست ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

قیومیت و ریاست مرد


 قوام بودن مربوط به مدیریت اجرائی است ؛ توان مرد در مسائل اجتماعی وشمّ اقتصادی و تلاش او برای تحصیل مال و تأمین نیازهای منزل واداره زندگی بیشتر است وچون مرد  مسئول تأمین هزینه زندگی است ،سرپرستی منزل هم با اوست و این سرپرستی مزیتی وفضیلتی برای مرد نیست ؛بلکه کاری اجرائی و وظیفه است.

خانواده

مردان، سرپرست و نگهبان زنانند، بخاطر برتری هایى كه خداوند (از نظر نظام اجتماع) براى بعضى نسبت به بعضى دیگر قرار داده است، و بخاطر انفاقهایى كه از اموالشان (در مورد زنان) مى‏كنند. و زنان صالح، زنانى هستند كه متواضعند، و در غیاب (همسر خود،) اسرار و حقوق او را، در مقابل حقوقى كه خدا براى آنان قرار داده، حفظ مى‏كنند .(سوره نساء – آیه 34)

 واژه قیومیت از ریشه( قام ،یقوم )مشتق شده است و به معنای ایستادن است .لغت شناسان آن را به «انتصب »( ایستاد )معنا کرده وضد «مجلس وقعد »(نشست )دانسته اند .آنان هم چنین می گویند :«قام الامر »به این معنا ست که کار راست گردید ودرست شد .آن چه بیان شد،

معنای این واژه در استعمال لازم است ،امّادر کار برد متعدد (قوّم ،قام علی ...)،این واژه به سرپرستی وبر عهده گرفتن امور دیگری معنا می شود .بر همین اساس ،وقتی گفته می شود: « قام الامیر علی الرّعیته » یعنی امیر سرپرستی امور رعیت را بر عهده گرفت ؛یا امیر به شئون رعیت قیام کرد (حکمت نیا وهمکاران ،ص ،54).

 الرِّجَالُ قَوَّمُونَ عَلىَ النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلىَ‏ بَعْضٍ وَ بِمَا أَنفَقُواْ مِنْ أَمْوَلِهِمْ

مردان سرپرست زنانند،به دلیل آنکه خدا برخی از ایشان را بر برخی برتری داده و نیز به دلیل آنکه از اموالشان خرج می کنند (نساء،آیه 34).

در تفسیر آیه فوق دو نوع تفسیر بیان داشته اند ، **بعضی قیم را به صاحب اختیار ،مسلط ، ومسخّر معنا کرده اند ،همانند سلطه حاکمان به رعایا و زمانداران بر ملت فرمانبر(حکمت نیا وهمکاران ،ص 57). **و در تفسیر خسروی می خوانیم «قوّامون ،قائم بر امر زنان ودر کارهای آنان قیام وایستادگی دارند ودر محافظت آنها رعایت و مراقبت دارند ».

آیت الّله جوادی آملی در کتاب زن در آینه جلال وجمال قیومیت مرد رااین گونه بیان می دارند :

«باید دانست آنجا که زن و مرد به عنوان دو صنف مطرح می شود ،هرگز مرد قوّام وقیم زن و نیز زن تحت قیمویت نیست ، بلکه قیمویت در مورد رابطه زن وشوهر است .وانگهی ،این قوام بودن نیز نشانه کمال وتقرب به خدا نیست ؛ چنان که در وزارتخانه ها،مجامع و....افرادی بنام مدیر ،مسؤل وکارگزار ،قوام دیگرانند ،امّااین مدیریت ،فخر معنوی نیست ، بلکه مسؤلیتی اجرائی و تقسیم کار است و ممکن است مرئوس خالصانه تر از قیم کار کند و ارزش کار او بیشتر و نزد خدا مقرب تر باشد .

قیمومت مرد در منزل ،به این معنا می باشد که :خدای متعال بخاطر قدرت تعقلی که به مرد داده شده است ،مسئولیت وسرپرستی اعضای خانواده را به او سپرده است  و درحسن اجرای آن موردبازخواست الهی خواهد شد

قوام بودن مربوط به مدیریت اجرائی است ؛ توان مرد در مسائل اجتماعی وشمّ اقتصادی و تلاش او برای تحصیل مال و تأمین نیازهای منزل واداره زندگی بیشتر است و چون مرد  مسئول تأمین هزینه زندگی است ،سرپرستی منزل هم با اوست و این سرپرستی مزیتی وفضیلتی برای مرد نیست ؛بلکه کاری اجرائی و وظیفه است ؛یعنی روح قیّوم وقوّام بودن،وظیفه مندی است ؛ پس قرآن نمی گوید که زن در فرمان مرد است ؛بلکه می فرماید :مرد وظیفه سرپرستی زن ومنزل را به عهده دارد (ص 325،326).

بنابراین قیمومت مرد در منزل ،به این معنا می باشد که :خدای متعال به خاطر قدرت تعقلی که به مرد داده شده است ،مسئولیت وسرپرستی اعضای خانواده را به او سپرده است  و در حسن اجرای آن مورد بازخواست الهی خواهد شد.

خانم مارابل مورگان در کتاب «زن کامل » لزوم وضرورت این قیومیت مرد در زندگی زناشوئی این گونه بیان می کند :

مرد و زن ،هر چند از لحاظ وضیعت یکسان هستند امّا از حیث وظیفه وکارکرد با یکدیگر تفاوت  دارند .خداوند مقرر داشت که مرد رئیس خانواده وزنش معاون ونایب او باشد .هر سازمانی یک رئیس دارد ،واحد خانواده نیز از مستثنی نیست .هیچ راهی وجود ندارد که شما این ترتیب را تغییر دهید .بعضی مواقع خانواده ها تلاش کرده اندکه این ترتیب رامعکوس کنند وی ک زن به عنوان رئیس خانواده انتخاب کرده اند .زمانی که این نظام جدید پا می گیرد وقوام می یابد ،نظام خانواده ،وارونه می شود (ص 75)

امام صادق (ع) فرمودند : از سعادت مرد آن است که سرپرست وقیم خانواده اش باشد  (نظارت برخانواده داشته باشد )  ( الكافی ج  4 ص  13).

مرد سالاری

حال که مرد قیوم و مدیر خانواده است ،برای آنکه در این امر خطیر موفق باشد باید نکات زیر را مد نظر داشته باشد :

** احساس مسئولیت ،بدین معنا که بداند در پیشگاه خداوند نسبت اعضای خانواده اش مسؤل می باشد ؛ودر مقابل هرگونه کوتاهی در انجام وظایف خود مورد بازخواست خواهد شد .

** مشورت کردن ،یک مدیر خوب همیشه با افراد زیر مجموعه خود مشورت می کند، درخانه هم باید با اعضای خانه مشورت کرد ،البته پس شنیدن نظرات آنها  آنچه صلاح آنها است با توکل به خدا انجام دهد .

**روابط انسانی ،در مدیریت روابط انسانی نقش مهمی دارد تا جائیکه بعضی از کارشناسان مدیریت ،آن را مساوی با روابط انسانی دانسته اند .درفرهنگ خانواده روابط انسانی همان حسن معاشرت است که بعد بیان خواهد شد

شوهر مسؤل نه حاکم !!

نکته مهم که در مورد قیومیت مورد در خانه باید در نظر داشت ، قیومیت نباید وسیله ای برای زور گویی مرد در خانه شود ؛ بلکه مسؤلیت سنگینی در قبال همسر می باشد .

قالَ رسولُ اللهِ إِنَّ اللهَ سائَلٌ کُلَّ راعٍ عَمّا استَرعاهُ اَ حفِظ ذالکَ اَم ضَیَّعَهُ حَتی  یَسالُ الرَّجُلَ عَن اَهلِ بَیتِهِ

پیامبر (ص) فرمودند:  به درستی که خدا ار تمام مسؤلین نسبت به آن چه مسؤلیت دارد سؤال می کند که آیا حقوق آنها را رعایت کرده است یا آن را ضایع کرده است ، حتی از مرد راجع به خانواده اش از او می پرسد (نهج الفصاحه ،ص141ح702)

علاوه بر آن که یک مدیر موفق برای کارآمدی بیشتر زیر دستان باید روابط انسانی خوبی داشته باشد ؛ در روایات ما نسبت حسن معاشرت با زن سفارش فراوانی شده است که در این جا به نمونه ای از آن اشاره ی نماییم:

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَخْبَرَنِی أَخِی جَبْرَئِیلُ وَ لَمْ یَزَلْ یُوصِینِی بِالنِّسَاءِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنْ لَا یَحِلَّ لِزَوْجِهَا أَنْ یَقُولَ لَهَا أُفٍّ یَا مُحَمَّدُ اتَّقُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِی النِّسَاءِ

پیامبر (ص) فرمودند : برادرم جبرائیل دائم مرا به نیکی کردن نسبت به زنان سفارش می نمود تا این که من گمان می کردم جایز نیست برای شوهر که به زنش «اف » بگوید وی گفت : یا محمد تقوای خدا را در مورد زنان مراعات کن ؛برای آن که آنها کمکی برای توست( مستدرك‏الوسائل ج : 14 ص : 253).

مرد و زن ،هر چند از لحاظ وضیعت یکسان هستند امّا از حیث وظیفه و کارکرد با یکدیگر تفاوت  دارند .خداوند مقرر داشت که مرد رئیس خانواده و زنش معاون و نایب او باشد .هر سازمانی یک رئیس دارد ،واحد خانواده نیز از مستثنی نیست.

أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَفَى بِالْمَرْءِ إِثْماً أَنْ یُضَیِّعَ مَنْ یَعُولُهُ

امام صادق (ع) فرمودند : گناه برای مرد همین بس است که حقوق  زیردستانش را ضایع نماید! (الكافی ج  4 ص 12).

قَالَ ص عِیَالُ الرَّجُلِ أُسَرَاؤُهُ وَ أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَحْسَنُهُمْ صُنْعاً إِلَى أُسَرَائِهِ

مرد سالاری

پیامبر (ص) فرمودند: خانواده مرد، تحت حمایت او هستند، دوست داشتنی ترین بندگان خدا کسی است که نسبت به کسانی که در حمایتش هستند رفتار خوبی داشته باشد(  وسائل‏الشیعة ج : 20 ص : 171)

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَیْرُكُمْ خَیْرُكُمْ لِأَهْلِهِ وَ أَنَا خَیْرُكُمْ لِأَهْلِی        

پیامبر (ص) فرمودند:  بهترین شما کسی است که نسبت به خانواده اش خوب باشد ومن از همه شما بهتر به خانواده ام هستم   (وسائل‏الشیعة ج : 20 ص : 171)

أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع :  َا غِنَى بِالزَّوْجِ عَنْ ثَلَاثَةِ أَشْیَاءَ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ زَوْجَتِهِ وَ هِیَ الْمُوَافِقَةُ لِیَجْتَلِبَ بِهَا مُوَافَقَتَهَا وَ مَحَبَّتَهَا وَ هَوَاهَا وَ حُسْنُ خُلُقِهِ مَعَهَا وَ اسْتِعْمَالُهُ اسْتِمَالَةَ قَلْبِهَا بِالْهَیْئَةِ الْحَسَنَةِ فِی عَیْنِهَا وَ تَوْسِعَتُهُ عَلَیْهَا

امام صادق (ع) فرمودند :  وَشوهر در روابط خود با همسرش از سه چیز بى‏نیاز نیست: سازگارى با او تا در اثر آن، سازگارى و محبّت و رغبت او را به خود جلب نماید؛ خوشخویى با او و دل ربودن از او به وسیله آراستن و زیبا جلوه دادن خود براى وى؛ فراهم آوردن یك زندگى راحت براى او( بحارالأنوار ج75 ،ص    237 ) 

انشاالله در مقاله  آینده به چگونگی قیومیت مرد از خانواده اش در نگاه اسلام بیان خواهد شد.

عباس خراسانی

بخش خانواده ایرانی تبیان


مقالات مرتبط :

انتظارات خانم هاازآقایان

حقایقی درباره زنان

تسخیرقلب همسر

فرصت شیرین باهم بودن

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.